بازگشت اعتماد به بازار سرمایه باید با اقدامات فوری و کم‌هزینه انجام شود/ لزوم افزایش شفافیت اطلاعاتی

عطنا، نشست تحلیلی «راهکار‌های بازسازی اعتماد در بازار سرمایه و حمایت از کسب‌وکار‌ها در شرایط نااطمینانی» صبح امروز (۲۱ مرداد ماه ۱۴۰۴) در سالن شورای حوزه ریاست پردیس مرکزی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

کورش پرویزیان؛ رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در ابتدای این نشست، با تاکید بر اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد کشور اظهار کرد: مهم‌ترین عنصر در بازار‌های پول و سرمایه، بیمه است، به‌ویژه در شرایط ابهام و نااطمینانی، که نقش حیاتی در کاهش ریسک‌ها و افزایش اعتماد دارد. همچنین اعتماد به بازار سرمایه، به ویژه در زمانی که بحران وجود دارد، مسئله بسیار مهمی است. در سال ۹۸ سهم بازار سرمایه از تولید ناخالص داخلی کشور بسیار بیشتر از شرایط فعلی بود و در واقع نا‌اطمینانی نسبت به بازار موجب شد که سهم بازار سرمایه از اقتصاد کشور کاهش پیدا کند. بازگشت اعتماد به بازار سرمایه می‌تواند منجر به افزایش سهم این بخش از اقتصاد کشور شود.

وی افزود: در سیاست‌های کلان بین بازار پول و بازار سرمایه تقسیم‌بندی‌هایی انجام شده است و بازار سرمایه در تامین مالی طرح‌های بزرگ باید نقش پررنگ‌تری داشته باشد. بر اساس این تقسیم‌بندی‌ها هر یک از بازار‌های پول و سرمایه باید کارکرد خود را به خوبی انجام دهند تا اقتصاد در تامین مالی با مشکل مواجه نشود.

پروزیان به پتانسیل بازار سرمایه در حوزه اقتصاد دیجیتال اشاره کرد و ادامه داد: بازار سرمایه بازاری است که مشابه بازار پول از نظر تعداد جمعیت فعال در آن، بزرگ است و به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا بخش مهمی از کسب‌وکار‌های نوین باید در بازار سرمایه ایجاد شود. با توجه به اینکه در برنامه هفتم پیشرفت اشاره شده که سهم اقتصاد دیجیتال از اقتصاد کشور باید به ۱۰ الی ۱۵ درصد برسد، در حوزه اقتصاد دیجیتال باید شاهد رشد سرمایه‌گذاری باشیم. افزایش سهم اقتصاد دیجیتال بسیار مهم است و این مهم با افزایش سهم آن در بازار سرمایه اتفاق می‌افتد.

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی یادآور شد: در چین سهم اقتصاد دیجیتال از اقتصاد به ۴۰ درصد، در آمریکا به ۳۹ درصد، در کره جنوبی به ۳۵ درصد، در انگلیس به ۳۰ درصد و در استرالیا به ۲۹ درصد رسیده و این نشان می‌دهد که اقتصاد دیجیتال تا چه میزان اهمیت بالایی دارد.

وی ادامه داد: بازار سرمایه، بازاری است که با حوزه اقتصاد دیجیتال بسیار تناسب دارد و می‌تواند در آن رشد ایجاد کند. اگر مسئله اعتماد به بازار سرمایه را به عنوان یک موضوع پراهمیت مورد توجه قرار دهیم، شرایط اقتصادی بهبود پیدا می‌کند. با توجه به اتفاق اخیر و رویارویی با جنگ تحمیلی، اهمیت این مسئله بسیار بیشتر می‌شود. بازار سرمایه در کنار بازار پول، دو رکن اصلی اقتصاد کشور است و اعتماد مردم به این دو حوزه سرمایه‌ای، با اینکه نامشهود است، اما بسیار ارزشمند بشمار می‌رود.

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی افزود: در سال‌های اخیر به دلیل نوسانات قیمت سهام، مقررات ناپایدار، مسائل سیاسی، عدم شفافیت و تصمیمات خلق‌الساعه موجب شده که اعتماد به این بازار ضربه بخورد و افزایش اعتماد موجب می‌شود که تامین مالی اقتصاد بهبود پیدا کند و شرایط بهتر شود.

پرویزیان بر ضرورت بازسازی اعتماد تاکید و اظهار کرد: برای بازگشت اعتماد به بازار سرمایه باید اقدامات فوری، کم‌هزینه و اثرگذار را در اولویت قرار دهیم. افزایش شفافیت اطلاعات، انتشار به‌موقع اطلاعات توسط شرکت‌ها و نظارت دقیق بر معاملات کاهش، از جمله اقدامات مهمی است که می‌تواند در بهبود اعتماد عمومی به بازار سرمایه موثر عمل کند.

وی به اقدامات انجام‌شده پس از جنگ و تلاش‌های مدیران بورس برای تقویت بازار اشاره کرد و گفت: بعد از جنگ، مدیران عالی بورس اقداماتی را انجام دادند و توانستند کمک دستگاه‌های دیگر و به خصوص بانک مرکزی را جلب کنند. انتظار می‌رفت که این کمک‌ها بتواند شرایط بازار را بهبود دهد. کاهش هزینه‌های معاملاتی برای جلب اعتماد و انگیزه بیشتر مردم برای سرمایه‌گذاری پیشنهاد می‌شود، زیرا این اقدامات هزینه زیادی برای دولت ندارند، ولی اثر روانی مثبتی بر بازار دارند.

