جامعه ایران در حال خروج از بحران مدنیت است/ پیروزی رسانه‌های کوچک بر رسانه‌های بزرگ

استاد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه جامعه ایران در حال خروج از بحران مدنیت است، گفت: اگر امروز حماسه بزرگی خلق شده است، عناصر عقلانی و قابل محاسبه در آن نقش داشته‌اند.

به گزارش عطنا به نقل از ایرنا هادی خانیکی عصر امروز -یکشنبه- در نشست «نقش فضای مجازی در کمپین‌های انتخاباتی» که در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: انتخابات ریاست جمهوری با این حجم حضور رسانه‌های جدید اتفاق شگفت انگیزی بود که نشان داد جامعه ایران به رغم اینکه عوامل پیش بینی ناپذیر در آن دخالت کردند، جامعه‌ای پیش بینی پذیر شده است.

وی گفت: این حجم فعالیت مجازی جامعه را دچار سرگشتگی و سردرگمی می‌کند با این حال در این انتخابات، جامعه مسیر خود را گم نکرد و تحت تاثیر تبلیغات قرار نگرفت و موضوعاتی همچون اخبار جعلی هم در انتخاب مردم خیلی تاثیرگذار نبود.

معیارهای مدنیت در ناخودآگاه جامعه

استاد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه جامعه ایرانی در حال خروج از بحران مدنیت و تفوق مدنیت است اظهار کرد: بحران مدنیت، جامعه را در برابر عوامل خارجی از جمله رسانه به شدت آشفته می‌کند.

خانیکی در ادامه با اشاره به معیارهای تفوق مدنیت گفت: این معیارها در ناخودآگاه جامعه برخورد مدنی دیده می‌شود و سنجیدگی ،عقلانیت وشکیبایی از جمله مولفه‌های مدنیت در جامعه است.

وی با اشاره به معیارهای مد نظر دانیل لرنر در توسعه یافتگی جوامع گفت: دانیل لرنر انتخابات متوالی در یک جامعه را معیار مدنیت ومدرن شدن جامعه عنوان می‌کند؛ به طوری که اگر در یک کشور سه انتخابات متوالی روند همخوانی داشته باشد می‌تواند معیاری در این زمینه باشد و در ایران انتخابات در سال‌های 92 و94 و 96 ا این روند را نشان می‌دهد.

استاد علوم ارتباطات پیش بینی پذیری را دیگر ویژگی جامعه مدنی ومدرن ذکرکرد و گفت: ارزیابی‌های فناورانه وارزیابی‌های رسانه‌های جدید (قبل از انتخابات) نتیجه انتخابات را نشان می‌دادند ونتیجه انتخابات هم با آنچه این رسانه‌ها می‌گفتند همخوانی داشت و این در حافظه ارتباطی جامعه ما ثبت و ضبط شده ومورد ارجاع قرار می‌گیرد.

پیروزی رسانه کوچک بر رسانه بزرگ

وی با اشاره به مطالعات پنجاه سال اخیر در خصوص همخوانی توسعه ارتباطات و توسعه جوامع اظهارداشت:این مطالعات حاکی از پیروزی رسانه کوچک بر رسانه بزرگ است که در مقطعی این رسانه نوار کاست و در مقطع دیگر روزنامه در مقطعی دیگر کانال‌های مختلف نمود یافته است.

خانیکی اضافه کرد:در رسانه کوچک عاملیت انسان و ایستادگی در برابر اداره شوندگی دیده می‌شود. اینها رسانه‌هایی هستند که نمی‌توانند به صورت متمرکز اداره شوند و شالوده‌های محدودیت‌های رسمی را مورد چالش قرار می‌دهند.

وی گفت:رسانه کوچک هر چه می‌خواهد باشد؛ در این شبکه‌ها هم عاملیت انسانی مهم است وهم اعتماد به آنها و به نظر می‌آید در جامعه ایرانی زمینه‌ای ایجاد شده که باید مورد توجه قرار گیرد.

این استاد دانشگاه ، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی را یکی ازعوامل موفقیت روحانی ذکر کرد و گفت: در این انتخابات حتی روستاها هم توانستند از شبکه‌ها استفاده کنند و مشاهده می‌کنیم که با رفع فقدان زیرساخت‌های ارتباطی، جامعه از جامعه شفاهی به سمت جامعه ارتباطات جمعی حرکت می‌کند.

مقاومت در مقابل فیلترینگ

وی دومین عامل موفقیت روحانی را عامل فرهنگی وسیاسی مقاومت در برابر فیلترینگ عنوان کرد و گفت:این امر نه تنها خواست عمومی جامعه بود بلکه به خواست دولت هم تبدیل شد؛ به طوری که هر دو ، فیلتر را به سود جامعه نمی‌دیدند و سعی می‌کردند محدودیت‌ها را کمتر کنند.

خانیکی در توضیح سومین دلیل موفقیت روحانی گفت: سومین عامل، توجه به تحولی است که در ساختار روابط عمومی رخ داده و در سه هفته آخر منتهی به انتخابات، روابط عمومی منفعل به روابط عمومی فعال تبدیل شد.

وی خاطرنشان کرد:در مدت سه سال و نیم روابط عمومی‌ها وجود داشتند. زمانی که همزبانی میان دولت و حاکمیت بامردم به وجود آمد به حرف‌های مشترک رسیدند و شاهد تاثیرگذاری بیشتر روابط عمومی‌ها بودیم.

در جوامع روستایی مردم تغییرات را می‌بینند

این کارشناس رسانه یادآور شد:در جوامع روستایی مردم بیشتر از اینکه مسائل را بشنوند،می بینند و آثار تغییر را مشاهده می‌کنند. مردم در روستاها مسائلی همچون خرید تضمینی محصولات وخودکفایی گندم را می‌دیدند و به تبلیغات علیه دولت واکنش نشان می‌دادند.

خانیکی در ادامه با تقسیم روابط عمومی به دو بخش رسمی و غیررسمی گفت:روابط عمومی رسمی همان بخشی بود که نهادها و دستگاه‌ها با سرعت عمل به سوالات موجود در جامعه پاسخ می‌دادند اما مهمتر از آن روابط عمومی غیررسمی بود که تحت عناوینی همچون «تغییرات محسوس» و« ناگفته‌های مسئولین» یا اینفوگرافی وموشن گرافی دیده می‌شد و این قسمت عمدتا توسط نهادهای مدنی انجام می‌شد.

وی چهارمین عامل موفقیت روحانی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را فعال شدن کنشگری جامعه عنوان کرد و گفت: اوج ارتباطات وقتی است که فعالان ارتباطی تبدیل به کنشگران سیاسی می‌شوند وابتکار عمل‌های موجود در این بخش عمدتا توسط دانشجویان وفارغ‌التحصیلان شکل می‌گیرد.

کنشگران فضای مجازی خود را محبوس به این فضا نکردند

خانیکی پنجمین علت پیروزی اصلاح طلبان و اعتدال گرایان را این چنین توضیح داد که کنشگران فضای مجازی خود را در فضای مجازی محبوس نکردند بلکه وارد جامعه شدند وفاصله خود را با جامعه کم کردند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: پیش بینی پذیری در انتخابات 96 محصول تغییرات سیاسی،اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باید دیده شود و نباید آن را صرفا به فضای سیاسی محدود کرد.

به گفته این استاد دانشگاه در بسیاری از جاها شاهد بودیم که هنرمندان،شهروندان و بسیاری از کسانی که نفع شخصی در انتخابات ندارند وارد عرصه شدند و باید توجه کرد که اگر حماسه بزرگی خلق شده، عناصرعقلانی وقابل محاسبه در آن نقش داشته اند.