وزارت خارجه رابطه خود با دانشگاه‌ها را بیشتر کند / دانشگاه بین‌المللی راهی برای تقویت دیپلماسی

محمدعلی نعمتی، استاد دانشگاه با تاکید بر نقش  بین‌المللی شدن دانشگاه در یک کشور، گفت: بحث فرهنگی اجتماعی مولفه مهمی در این موضوع است و اگر آموزش عالی بین‌المللی شود در واقع رفتار اجتماعی مردم را بین‌المللی کرده‌ایم.

به گزارش عطنا، نشست «ضرورت توسعه آموزش عالی در ایران» با حضور ماندانا تیشه‌یار، مدیر کل دفتر همکاری‌های بین‌اللملی دانشگاه و محمد علی نعمتی، عضو هیئت علمی دانشگاه در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در این نشست، ماندانا تیشه‌یار با تشریح فرایند تاریخی موضوع به بحث ثبات امنیت در چند دهه گذشته پرداخت و گفت: در صد سال اخیر به‌خصوص در جنگ جهانی اول و دوم هر کشوری برای دسترسی بیشتر به امنیت و آرامش مجبور بوده که ارتش و تسلیحات نظامی خود را قوی کند.

مدیرکل دفتر همکاری‌های بین المللی دانشگاه علامه افزود: بعد از جنگ جهانی دوم آمریکا و شوروی هر دو بمب هسته‌ای را در اختیار داشتند و اگر یکی از این دو کشور از این بمب استفاده می‌کرد به نابودی خود و دیگری منجر می‌شد بنابراین هزینه استفاده از تسلیحات نظامی برای آوردن امنیت خیلی زیاد شد و در نتیجه به گفت‌وگو نشستند به این روند در روابط بین‌الملل تنش‌زدایی می‌گویند.

او ادامه داد: در این دوران کشورها به‌صورت دیپلماتیک سعی دارند یک توازن قوا را به وجود بیاورند و ما شاهدیم که هیچ جنگ هسته‌ای بین این دو ابر قدرت رخ نمی‌دهد و البته صلحی نیز در کار نیست که به آن جنگ سرد می‌گویند که کشورهای غربی با هم متحد می‌شوند تا از طریق اقتصادی کشور مقابل را تعضیف کنند و در اینجا کمیسون اروپایی و بعدها اتحادیه اروپا شکل می‌گیرد.

تیشه‌یار با اشاره به نظریه «جنگ تمدن‌ها» اثر هانتیگنتون خاطرنشان کرد: دهه 1990 که شوروی فرو ریخت هانتیگنتون نظریه‌ جنگ تمدن‌ها را مطرح کرد به‌صورتی که جنگ آینده جنگ بین فرهنگ و تمدن‌ها خواهد بود که بعدها تمامی تمدن‌ها را به هشت تمدن از قبیل تمدن اسلامی، اسلاو، چین، آفریقا، غرب و... تقسیم کردند.

این مدیر کل دفتر همکاری‌های بین المللی در خصوص قدرت نرم هم گفت: در مقابل قدرت سرد که نظامی‌گری است قدرت نرم وجود دارد و این مفهوم یعنی به دست آوردن هدف مورد نظر از راه جذابیت، نه از راه اجبار، تهدید و رشوه که در آن یک تفکر، بحث یا الگوی فرهنگی خاصی را بدون زور و اجبار به دنیا معرفی کند که طرف مقابل قلبأ آن را بپذیرد.

تیشه‌یار عناصر قدرت نرم را چنین برشمرد: به سه عنصر فرهنگ، ارزش‌های بنیادین‌ و دانش و فناوری نیاز است تا بتوان وارد عرصه قدرت شد که بازیگران آن مردمان عادی، هنرمندان، نخبگان فکری، انجمن و حتی نهادهای دولتی نیز می‌توانند باشند.

او با بیان اینکه گفت‌وگوی فرهنگی می‌تواند امنیت‌سازی کند، افزود: جوزف نای، اندیشمند نئولیبرال برای پیشبرد منافع ملی به دو نکته اشاره می‌کند، از یک طرف دستگاه سیاست خارجه هر ملت باید با تمام ملت‌های دیگر در ارتباط باشد و از طرف دیگر از درون خود و جامعه باید توانمندی برای همکاری با دنیا را افزایش دهند.

مدیرکل دفتر همکاری‌های بین المللی در ادامه به اهمیت دیپلماسی پرداخت و عنوان کرد: هر ملتی که بخواهد دیپلماسی خود را در سطح بین‌الملل قوی کند، در یک بعد، باید دانشگاه‌هایی داشته باشد که بتوانند در حوزه‌های مختلف در عرصه بین‌المللی صحبت بکنند.

«همکاری‌های دانشگاهی» دیگر مبحثی بود که تیشه‌یار از آن یاد کرد و در این‌باره گفت: همکاری‌های دانشگاهی می‌تواند به صلح و ثبات امنیت کمک کند، برای مثال مردمان افغان که از چند دهه پیش در ایران بوده‌اند تا چند سال پیش حق رفتن به مدرسه و سواد‌آموزی را نداشتند و زمانی که به کشورشان باز می‌گشتند، بیشترشان عضو طالبان، داعش و... می‌شدند، زمانی هم که افغانستان در جنگ باشد تمام مرزهای شرقی در آشوب و ناآرامی خواهد بود.

تیشه‌یار در پایان سخنان خود افزود: وزارت خارجه کشور باید با دانشگاه‌ها ارتباط بسیار نزدیکی داشته باشد و به سخنان استادها، دانشجویان، پژوهشگران و دیپلمات‌ها گوش فرا بدهد و راه‌کارهای درخصوص شرایط بهتر شدن ارائه کند.

عدم برنامه استراتژیک در دانشگاه‌های ایران

در ادامه این نشست، محمدعلی نعمتی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه در خصوص آموزش عالی با طرح این سوال که «چرا دولت و سیاست‌گذاران اجتماعی جهان روی آموزش عالی سرمایه‌گذاری می‌کنند؟» گفت: بخش اعظمی از کشورهای جهان برنامه استراژیک دارند این در حالی است که در دانشگاه‌های ایران هیچ برنامه استراتژیکی پیاده نشده است.

نعمتی با تاکید بر ضرورت بین‌المللی آموزش عالی افزود: ضرورت‌های آموزشی، ضرورت جذب دانشجویان نخبه از کشورهای دیگر، درآمدزایی و گسترش کار از عوامل این امر هستند که در مورد آخر، باید گفت در ازای هر سه دانشجوی بین‌المللی در کشور یک شغل ایجاد می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: بحث فرهنگی اجتماعی هم مولفه مهمی در این موضوع است که اگر آموزش عالی بین‌المللی شود در واقع رفتار اجتماعی مردم را بین‌المللی کرده‌ایم.

نعمتی در خصوص ضرورت‌های آموزشی هم تصریح کرد: در سطح جهانی تحقیقات نشان داده است به میزانی که کشوری بین‌المللی است سطح کیفیت آموزش دانشگاه‌های آن بالا خواهد بود و زمانی که افراد بین‌المللی باشند دیگر مجبور نیستند که در دانشگاه تنها با استادان کشور خودشان در ارتباط باشند، بلکه حدود 20 تا 40 درصد اساتید از کشورهای دیگر در جایی مثل اینجا تدریس می‌کنند.

فقط زبان فارسی برای تدریس کافی نیست

در بخش دیگر نشست، تیشه‌یار در پاسخ به این پرسش که چرا برنامه‌ریزی برای جذب دانشجویان خارجی انجام نشده است، گفت: در سه چهار سال اخیر وزارت علوم اعلام کرده که باید سیاست‌هایی را دنبال کنیم تا تقریبا یک درصد دانشجویان را خارجیان تشکیل بدهند و مشکلی که در این راه وجود دارد این است که تمام دانشگاه‌های کشور به‌جز دانشکده اکو دانشگاه علامه طباطبائی حق تدریس هیچ زبانی جز فارسی را ندارند.

او درباره علت فرار مغزها هم اظهار کرد: باید شرایط فرهنگی و اجتماعی در بستر جامعه مهیا شود تا نخبگان ما به کشورهای دیگر بروند و بازگردند و نخبگان دیگر کشورها نیز با ایران در ارتباط باشند و فرار مغزها معلول یک سری شرایط است که در نتیجه آن‌ها به وجود آمده است.

نعمتی هم در پایان نشست در خصوص ضرورت‌های بین‌المللی شدن تاکید کرد: همه انسان‌ها در وهله اول نیاز به تعامل در سطوح مختلف دارند، فرهنگ‌ها برای رشد و تعالی نیاز به تعامل بیشتر با هم دارند، مسائل امروزه بشر جهانی است و برای حل آن نیاز به یک مسئولیت‌پذیری جهانی از جانب کشورهای مختلف دارد.

تصاویری از این نشست: