رویکرد دانش بنیان یاری‌گر اقتصاد ایران است

عطنا: سال 1401 از سوی مقام معظم رهبری سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین نامگذاری شد. سیاست‌گذاران در نظام حکمرانی با اولویت بندی مسایل و چالش های موجود در کشور امیدوارند با استفاده از سنت نامگذاری سال ها، گامی به سوی تسهیل امور و به حرکت درآوردن چرخه امید، نشاط و کارآفرینی شکل گیرد. حجت الاسلام علی بنایی، استادیار عضو هیات علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با عطنا (رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبایی) به کنکاش سنت نامگذاری نام ها و اهمیت این کار پرداخته است. مشروح گفت و گوی عطنا با وی را در زیر بخوانید.

دلیل انتخاب شعار اقتصادی در سال های اخیر

پرسش: چرا شعار سال 1401 سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین انتخاب شد؟

علی بنایی: سنت نامگذاری سال‌های جدید شمسی که چند دهه اخیر توسط رهبر انقلاب به اجرا درآمده، حاکی از نوعی اولویت‌بندی مسایل و چالش‌های موجود در کشور است تا با تمرکز بر این نامگذاری ها و رفع موانع و ارایه راهکارهای اجرایی توسط مدیران و سیاست‌گذاران کشور گامی به سوی تسهیل امور و به حرکت درآوردن چرخه امید، نشاط و کارآفرینی شکل گیرد، اما این که در سال‌های اخیر تمرکز روی مسایل اقتصادی توسعه بیشتری یافته و ابعاد تازه ای به خود گرفته، مربوط به حوزه اشتغال، تولید و صادرات است.

شرایط غیرقابل انکار اقتصاد بیمار کشور که معلول عوامل متعددی است، حاصل عملکرد تمام دولت ها و مجلس ها است که تحت تاثیر تحریم های متنوع و گوناگون دشمنان انقلاب اسلامی پُررنگ یا پُرتنش شده است.

اقتصاد متکی به فروش نفت و رانت های حاصل از آن، عوارض متفاوتی را برای اقتصاد ایران ایجاد کرده که هر از چندی به گونه ای سر باز و کشور را دچار بحران‌های ناخواسته ای میکند.

تحلیل مجموعه این مسایل رهبری نظام را به تمرکز بر مسایل اقتصادی معطوف به اشتغال و تولید دانش بنیان رهنمون می‌کند و صد البته شرط موفقیت شعار سال، همکاری تمام قوا با هدف‌گذاری مشترک در تمام ابعاد و همراهی و اعتقاد واقعی همه مدیران اجرایی و اقتصادی کشور به موفقیت آمیز بودن این فرآیند است.

همه میدانیم که یکی از اهداف مهم اقتصاد مقاومتی رسیدن به اهداف سند چشم انداز 20 ساله توسعه و رشد اقتصادی متناسب با آن است.از سوی دیگر، ظرفیت استخدامی در دستگاه های اجرایی به حد اشباع رسیده، با این فرض، حضور و ورود بخش خصوصی در عرصه تولید و کارآفرینی در قالب شرکت های دانش بنیان به ضرورت مهم تحقق اقتصاد مقاومتی تبدیل شده است. به نظر میرسد تاکید بر تولید دانش بنیان نشان از تجربه موفق و دوری جستن از آسیب های احتمالی اقتصاد صنعتی است.

آینده نگری در انتخاب شعار امسال نویدبخش است زیرا شناخت اقتضائات اقتصاد جهانی و رقابت در عرصه های تجاری جهانی بدون تکیه بر شناخت دقیق از بازار رقیب و نوع محصول های عرضه شده به قیمت های خیلی نازل و نقش فعالی که دولت‌هایشان در قالب کمک به صادرات کشورشان از انواع مشوق ها بهره میجویند، ممکن نیست.

این امر یعنی دولت ها نبایست خود را با بخش خصوصی در رقابت بدانند و باید به صورت حداکثر از تصدی گری خود بکاهند و تنها به تنظیم بازار و ریل گذاری صحیح اقتصاد کشور توجه کنند.

اقتصاد مقاومتی و اقتصاد دانش بنیان به ما می آموزد به بخش خصوصی برای مشارکت دادن در سرنوشت اقتصادی مردم خویش اعتماد کنید و از این سرمایه عظیم مادی و معنوی برای ساختن و آبادانی کشور و کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران بهره ببرید.

خصوصیت بارز اقتصاد دانش بنیان، اتکا بر علم و جوانان است. یعنی اقتصاد دانش بنیان دو بال دارد؛ نخست علم و فناوری و دوم نیروی جوان و پُرانرژی. بدیهی است که اقتصاد سنتی ما ممکن است در برخی قسمت ها موفق و  پویا هم باشد ولی صفت غالب آن دوربودن از بازار روز دنیاست.

