کنترل اقتصاد ایران از اختیار حاکمیت و دولت خارج شده / سواد مالی خانوارهای ایرانی اندک است

عطنا - دکتر سعید اسلامی بیدگلی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان اینکه بازار مسکن، بازار سرمایه و هر بازار دیگری به طرز چشم‌گیری از سیاست‌های کلان اقتصادی  تأثیر می‌پذیرند، گفت: وقتی ما سیاست‌های بخشی را بررسی می‌کنیم، این آگاهی را باید داشت که این سیاست‌ها به طرز چشم‌گیری تحت تأثیر سیاست‌های کلان اقتصادی و متغیرهای اقتصادی است.

وی افزود: در سه سال گذشته بیشترین تورم تاریخ اقتصاد ایران را داشتیم. متأسفانه آنچه که در سه سال گذشته اتفاق افتاده افزایش شدید قیمت‌ها به‌ویژه افزایش سرسام‌آور نرخ مسکن و نرخ اجاره‌بهاست، بنابراین به نظر می‌رسد مجموع سیاست‌های بخشی در وضعیت کلان اقتصادی‌مان در کنترل قیمت مسکن و قیمت اجاره‌‎بها موفق نبوده و این یک مسئله بسیار جدی است. اگر آمارهای ریزتر اقتصادی در سطح خانوار را بررسی کنیم خواهیم فهمید که توان خانوار ایرانی به‌طور متوسط در پرداخت اجاره‌بها کاهش پیدا کرده، بنابراین به‌طور مشخص می‌توان گفت مجموعه بسته سیاست‌گذاری در سطح کلان و در سطح بخشی ناموفق بوده است.

سیاستگذاری‌ها در سطح اقتصاد کلان روشن شود

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: اما ممکن است این ادعا از سوی سیاستگذاران بخشی مطرح شود که اگر این سیاست وجود نداشت ممکن بود وضعیت بدتر شود. بررسی صحت یا عدم صحت این ادعا نیازمند دسترسی به اطلاعات دقیق است. نکته بسیار مهم این است که برای دستیابی به ثبات و آرامش و اهداف سیاستگذاران اول از همه به این نیاز داریم که سیاستگذاری‌ها در سطح اقتصاد کلان روشن شود و ما به یک ثبات نسبی در متغیرهای اقتصاد کلانی خودمان دست پیدا کنیم، در غیر این‌صورت طبیعتاً این آشفتگی‌ها همچنان در بازارها ادامه پیدا خواهد کرد.

اسلامی بیگدلی با بیان اینکه مبلغ ودیعه مسکن آن‌قدر اندک است که تأثیری بر بازار مسکن ندارد، افزود: مبلغی که تخصیص داده شده در حجم و اندازه بازار مسکن نیست و بسیار کوچک است و احتمال تأثیرگذاری کلان در آن وجود ندارد. در مجموع به‌دلیل نرخ تورم بسیار بالا، بازار مسکن مثل سایر بازارها دچار چالش‌ها و نوسانات بسیار جدی است. از این جهت به نظر می‌رسد هرگونه سیاست بخشی اگر هم اثر مثبت داشته باشد، این اثر مثبت بسیار بسیار اندک است.

کنترل اقتصاد از اختیار دولت خارج شده است

وی با ابراز تأسف از اینکه کنترل اقتصاد ایران از اختیار حاکمیت و دولت خارج شده است، گفت: ما اکنون جزء معدود کشورهایی در جهان هستیم که تقریباً چهار دهه تجربه تورم دو رقمی را داریم، درحالی‌که کشورهایی که تجربه جنگ داشتند و از دولت مستقر برخوردار نبودند مانند؛ عراق، مانند افغانستان و یا مانند لیبی توانستند تورم را کنترل کنند. تکنولوژی کنترل تورم تکنولوژی‌ای است که سال‌هاست بشر به آن دست پیدا کرده و حتی وضعیت کشورهای نابسمانی که تورم‌های بسیار بزرگی را تجربه می‌کنند، به‌گونه‌ای است بعد از چند سال می‌توانند بر این تورم فائق آیند، زیرا این تکنولوژی از نظر اقتصادی تکنولوژی است که انسان به آن دست پیدا کرده و متأسفانه ایران جزء معدود کشورهایی است که همچنان درگیر مسئله تورم و رشد نقدینگی است. البته ناگفته نماند گسترش بسیار زیاد فساد و عدم شفافیت هم اعتماد عمومی به سیاستگذاری را بسیار کم کرده و بنابراین همراهی بخش‌های مختلف اقتصادی و کنترل انتظارات بسیار دشوار می‌شود.

این کارشناس اقتصادی با انتقاد از سیاست‌های پوپولیستی در حوزه اقتصاد اظهار کرد: دولت‌ها برای اینکه بتواند برخی آثار سوء را حداقل در حوزه پوپولیستی مرتفع کنند به سراغ کنترل قیمت‌ها و سیاست‌هایی که بر خبرها پررنگ است، می‌روند تا اینکه واقعاً یک اتفاق خیلی جدی در اقتصاد ایجاد کنند.

اندک بودن سواد مالی خانوارهای ایرانی

اسلامی بیدگلی با بیان اینکه سواد اقتصادی و مالی خانوارهای ایرانی اندک است، گفت: به خاطر شرایط پرنوسان اقتصادی ممکن است مردم برای گذران حال خود تصمیماتی بگیرند که احتمال دارد در آینده آسیب‌های اقتصادی به آنها وارد کند. این موضوع، موضوع بسیار جدی است. متأُسفانه دولت‌ها به‌جای اینکه فکر عاجل برای بهبود اقتصاد کلان کشور کنند اساساً به تصمیمات کوتاه‌مدتی روی می‌آوردند که بعداً در داخل خود سیستم، خرده‌سیستم‌ها هم مقاومت می‌کنند. مثلاً بانک‌ها با برخی دستورالعمل‌های دولت با چالش مواجه هستند و حتی نهادهای حاکمیتی به شیوه‌های مختلف در برابر اقدامات دولت سنگ‌اندازی می‌کنند و همه این عوامل شکست این سیاست‌ها را سرعت می‌بخشند.