با استفاده از هوش مصنوعی، عدالت آموزشی را به کشور بازگردانیم

عطنا - اولین همایش ملی هوش مصنوعی در آموزش و یادگیری چهارشنبه ۱۸ مهر ۱۴۰۳ در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد و سخنرانان ابعاد مختلف این پدیده نوظهور و تاثیرات آن را بررسی کردند.

دکتر حمیدرضا مقانی مدیر گروه تکنولوژی آموزشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ، درباره هوش مصنوعی و تاثیر آن بر آموزش صحبت کرد. وی ضمن تشریح روند اجرایی همایش، به چالش‌های هوش مصنوعی و ملاحظات اخلاقی آن پرداخت و اظهار داشت: "هرجا آموزش اتفاق بیفتد، خودمان را ملزم می‌کنیم آنجا حضور داشته باشیم."

در ادامه دکتر طوفانی نژاد دبیر اجرایی و هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره کارگاه های تخصصی همایش صحبت کرد و گفت: حدود ۲۰۰ نفر از معلمان سازمان آموزش و پرورش در ۱۲ کارگاه در حوزه هوش مصنوعی شرکت می کنند.

دکتر علی آدمی معاون آموزشی دانشگاه نیز در این همایش گفت: "ما به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و حرفه‌ای این همایش را برگزار کردیم. یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در کشور ما بحث عدالت آموزشی است امروز ما باید بتوانیم با استفاده از هوش مصنوعی عدالت آموزشی را به کشور برگردانیم. امروز هر کسی باید بتواند یک همیار و همکار به عنوان هوش مصنوعی در کنار خودش داشته باشد."

وی سپس به بحث استعدادیابی منابع انسانی توسط هوش مصنوعی پرداخت و گفت: " بهتر است به جای اینکه به هوش مصنوعی به چشم یک رقیب نگاه کنیم، به عنوان یک شریک و همکار نگاه کنیم." وی در ادامه از قابلیت‌های این فناوری به عنوان یک همیار در تدریس نام برد و به دقت بالای هوش مصنوعی در سنجش و انتقال بازخوردهای آموزشی نظامی و پزشکی اشاره کرد.

او افزود: "باید بتوانیم فرصت‌ها را شناسایی کنیم، چالش‌ها را بیابیم و با آنها مقابله کنیم. باید بتوانیم این فرایند را به سمت بومی‌سازی ببریم و آن را به فضای علمی و فناوری کشور منتقل کنیم.

دکتر علیرضا زالی رئیس دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در سخنان خود به کاربرد موثر هوش مصنوعی در علوم متفاوت ازجمله علم فیزیک، پزشکی و کیهان شناسی پرداخت و در ادامه بر ضرورت حفظ کرامت انسان در حوزه هوش مصنوعی تاکید کرد.

وی به دستاوردهای بزرگی در حوزه تولید دارو با استفاده از هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: "بیماری‌های متفاوتی توسط این فناوری درمان شدند. اپلیکیشن‌های مبتنی بر این فناوری بر سبک زندگی بیماران تاثیر گذاشته و تا سال ۲۰۳۰ میزان سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و استفاده از هوش مصنوعی به ۳۲ میلیارد دلار می‌رسد. وی در انتهای صحبت‌های خود به پذیرش فرهنگ هوش مصنوعی و اهمیت سرمایه‌گذاری برای آن اشاره کردند.

دکتر سید محمد مهدوی دبیر ستاد علوم و فناوری های شناختی در ابتدای سخنرانی خود این سوال را مطرح کرد که در شرایط فعلی ما باید چه اقداماتی را در ارتباط با هوش مصنوعی انجام دهیم؟ وی سه رکن را برای توسعه هوش مصنوعی نام برد و توضیح داد: "رکن اول زیرساخت‌هاست. خدمات پردازش زیرساخت ها باید توسعه پیدا کنند. رکن دوم نیروی انسانی است. نیروی انسانی متخصص باید بتواند هوش مصنوعی را در حوزه‌های مختلف عملی و اجرایی کند."

وی جایگاه خوبی را برای ایران در این حوزه قائل شد و افزود: "رکن سوم بازار است و خدمات باید به سرویس قابل عرضه و سپس به به کسب و کار تبدیل شود و همچنین ارزش افزوده برای کشور ایجاد کند."

او در انتهای سخنان خود از تسهیلگری یاد کرد و گفت: "مداخله حاکمیت می‌تواند در این فرایند موثر واقع گردد. ارائه انواع خدمات در قالب توانمندسازی برای کمک به فناوری که در نهاد علمی تولید شده، باعث می شود آنها در قالب محصول وارد بازار شوند. حاکمیت همچنین باید دغدغه مهم و اصولی را هم پیگیری کند؛ مانند ایجاد زیرساخت‌های ملی مثل آزمایشگاه‌های ملی و..."

