دلایل خودنمایی برخی افراد در اینستاگرام

عطنا - یک استاد دانشگاه معتقد است: «مهم ترین علت خودنمایی های افراطی و گاهی بیمارگونه برخی افراد در اینستاگرام، پایین بودن سطح عزت نفس آنها است. این افراد به جای اینکه شادابی و خوب بودنِ حال خود را در درون خودشان جستجو کنند، به دنبال این هستند که دیگران حالشان را خوب کنند.»
 
شبکه های اجتماعی با ورود خود به زندگی افراد، بستر بروز برخی نابهنجاری های فردی و اجتماعی هم شده اند. به طور مثال برخی افراد در شبکه های اجتماعی همچون اینستاگرام به خودنمایی پرداخته و زندگی خود را در معرض دید عموم می گذارند. پست کردن لباس جدیدی که خریده اند، غذاهای رنگارنگی که در خانه درست کرده یا حتی هرگز آن ها را امتحان نکرده اند، عکس گرفتن از وسایل نقلیه خود یا دیگران، رفتن به یک مکان تفریحی یا مسافرت های لاکچری در حالی که هرگز از آن لذت نبرده اند، از جمله این رفتارها است. دلیل بروز چنین رفتاری چیست؟
 
در این باره دکتر اسماعیل سعدی پور، استاد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی (عطنا)، با اشاره به اینکه موضوع خودنمایی، فخرفروشی یا رفتارهای هیستریونیک (اختلال شخصیت نمایشی) در دهه های اخیر با رشد بالایی مواجه بوده، گفت: «این افراد هر کاری که در زندگی شخصی خود انجام می دهند، برای نمایش به دیگران است و خود لذتی از آن نمی برند. انگار باید برای دیگران همانند یک ویترین، زندگی خود را به نمایش بگذارند تا بازخوردی که می خواهند را بتوانند از دیگران دریافت کنند.»
 
کمبود محبت و نیاز به دیده شدن
این استاد روان شناسی بیان کرد: «همه ما آدم ها یک نیاز اساسی داریم که آن، نیاز به دیده شدن، نیاز به تعریف و تمجید یا به زبان امروزی نیاز به (Like) است. زمانی که از ما تعریف می‌کنند حالمان خوب می شود و اگر مورد نقد و قضاوت و ارزیابی قرارمان دهند حالمان بد می شود. این نیاز در همه افراد وجود دارد، اما قطعا شدتش در افراد متفاوت است.»
 
وی با تاکید بر اینکه هر رفتاری که وابسته به منشاء درونی نباشد، به سلامت روان ما کمک نخواهد کرد، گفت: «تصور کنید که چشمه ای در درون خودش جوشش و آب نداشته باشد. هر مقدار هم که ما با سطل از بیرون در آن آب بریزیم این چشمه، چشمه نخواهد شد. لذا ما باید شادابی و خوشبختی و حال خوب را در خودمان جستجو کنیم، نه در تعریف و تمجید دیگران.»
 
سعدی پور با بیان اینکه این رفتارهای افراطی در زنان بیشتر دیده می شود، توضیح داد: «دلیل این امر آن است که در جامعه ما زنان در محیط زندگی واقعی در مقایسه با مردان محدودیت بیشتری دارند و چون احساس می کنند که در فضای مجازی آزادی بیشتری دارند، سعی می کنند از طریق اینستاگرام آن را جبران کنند.»
 
وی افزود: «این رفتارها جبران آن احساس و ذهنیتی است که در دنیای واقعی زنان از طریق پوشش، نوع راه رفتن و خوش گذراندن و ... تجربه می کنند.»
 
این استاد دانشگاه با اشاره به طبیعی بودن این رفتارها در سنین نوجوانی گفت: «در دوره نوجوانی، به دلیل ویژگی های این دوره، نوجوان خودش را استثناء می داند و تصور می کند این دنیا یک صحنه نمایش است و هنرپیشه آن، این نوجوان است و مردم نیز به خاطر حرف زدنش، راه رفتنش، لباسی که پوشیده و ... تماشاچی او هستند.»
 
وی افزود: «لذا در سن نوجوانی این گونه رفتارها طبیعی است؛ اما اینکه یک فرد بزرگسال اینکارها را انجام دهد، دیده شدنش خیلی طبیعی جلوه نمی کند.»
 
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی دلیل دیگر این خودنمایی ها را محدودیت های دوران کودکی دانست و گفت: «گاهی فرد در خانواده ای بزرگ می شود که پدر و مادر خیلی از نیازهای کودک را ندیده اند و علاوه بر تامین نکردن نیازها، او را مورد تنبیه قرار داده اند. این کودک اصلا در خانواده دیده نشده است و توجهی دریافت نکرده است.»
 
وی ادامه داد: «بنابراین این عقده های کودکی ممکن است به شکل رفتارهای متظاهرانه و خودنمایانه در بزرگسالی خودش را نشان بدهد. کودکانی که محرومیت های عاطفی داشتند مستعد نشان دادن رفتارهای خودنمایانه بیشتری در بزرگسالی هستند.»
 
سعدی پور افزود: «افرادی که در خانواده هایی بزرگ شده اند که هرچه می خواستند فراهم بوده و پدر و مادر آن ها را لوس، خودشیفته و خودنمایانگر بار آورده اند نیز در بزرگسالی چنین رفتارهایی از خود بروز می دهند. این دو شکل افراطی و تفریطی از دلایل دیگر رفتارهای خودنمایی است.»
 
نقش پررنگ سواد رسانه ای
سعدی پور با بیان اینکه بخش مهم دیگر خودنمایی در فضای مجازی به پایین بودن سطح سواد رسانه ای در جامعه ما برمی گردد، گفت: «در خیلی از کشورها از اول ابتدایی سواد رسانه ای به کودکان آموزش داده می شود؛ ولی ما در ایران، آموزشی برای دانستن اینکه این زندگی ثانویه و فضای مجازی چیست، چقدر باید در این فضا حضور داشته باشیم، چگونه باید از آن استفاده کنیم، چه نوع اندیشه ای در مقابل آنچه میبینم و دریافت می کنیم و آنچه ارسال می کنیم باید داشته باشیم، نداریم.»
 
این استاد دانشگاه افزود: «مهم ترین موئلفه سواد رسانه ای نیز، داشتن تفکر نقادانه است. تفکر نقادانه به معنای ذهن پرسشگر داشتن، به معنای مصرف رسانه ای در حد نیاز و به معنای فکر کردن به پیامد هرگونه فعالیت در فضای مجازی می باشد.»
 
این روان شناس در پایان تاکید کرد: «برای درمان خودنمایی های افراطی در فضای مجازی، فرد باید به روانشناس مراجعه کند تا با گذراندن جلسات درمانی متعدد بتواند عزت نفس آسیب دیده خود را ترمیم و بازسازی کند.»
 
مصاحبه از: هیوانا حیدری