رشد تولید و افزایش صادرات و تحصیل ارز خارجی فقط به مدد اراده های جوانان با سطح عالی میسر است، و گرنه در عرصه رقابت جهانی کسی منتظر فروش کالای رقیب نمی ماند.

وقتی نیازهای روز کشور در هم افزایی دقیق و دلسوزانه بین بازار و دانشگاه رد و بدل شد و دانشگاه خود را ملزم به حل مشکلات اقتصادی، تولیدی و تجارت دانست، بدیهی است فارغ التحصیلان این دانشگاه ها پا به عرضه وجود خواهند گذارد و با علم و دانش به افزایش آنهم به صورت کاملا علمی و کارشناسی خواهند پذیرفت.

اقتصاد دانش بنیان چطور به اقتصاد کمک می‌کند؟

پرسش: شکل گیری اقتصاد دانش بنیان چطور می تواند به اشتغال آفرینی به خصوص در میان جوانان کمک کند؟

علی بنایی: به میزانی که شرکت های دانش بنیان تاسیس و تقویت میشوند و به عرصه کار و بازار کار وارد میشوند، اگر محصول های تولیدی آنان مورد حمایت بازار و بخش دولتی (که بیشترین بخش اقتصاد ایران را اقتصاد دولتی و یا خصولتی آن تشکیل میدهد) قرار گیرند، به راحتی میتوانند در عرصه تولید ملی اثرگذار باشند و وارد عرصه رقابت با کالاهای وارداتی شوند.

دستگاه های دولتی با استفاده از مشوق های لازم میتوانند صنایع و شرکت های بزرگ را به سمت فعالیت های دانش بنیان و حمایت از آن ها سوق دهند.

تجاری سازی تولیدات شرکت ها و صادرات محصول های آن ها در قالب حمایت از شرکت های دانش بنیان، حمایت از مالکیت فکری و معنوی، تقویت دیپلماسی اقتصادی دولت، تسهیل صدور مجوز کسب و کار، حمایت های بیمه ای و مالیاتی، رفع موانع گمرکی و جلوگیری از واردات محصول‌های مشابه همگی از اقدامات لازم و ضروری است که میتواند با انجام به موقع آن ها در تقویت و رشد و شکوفایی شرکت های دانش بنیان و تحقق شعار سال، تسهیل و تسریع ایجاد کند.

تولیدات شرکت های دانش بنیان برخلاف تولیدات سنتی بر پایه خلاقیت و ابتکار و نوآفرینی دانشجویان و فارغ التحصیلان فرهیخته استوار است که همین امر میتواند به خودی خود نقش مهم و موثری در پدید آمدن مزیت رقابتی آنها ایفا کند.

شرکت هایی که میتوانند مشکلات اقتصادی را حل کنند

پرسش: شرکت های دانش بنیان در چه حوزه هایی از کسب و کار می توانند ورود کرده و تحول آفرین باشند و به حل مشکلات اقتصادی کمک کنند؟

علی بنایی: حوزه فعالیت های شرکت های دانش بنیان به گستردگی نیازهای روز کشور و صنایع مهم و حیاتی آن است ولی با توجه به چالش های مهم بازار اقتصادی ایران و ظرفیت و مزیت های پنهان و آشکار به نظر میرسد تلاش شرکت های دانش بنیان در عرصه نفت و گاز و صنایع پایین دست پتروشیمی، حوزه آب، کشاورزی، نانو و فناوری های نوین، انواع انرژی ها، صنایع غذایی و دارویی و در باب مسایل بانکی و تجاری و اقتصادی شرکت میتواند ارزش افزوده فوق العاده ایجاد کند.

تجربه موفق شرکت های دانش بنیان در ایام همه گیری کرونا و تحریم دارویی ایران، جمهوری اسلامی را جزء ده کشور برتر در زمینه تولید واکسن کرونا قرار داد.

وظیفه دستگاه ها در تحقق شعار سال

پرسش: وظیفه دستگاه های اجرایی و قضایی و مجلس برای کمک به تحقق شعار سال چیست؟

علی بنایی: قوای سه گانه با توجه به ضرورت های برآمده از اهمیت و اولویت انتخاب شعار سال باید از تمام ظرفیت های نوشته و نانوشته، حقوقی، فنی، اقتصادی و فرهنگی برای تقویت نظام مالی کشور، در مواجهه دقیق و کارشناسی با بحران های قابل تشخیص و قابل پیش بینی، اقدام کنند و حفظ سرمایه اجتماعی و تقویت پایه های اساسی آن را وجهه همت خود قرار دهند.

در همین حال با انگیزه ایمانی برای نجات کشور از آسیب های موجود و پیش رو و بهره گیری همه جانبه از همه ظرفیت ها به رفع موانع کار، تولید و اشتغال و صادرات بپردازند. همچنین بنا به مقتضیات شعار سال همه توان خود را برای ایجاد امید و افزایش سهم مشارکت مردم در اقتصاد و تولید و اشتغال دانش بنیان بکار گیرند.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام