طراحی تجهیزات دیجیتال پشتیبان، راهکاری برای امنیت کارکنان بانک‌ها

عطنا، تیمور محمدی؛ رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در نشست تحلیلی «سیاست‌گذاری‌های پولی و بانکی پساجنگ؛ راهکار‌های عملیاتی»، با اشاره به تجارب حاصل از بحران ۱۲روزه اخیر، بر اهمیت دو حوزه کلیدی «مدیریت میدانی بانک‌ها در زمان بحران» و «پیامد‌های پولی و ارزی ناشی از شرایط بحرانی از جمله جنگ» تأکید کرد و گفت: بحران‌هایی مانند جنگ، بلایای طبیعی یا ناآرامی‌های اجتماعی، شبیه لبه تیغ‌اند. نحوه مدیریت لحظات ابتدایی بحران، نقش تعیین‌کننده‌ای در پیامد‌های بعدی دارد. اگر در این لحظات، بانک‌ها نتوانند نقش آرامش‌بخش خود را ایفا کنند، خود به یک عامل شعله‌ورکننده بحران تبدیل می‌شوند.

محمدی با اشاره به ساختار گسترده و پراکنده شبکه بانکی کشور، به‌ویژه در سطح شهر‌ها و استان‌ها خاطرنشان کرد: بانک‌ها، به‌ویژه شعب محلی، در نگاه مردم نه‌تن‌ها مرکز خدمات مالی، بلکه نماد اعتماد و امنیت اجتماعی هستند. در بسیاری از سوانح، نخستین مکان‌هایی که هدف حمله یا تخریب قرار می‌گیرند، همین شعبه‌های بانکی‌اند که در مراکز شلوغ شهر، میدان‌ها و تقاطع‌ها واقع شده‌اند و به‌راحتی در دسترس عموم هستند.

وی بیان کرد: کارکنان بانک‌ها نیز خانواده دارند؛ در حالی که بسیاری از اقشار جامعه در بحران‌ها به مرخصی می‌روند یا از سفر‌های اضطراری استفاده می‌کنند، از کارکنان بانکی انتظار می‌رود سر کار حاضر باشند. این موضوع بدون طراحی نظام جایگزین برای نیروی انسانی در شرایط بحران، می‌تواند منجر به افت بهره‌وری، نارضایتی درون‌سازمانی و حتی ترک شغل شود.

رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه به ساختار اعتباری کشور در زمان بحران اشاره کرد و افزود: در بحبوحه بحران، افراد برای دریافت تسهیلاتی مانند وام ازدواج، مشاغل خرد یا وام‌های ضروری مراجعه می‌کنند. اختلال در سامانه‌ها یا تداخل بین بانک‌ها، نه‌تن‌ها مانع خدمات‌رسانی می‌شود، بلکه اعتماد مردم را هم تخریب می‌کند.

وی در همین رابطه از لزوم ایجاد یک کارت اضطراری یگانه سخن گفت و پیشنهاد کرد: مشابه کارت یارانه، کارت‌های بی‌موجودی طراحی شوند که فقط در شرایط اضطراری فعال شده و امکان تهیه مایحتاج ضروری مردم را بدون وابستگی به بانک خاص یا اختلالات بین‌بانکی، فراهم کنند.

محمدی با اشاره به تمرکز بیش‌ازحد در سامانه‌های بانک مرکزی تأکید کرد: باید سامانه‌های پشتیبان، غیرمتمرکز و ایمن طراحی شوند. در برخی موارد، مانند آنچه برای بانک‌های سپه و پاسارگاد رخ داد، یک اختلال در سایت مرکزی می‌تواند برای چند روز متوالی خدمات یک بانک را متوقف کند. این سطح از آسیب‌پذیری قابل قبول نیست.

وی در پایان راهکارهایی، چون آموزش بحران، تدوین برنامه جایگزین نیروی انسانی، بهینه‌سازی فاصله‌های مکانی خزانه‌ها و شعب کشیک، ایجاد سیستم‌های پرداخت آفلاین، هماهنگی با استانداری‌ها و نهاد‌های انتظامی و طراحی تجهیزات دیجیتال پشتیبان را پیشنهاد کرد.