راهکارهای ترمیم سرمایه اجتماعی

عطنا - یک استاد دانشگاه با بیان اینکه سرمایه اجتماعی کشور آسیب جدی دیده است، اظهار کرد: «ما نیازمند ابزارهایی هستیم تا سطح اعتماد اجتماعی را افزایش دهیم که از آن جمله تاکید روی اعتماد، رفاه و اطمینان است.»
 
دولت سیزدهم در حالی کار خود را شروع کرده است که مشکلات زیادی در کشور وجود دارد. شاید در حال حاضر بحران کرونا و مشکلات اقتصادی بیش از دیگر مشکلات خودنمایی می‌کنند، اما مشکلات اجتماعی نیز در کشور کم نیست که از آن جمله می توان به کاهش اعتماد عمومی، بحران حاشیه نشینی، افزایش طلاق و کاهش ازدواج و ... اشاره کرد. لذا لازم است دولت در حل مشکلات اجتماعی نیز همچون مشکلات اقتصادی به اولویت گذاری بپردازد.
 
درباره این موضوع دکتر غلامرضا لطیفی دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا گفت: «ما در بخش‌های مختلف اجتماعی، مشکلات زیادی داریم که گستره آن از آموزش و پرورش تا امنیت و دفاع است. اما اگر بخواهیم از مهم‌ترین مشکل یاد کنیم، باید به بحث اشتغال اشاره کرد.»
 
وی ادامه داد: «ساختار جمعیتی کشور ما جوان است و شصت درصد آن‌ها تحصیلات دانشگاهی دارند. به همین دلیل نخستین اولویت باید اشتغال باشد. بهداشت عمومی باید در جایگاه دوم قرار بگیرد و در سراسر کشور و بین تمام گروه‌های اجتماعی تسری و گسترش یابد. سپس باید نظام عدالت آموزشی را مدنظر قرار داد. نباید استعدادهایی که در مناطق مختلف کشور وجود دارند از بین بروند. نخبگان باید جذب شوند.»
 
سرمایه اجتماعی باید ترمیم شود
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «بحث بعدی، سرمایه اجتماعی است که بسیار آسیب دیده و باید ترمیم شود. سطح اعتماد اجتماعی و رفاه باید افزایش یابد تا جوانان که سرمایه کشور هستند جذب شوند و به دولت و سیاست‌های آن اعتماد کنند.»
 
وی با اشاره به نرخ تورم بالا در اقتصاد کشور و لزوم اجرای سیاست‌های پوششی برای گروه‌های هدف، اظهار کرد: «منظور از گروه‌های هدف، دسته‌هایی از مردم هستند که حتی از حداقل استانداردهای زندگی محروم اند. این افراد آسیب‌پذیرند و نیازمند کمک مستقیم هستند. این گروه‌ها باید شناسایی و رصد شوند و سیاست‌های اجتماعی پویا در مورد آن‌ها به کار بسته شود. این امر به فرایند رشد اقتصادی و توسعه کشور نیز کمک می‌کند.»
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: «سرمایه اجتماعی در کشور ما آسیب جدی دیده است. گروه‌های مختلف اجتماعی به دلیل تحریم‌ها، سیاست‌های بخش دولتی و ناکارآمدی بخشی از این سیاست‌ها آسیب دیده‌اند و بدین ترتیب اعتماد آن‌ها دچار خدشه شده است. این مشکل باید ترمیم شود. در کشور ما پتانسیل بالای اجتماعی در همه‌ سنین وجود دارد، باید به این پتانسیل توجه شود تا بتوانیم اعتماد گروه‌های مختلفی از افراد جامعه را جلب کنیم.»
 
سرمایه اجتماعی را باید با برنامه‌ریزی افزایش داد
وی درباره شیوه ترمیم سرمایه اجتماعی گفت: «برای حل این مشکل باید با توجه به ویژگی‌ها و شرایط جامعه، برنامه‌ریزی‌هایی در افق‌های زمانی متفاوت داشته باشیم. برای این منظور یک سال را باید به عنوان سال پایه در نظر بگیریم. مثلا با اندازه‌گیری شاخص‌ها در سال پایه 1400 ببینیم که عناصر مختلف اجتماعی در چه وضعیتی قرار دارند و دارای چه ویژگی‌هایی هستند. سپس از نظر مولفه‌ها و سیاست‌های اجتماعی این ویژگی‌ها را بررسی کنیم و ببینیم که چطور در یک افق زمانی می‌توان ویژگی‌هایی که به اعتماد اجتماعی آسیب زده است را ترمیم کرد.»
 
مشکلات معیشتی، اعتماد مردم را سلب می کند
لطیفی افزود: «ما نیازمند ابزارهایی هستیم که بتوانیم سطح اعتماد اجتماعی را افزایش دهیم. در بحث سرمایه‌ اجتماعی معمولا تاکید روی اعتماد، رفاه و اطمینان است. از آن جایی که بیشتر جمعیت کشور ما جوان هستند و در سن فعالیت اقتصادی و کاری قرار دارند، مهمترین آسیبی که به سرمایه‌ اجتماعی وارد آمده است، بیکاری و کمبود شغل است. مساله‌ دیگر که در این روزها بسیار پررنگ شده است، اختلاف بالا بین درآمد و هزینه گروه‌های مختلف اجتماعی است. در واقع مردم نباید دل‌مشغولی معیشت داشته باشند. اگر مشکلات و دغدغه‌های معیشتی مردم زیاد شود نیازها و خواسته‌های بالاتر و والاتر کنار می‌روند و باعث سردرگمی و شکسته شدن اعتماد آنان می‌شود.»
 
بهبود وضعیت مسکن، امید را در جامعه افزایش می‌دهد
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «اگر بخواهم از یکی از بخش‌های امیدبخش اجتماعی حرف بزنم، باید راجع به بهبود وضعیت قیمت مسکن بگویم. در چند سال اخیر قیمت مسکن چه در بخش خرید و چه در بخش اجاره بسیار بالا رفته است. می‌توان گفت قیمت‌ها به اندازه‌ دور از ذهنی افزایش یافته است. این موضوع بسیار تاثیر اجتماعی مخربی داشت و باعث شد امید مردم به ویژه جوانان تا حد زیادی از دست برود. هر چقدر امید در جامعه کمرنگ‌تر شود، جامعه آسیب‌پذیرتر می‌شود. بدین ترتیب سرمایه‌ اجتماعی هم آسیب می‌بیند.»
 
سرمایه اجتماعی بالا، همبستگی جامعه را افزایش می‌دهد
لطیفی در ادامه بیان کرد: «ما قبلا تجربه‌ سرمایه اجتماعی بالا را در جامعه داشته ایم. یکی از دوره‌هایی که به رغم بحران، سرمایه اجتماعی جامعه نسبتا بالا بود، دوره جنگ تحمیلی بود. همین سرمایه اجتماعی بالا، همبستگی اجتماعی را در آن دوران بسیار بالا برده بود. اما در این دوره مشکلات اقتصادی به سرمایه اجتماعی آسیب زیادی وارد کرده و میزان آن را در بین گروه‌های مختلف اجتماعی پایین آورده است.»
 
وی در پایان خاطرنشان کرد: «یکی از مسائل مخرب در حوزه مشکلات اجتماعی، نابرابری اجتماعی است. در شهر تهران اختلاف بین مناطق شمالی و دیگر بخش‌ها بسیار بالاست. اگر نابرابری بدین سان افزایش یابد، سرمایه اجتماعی هم آسیب می‌بیند.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام