فضای مجازی را باید کنترل کرد/ باید به سمت اینترانت حرکت کنیم

عطنا - یک استاد دانشگاه درباره فضای مجازی می گوید: «در حال حاضر در معرض تهدید جدی هستیم. طرح مجلس درباره ساماندهی فضای مجازی اولین گام در جهت داشتن برنامه برای مدیریت فضای مجازی است و البته نباید به روش‌های نادرست مثل قطع کردن اینترنت روی بیاوریم.»
 
امروزه اهمیت و کارایی فضای مجازی برای همه آشکار شده است و کرونا هم بیش‌ازپیش این موضوع را ثابت کرد. فضای مجازی با تمام چالش‌ها و اشکالاتی که دارد تبدیل به بخش مهمی از زندگی ما شده است. در این میان طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» به ‌تازگی در مجلس شورای اسلامی مطرح شده که با واکنش گسترده توسط مردم روبرو شده است.
 
اکنون سوال اساسی این است که چگونه باید با فضای مجازی مواجه شد؟
 
دکتر اردشیر انتظاری، دانشیار رشته جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا، با بیان اینکه در حال حاضر طبق فرمایشات مقام معظم رهبری فضای مجازی وِل است، گفت: «اوضاع فضای مجازی حتی خراب‌تر از طرح مجلس است و به ‌شدت در معرض تهدیدات اطلاعاتی هستیم. داده‌هایی که در کشور تولید می‌شود در جایی دیگر مورد بهره‌برداری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قرار می‌گیرد.»
 
وی با اشاره به اینکه باید یک تحلیل درست از فضای مجازی داشته باشیم، افزود: «ممکن است تحلیل برخی‌ها این باشد که در واقع نظام سرمایه‌داری به‌شدت نظام مهربانی است و این شبکه‌ها و اپلیکیشن‌ها را برای راحتی مردم ایران و بقیه کشورها و به ‌منظور ایجاد تبادل درست کرده است. اما این دیدگاه ناشی از خوش‌خیالی است، چراکه این شبکه‌ها برای راحتی ما درست نشدند، بلکه هدف این شبکه‌ها مدیریت افکار عمومی است.»

برخی مسئولین و نخبگان دچار خوش خیالی هستند
انتظاری با بیان اینکه دولت دوازدهم تقریباً تدبیر جدی برای مدیریت فضای مجازی نداشت، در حالی که به‌ شدت این خلأ احساس می‌شد، تصریح کرد: «اینکه به عنوان مثال در برنامه‌ای مانند اینستاگرام هر فردی بخواهد فعالیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بدون مسئولیت و پاسخگویی انجام دهد حرکت درستی نیست. متأسفانه خام‌خیالی و خوش‌خیالی نه‌تنها در مسئولین بلکه در نخبگان هم وجود دارد.»
 
وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر در معرض تهدید جدی هستیم، افزود: «در برخی از برنامه‌ها مانند اسنپ و دیجی کالا که داده تولید می‌شود، در جایی دور از دسترس ما مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، چون در حال حاضر اینترانت نداریم و همه چیز متصل به اینترنت و شبکه جهانی وب است.»
 
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه باید فضای مجازی مدیریت شود، عنوان کرد: «چندی پیش یک دانشی تحت عنوان علوم اجتماعی محاسباتی، در دانشگاه علامه طباطبائی معرفی شد. کار این رشته آن است که الگوریتم رفتار مردم را از طریق کلان داده‌ها که در شبکه‌های اجتماعی به دست می‌آید پیش‌بینی و کنترل کند.»
 
انتظاری ادامه داد: «بحث مهمی که وجود دارد دانش نحوه استفاده از داده‌ها است. در حال حاضر ما به این امر دسترسی نداریم. صِرف داشتن داده کافی نیست و باید دانش لازم برای پیش‌بینی،کنترل و مدیریت داده را هم داشته باشیم و این یک چالش و تهدید جدی در آینده محسوب می‌شود.»
 
اینترنت را باید به شیوه قانونمند مدیریت کرد
وی با تأکید بر اینکه اینترنت را باید به شیوه قانونمند مدیریت کرد، گفت: «پدری که تربیت کردن فرزندش را بلد نیست و فقط آن را کتک می زند، هنر نمی کند و اتفاقاً رفتارهای خشن و رادیکالی بیشتر ناشی از فقدان برنامه است.»
 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه طرح مجلس اولین گام در جهت داشتن برنامه برای مدیریت فضای مجازی است، تصریح کرد: «نباید به روش‌های نادرست مثل قطع کردن اینترنت روی بیاوریم. مردم به فضای مجازی، ارتباطات و فعالیت اقتصادی نیاز دارند. البته اگر می‌خواهیم از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده کنیم باید در ایران نماینده داشته و پاسخگو باشند.»
 
وی ادامه داد: «یک سری ضدانقلاب در خارج از ایران در حال تولید محتوا هستند و حملات سایبری انجام می‌دهند و در داخل هم بسیاری فعالیت های اقتصادی کلان بدون پرداخت مالیات انجام می‌شود؛ این‌ها مواردی است که باید مدیریت و کنترل شود.»
 
شبکه های اجتماعی خارجی در ایران دفتر می زنند
انتظاری با اشاره به اینکه سیاست‌ها باید در جهت تقویت شبکه‌های اجتماعی بومی باشد، افزود: «شبکه‌های اجتماعی خارجی حاضر نیستند از داده‌های ما صرف نظر کنند و علیرغم تحریم، مجوزهای لازم را می‌گیرند و در ایران دفتر می‌زنند؛ چون به داده‌های ما نیاز دارند و این طرح مانع حضور آن‌ها نخواهد شد.»
 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایران در تولید محتوا و فضای مجازی دارای مزیت و توانایی است، عنوان کرد: «ضرورت دارد که داده‌ها در داخل مدیریت شود و باید به سمت اینترانت حرکت کنیم. داده مسئله‌ای نیست که بشود به راحتی از آن گذشت. فرهنگ، سبک زندگی، ترددها و تمایلات مهم‌ترین داده‌های ما هستند و بدون کوچک‌ترین هزینه در اختیار افرادی که صلاحیت استفاده از آن را ندارند قرار می‌دهیم که در نهایت علیه خود ما استفاده می‌کنند.»
 
وی با تأکید بر اینکه استاد دانشگاهی که ادعای ایرانی بودن می‌کند باید نسبت به این موضوعات حساس باشد، گفت: «دولت قبل شکاف و بیگانگی سیاسی را تشدید کرد و بر اثر مشکلات اقتصادی که به وجود آمد، بی‌اعتمادی زیاد شد. البته بخش عظیمی از مشکلات سیاسی، مشکلات برساختی است و تصادفاً توسط خود فضای مجازی ایجاد می‌شود.»
 
انتظاری با اشاره به اینکه خیلی از شبکه‌های اجتماعی، صهیونیستی هستند و به داده‌ها مثل طلا نگاه می‌کنند، افزود: «با اقدامات عینی نمی‌توان به‌ جایی رسید چون بلافاصله توسط فضای مجازی که در دست دیگران است تبدیل به ضد ما شده و اقدام رفاهی به اقدام ضد رفاهی تبدیل می‌شود.»
 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه طرح مجلس اشکالاتی دارد و به‌مرور مشکلاتش برطرف می‌شود، تصریح کرد: «اگر این طرح عوارضی ایجاد کند باید اصلاحات لازم صورت بگیرد، بالاخره وقتی یک ساختمان قرار است ساخته شود قطعاً هزینه و مشکلاتی در بر دارد اما از بی‌سرپناهی بهتر است.»
 
برخی از اساتید دانشگاه نیاز دارند که سواد رسانه‌ای خود را ارتقا دهند
وی با اشاره به اینکه یکی از موضوعات مهم این روزها سواد رسانه‌ای است و به‌ویژه در آموزش‌وپرورش باید به این مسئله بیشتر پرداخته شود، گفت: «مردم باید نسبت به موضوعات حساسیت داشته باشند. یکسری مطالب بدون اعتبار در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که مردم نسبت به منبع آن بی‌اطلاع و ناآگاه هستند. باید این موضوعات بررسی شود و به‌راحتی هر چیزی نباید منعکس شود. برخی از اساتید دانشگاه هم نیاز دارند که سواد رسانه‌ای خود را ارتقا دهند. البته در طرح مجلس هم به موضوع سواد رسانه‌ای پرداخته شده است.»
 
انتظاری با بیان اینکه صرف فیلتر کردن شبکه‌ای که مورد استفاده عموم مردم است نمی‌تواند مشکلات را بر طرف کند، افزود: «باید علاوه بر کارهای زیرساختی و ساختاری مانند تصویب قوانین، حتماً به ‌موازات آن کارهای فرهنگی و رسانه‌ای هم انجام شود. با زور نمی‌شود موضوعات فرهنگی را مدیریت کرد، بلکه باید ضرورت آن در مردم احساس شود.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام