برای پیامدهای کرونا در جامعه چه کنیم؟

دکتر محمد شیخی در «نشست تا‌ب‌آوری شهری و اپیدمی کرونا» اظهار کرد: پژوهش‌های آینده باید تمرکز پیدا کند بر روی نیروها و عوامل واقعی تأثیرگذار بر تاب‌آوری شهری و از دل آنها سیاستگذاری‌هایی علمی در بیاید و به مدیران و مسئولان خط و جهت دهد، البته اگر که صدای ما را بشنوند و مجموعه گروه‌های عمل‌کننده بتوانند بر اساس پژوهش عمل کنند.

به گزارش عطنا، نشست «تا‌ب‌آوری شهری و اپیدمی کرونا» به مناسبت هفته پژوهش، به همت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی، شنبه، 15 آذرماه به‌صورت برخط برگزار شد.

در این نشست دکتر خلیل حاجی‌پور، عضو هیئت علمی‌شهرسازی دانشگاه شیراز، دکتر محمد شیخی، دانشیار برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی، دکتر رضا خیرالدین، دانشیار شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، دکتر مجتبی رفیعیان، دانشیار شهرسازي دانشگاه تربیت مدرس، دکتر ناصر برک‌پور، دانشیار شهرسازی دانشگاه هنر، دکتر فرزانه ساسانپور دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، دکتر مائده هدایتی‌فرد، دانش‌آموختۀ دکتری شهرسازی دانشگاه علم و صنعت و دکتر غلامرضا لطیفی، دانشیار ‌برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

کرونا یک آزمون عملی بسیار خوب بود

دکتر محمد شیخی، دانشیار برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی در این نشست گفت: «باید فکر کنیم که شهرهای ما چقدر تاب‌آورند؟ سیستم استفاده از زمین یا شدت استفاده یا روابط بین استفاده‌های مختلف و شبکه حمل و نقل واقعا چقدر شهرهای ما به لحاظ کالبدی در برابر زلزله و سیل تاب‌آورند؟

به طور کلی تاب‌آوری به لحاظ کالبدی عمدتاً در حوزه شهرسازی و ‌برنامه‌ریزی شهری قرار می‌گیرد.

و تاب‌آوری به لحاظ اجتماعی، فرهنگی، روانی، اقتصادی در حوزۀ جامعه‌شناسی، مطالعات فرهنگی، روان‌شناسی و علوم اقتصادی است؛ مطالعۀ اینکه جامعه ما چقدر تاب‌آور است؟

 به نظر من کرونا یک آزمون عملی بسیار خوب بود که در برابر حرف‌های زیبایی که می‎زنیم، تحلیل‌های قشنگی که می‌کنیم، طرح‌های قشنگی که تهیه می‌کنیم و ضوابط زیبایی که می‌نگاریم چقدر در عمل شهر ما تا‌ب‌آوری دارد؟

تاب‌آوری چیست و در دست چه کسانی است؟ اگر ما شهرسازان و برنامه‌ریزهای شهری نیستیم پس کیست و آنها چه می‌کنند؟ نظام قدرت در شهر چگونه کار خود را انجام می‌دهد؟

شهر منطقه هم است، در واقع صحنه عمل است و آنچه که به عنوان خروجی کار می‌بینیم خیلی امیدوارکننده نیست که ناامید کننده است.

کرونا محک خوبی زد. اگر قرار شد یک پاندمی پیش بیاید و یک مدت زمانی هم طول بکشد تا سیه‌روی شود هر که در او غش باشد، آنجا که آشکار می‌شود که ما چه کردیم و در طول سالیان میزان تاب‌آوری ما به طور واقعی چقدر است.

بسیاری از پژوهش‌های ما خنثی است یعنی کاری به نظام سیاسی و نظام قدرت و اقتصاد سیاسی ندارد و ظاهراً چون این زمینه‌ها مسئله ایجاد می‌کند.

آنچه در ساخت شهر، معماری و مسکن می‌بینیم حکایت از این دارد که ما به شدت نیازمند به چنین مطالعاتی با چنین گرایش‌هایی برای حل و فصل مشکل‌مان برای افزایش سطح  تا‌ب‌آوری شهر هستیم.

واقعیت اینجا نیست بلکه در جاهای دیگر است بلکه در عرصه‌های دیگر است، در جاهایی که حاکمان قدرتمندان و زر دار آن در واقع آنجا دارند و سرنوشت شهرسازی و برنامه‌ریزی منطقه‌ای را رقم می‌زنند و آنجاست که او تعیین کننده است، فقط ما را انگار به بازی گرفته‌اند تا از این حرف‌ها بزنیم و شب و روز بنشینیم پیرامون این موضوع داد سخن کنیم و پژوهش کنیم و پژوهش‌هایمان البته چاپ شود و سر و صدایی برپا کند.

نقش ساختار سیاسی در تاب‌آوری شهری چیست؟

مهم این است که از این همه، اپسیلون تأثیری که بر ساخت و بافت شهری و ساخت مسکن و امثال اینها بر جای گذاشته چیست؟

نکته بعدی این است که ما واقعاً در عرصه شبکه‌های حقیقی نشانه‌های خوب و امیدواری‌های خوبی داشتیم چنانچه که در برابر سیل و زلزله و سایر بحران‌ها داشتیم در پاندمی کرونا هم واقعاً گروه‌های مردمی کم نگذاشتند خیلی‌ها دور هم جمع شدند و حرکت‌های صورت گرفت خیلی گروه‌ها شکل گرفتند اما همان مشکلات بنیادینی که در مورد سایر خطراتی که شهر را تهدید می‌کند وجود دارد در پاندمی کرونا هم وجود داشت.

یعنی اینکه شبکه‌سازی‌ها و محیط‌هایی که این شبکه‌ها و بسترها در آن شکل می‌گیرد و فرصتی که پیدا می‌کند و برعکس محدودیت‌ها به گونه‌ای که نتواند کار خود را به درستی انجام دهد در شبکه‌های مجازی هم همین را داریم در شبکه‌های مجازی هم وقتی نگاه می‌کنیم از آموزش بگیرید از تبلیغ علیه کرونا بگیرید از اطلاع‌رسانی بگیرید.

 در مجموع می‌توان گفت شبکه‌سازی علیه کرونا آنجا بسیار موفق عمل شده است عکس آن حرف فراوان است یعنی در واقع حرف‌های دروغ تبلیغات غلط و حتی مثلا ممکن است شما پارسال در چنین مواقعی می‌بینید که چیزهایی دارد می آید که برای افراد همچنان تازگی دارد باید بگویم این آنچه که در شبکه‌های حقیقی وجود دارد در شبکه‌های مجازی هم این چنین است.

تمام مشکلاتی که در شبکه‌های حقیقی و واقعی وجود دارد در شبکه‌های مجازی هم وجود دارد.

در هر صورت من فقط می‌خواهم این سوال را ایجاد کنم که چه باید کرد؟ با چنین شرایطی مواجه هستیم قطعاً هم می‌دانیم که تاثیر بحران پایدار خواهد بود. بدون تردید این پاندمی اثرات خودش را به جای خواهد گذاشت و قطعاً دوران پیش از کرونا و پس از کرونا خواهیم داشت.

به نظر من پژوهش‌های آینده باید جهت پیدا کند بر روی نیروها و عوامل واقعی و اینکه بعد از این چه باید کرد؟ آثاری که پاندمی کرونا بر جا گذاشته و در حال حاضر در ساختار کالبد فیزیکی و در ساختارهای اجتماعی اقتصادی فرهنگی و روان‌شناختی چه بوده و برای حل و فصل آنها و برای مقاوم کردن و تاب‌آور کردن خودمان در آینده چه باید کنیم؟

به نظر من هر سه را در آینده باید بتوانیم تقویت کنیم بسیار نتایج بهتری خواهد داشت و این که سیاست‌گذاری‌هایی که از دل این در بیاید و به مدیران و مسئولان خط و جهت دهد اگر که صدای ما را بشنوند و اگر که در واقع مجموعه گروه‌های عمل کننده بتوانند بر اساس پژوهش عمل کنند».