سردار امیر یاوری، معاون تربیت و آموزش ناجا هم طی سخنانی به کاربرد فعلی هوش مصنوعی پرداخت و اظهار داشت: "کارهای جدیدی شروع شده و می توان نقشه احتمالی سرقت‌های مسلحانه را از طریق هوش مصنوعی تشخیص داد و آن مکان ها را پوشش داد. پیش بینی مکان های بعدی تصادف‌های بزرگ جاده‌ای نیز توسط این فناوری ممکن شده و جلوگیری از حوادث رانندگی با مجهز کردن سیستم‌های خودرو یکی از راهکارهای کاهش حوادث رانندگی است.

وی گفت: استفاده از هوش مصنوعی مبتنی بر کلان داده، از این نوع تخلفات و حوادث جلوگیری می کند. سردار یاوری به جذب دانشجویان خارجی و ایجاد قابلیت ترجمه همزمان درس توسط هوش مصنوعی برای این دانشجویان اشاره کرد و گفت: از این فناوری میتوان برای سنجش رفتار دانشجو در عرصه نظامی استفاده کرد.

فرمانده دانشگاه علوم انتظامی در انتهای سخنان خود تصریح کرد: اینترنت عمیق در حال تبدیل شدن به یک چالش بزرگ در عرصه‌های مختلف مانند قاچاق اعضای بدن انسان است و تنها راه کنترل آن استفاده از هوش مصنوعی است، زیرا ابزار قدیمی دیگر پاسخگوی شرایط فعلی نیستند.

دکتر حجت‌الله الماسی، معاون وزیر و رئیس سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور نیز در این همایش اظهار داشت: "آموزش و پرورش استثنایی، اطلاعات عظیمی درباره اختلالات و ناتوانایی‌های کودکان را در دست دارد و در پلتفرمی این داده‌ها را به شکل صوتی تصویری و متنی جمع اوری کرده است. از این طریق می توان استعدادهای بچه‌ها را قبل از دبستان تشخیص داد. برای تشخیص و ارائه خدمات توانبخشی با استفاده از روش های موجود مشکلی وجود ندارد اما در حوزه‌هایی مانند اختلالات یادگیری و مشکلات هیجانی و رفتاری به دلیل گستردگی مولفه‌های تاثیرگذار و پیچیدگی آن طبیعتاً تشخیص درست دشوار است و نتیجه آن آموزش نامناسب است و در اینجا هوش مصنوعی می‌تواند کمک کننده و موثر باشد"

وی گفت: "اکنون در سامانه سیرت مقدمات این کار فراهم شده است. ابتدا سهم مولفه‌های تاثیرگذار در اختلالات باید توسط هوش مصنوعی تشخیص و تعیین شود. هوش مصنوعی می‌تواند تحلیل درست از داده‌ها را در دسترس معلمان و ارزیابان قرار دهد و برنامه آموزش دقیق از این طریق تعیین شود تا کودکان راه آسان‌تری را برای ارتقای درک در پیش گیرند. اگر این چالش ها با استفاده از هوش مصنوعی برطرف شوند، دین خودمان را به آینده کشورمان ادا کرده‌ایم.

دکتر غیاثی عضو گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی نیز به بررسی چالش‌های هوش مصنوعی پرداخت و گفت: "اگر به صورت ویژه و به موقع به این چالش ها پرداخته نشود، ممکن است مخاطراتی ایجاد شود."

وی با استناد به گزارشاتی از بانک جهانی به تغییرات شغلی ناشی از هوش مصنوعی پرداخت و گفت: "تا سال ۲۰۲۵، به همین علت ۸۵ میلیون شغل جابجا می‌شود و ۹۷ میلیون شغل جدید ایجاد می‌شود. در گزارش سال ۲۰۲۳ یونسکو گفته شده ۲۴۴ میلیون کودک و نوجوان به مدرسه نمی‌روند که ناشی از جنگ و جابجایی کودکان و دلایل مختلف دیگر است. اما باهوش مصنوعی می‌توان به بهبود شرایط فعلی کمک کرد. تا هفت سال آینده هر انسانی باید مهارت‌های تکنولوژیک خود را ۵۵ درصد افزایش دهد تا بتواند خودش را هم راستای تحولات پیش ببرد. این آمارها نشان می‌دهد این عرصه با چه شتابی در حال پیشروی است."

دکتر غیاثی چند بعدی بودن فناوری هوش مصنوعی را عامل مشکلاتی دانست و گفت: "موضوعات میان رشته‌ای نیازمند نگاهی جامع و آینده پژوهانه است. با توسعه اقتصادی می توان نرم‌افزارهای هوش مصنوعی متناسب با بافت و زمینه های فرهنگی و اجتماعی ایران تولید کرد تا آسیب‌های آنها را به صورت جدی کاهش دهیم. سطح سواد عمومی در حوزه هوش مصنوعی نیز نیازمند ارتقاست. ما نیازمند یک فهم مشترک نسبت به این پدیده هستیم تا بتوانیم خلق کنیم و این خلق باید متناسب با جامعه صورت بگیرد و این نیازمند یک فهم مشترک است. تعاملات بین‌المللی نیز در این زمینه اهمیت دارد."

خبرنگار: زهرا کاظمی