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی در ادامه به مدیریت شرایط ناترازی بودجه دولت، افزایش نرخ بهره و حجم انتشار اوراق اشاره کرد و گفت: در شرایطی که ناترازی‌ها رو به افزایش است، نرخ بهره بالاست و حجم انتشار اوراق رو به افزایش است، باید شرایطی را فراهم کنیم که شرایط تنش به شرایط معمولی تغییر پیدا کند. وقتی فشار هزینه دولت در این شرایط بیشتر می‌شود و تشدید کسری اتفاق می‌افتد، زمان‌بندی و تعیین سقف انتشار اوراق مسئله مهمی است که به مدیریت تنش بسیار کمک می‌کند.

وی افزود: هماهنگی سیاست‌های پولی و مالی، همراهی بازار پول با بازار سرمایه، اطلاع‌رسانی به موقع و گفتگو با بازار قبل از تصمیمات جدید و تغییرات سیاستی نیز از جمله اقداماتی هستند که اثر روانی مثبتی بر بازار دارند و از طرفی هزینه زیادی هم ندارد. همچنین سرمایه‌گذاری برای پوشش ریسک سرمایه‌های خرد، بیمه سرمایه‌های خرد، گسترش آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها آموزشی و حمایت از بازار سرمایه، می‌تواند در جلب دوباره اعتماد و افزایش سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه موثر باشد.

پرویزیان بر اهمیت توسعه ابزار‌های مالی برای حمایت از سرمایه‌گذاران خرد تاکید و خاطر نشان کرد: هم‌راستایی سیاست‌های بین بورس و بانک مرکزی و سایر ارکانی که در تصمیمات کلان اقتصادی اثرگذار هستند، در تثبیت جایگاه بازار سرمایه بسیار مهم هستند. سیاست‌های حمایتی از کسب‌وکار‌ها به ویژه کسب‌کار‌های کوچک در فضای نااطمینانی بسیار مهم است. ورودی و خروجی بازار سرمایه نیز مسئله مهمی است که به توسعه بازار کمک می‌کند. فراهم کردن تسهیلات ارزان قیمت برای حمایت از کسب‌و‌کار‌ها یکی از مسائلی است که به پایداری شرایط کمک می‌کند.

وی ادامه داد: مدیریت انتظارات و روان بازار، مسئله بسیار مهمی است و رسانه‌ها نقش مهمی در انتشار اخبار مثبت و امیدبخش دارند. مسئولان کشور باید مراقب باشند تا از ایجاد تنش و شایعات جلوگیری کرده و با پایش اخبار جعلی، فضای روانی بازار را تثبیت کنند. تامین مالی و مسئله تولید نیز مورد بعدی است که در بهبود بازار سرمایه اثرگذار است. هرچند که هزینه تامین مالی مشکل اصلی تولید نیست، اما صورت‌های مالی شرکت‌ها نشان می‌دهد که هزینه تامین مالی تولید شرکت‌ها از سال ۹۱ تاکنون روند کاهشی داشته است و این نشان می‌دهد عدم تعادلی در حوزه هزینه تامین مالی وجود دارد.

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی گفت: نرخ حقیقی منفی تسهیلات و دسترسی به تسهیلات توسط بنگاه‌های بزرگ محدودیت بیشتری برای بنگاه‌های کوچک در دسترسی به تسهیلات ایجاد کرده است و در این شرایط بنگاه‌های کوچک به دلیل عدم دسترسی به منابع مالی به مشکل می‌خورند. در چنین شرایطی باید سیاست هدایت اعتبار را در پیش بگیریم تا منابع مالی به سایر بخش‌ها نیز برسد.

وی اظهار کرد: هدایت اعتبار به سمت پروژه‌های توسعه‌ای و بلندمدت، نقش مهمی در بهبود شرایط اقتصادی ایفا می‌کند. جدول‌های آماری نشان می‌دهند که در اثر بحران‌هایی مانند قطعی برق و جنگ، شاخص‌های تولید و اعتماد کاهش یافته و بنگاه‌های کوچک آسیب‌پذیرتر شده‌اند. در این شرایط، اولویت سیاست‌گذاری باید تامین معیشت خانوارها، حفظ اعتبار بانک مرکزی، تقویت نظام بانکی و زیرساخت‌های بازار سرمایه باشد. ابزار‌های مالی مانند خطوط اعتباری مشروط و حمایت‌های کوتاه‌مدت می‌تواند در این مسیر کمک‌کننده باشد، اما باید مراقب وضعیت بانک‌های ناتراز و ریسک‌های مالی بود. ملاحظات سیاست پولی در شرایط جنگی که با ترکیبی از مشکلات مواجه هستیم خطر تبدیل شرایط فعلی به یک بحران بزرگ وجود دارد و باید آن را مدیریت کنیم. در این راستا تامین معیشت خانوار به شکل هدفمند، تامین مالی مناسب بنگاه‌های اقتصادی برای حفظ فعالیت آن‌ها و تقویت شبکه بانکی و نظام پرداخت و تقویت پایداری آن می‌تواند اثرگذار باشد.

پرویزیان در پایان گفت: تقویت اعتماد بازار سرمایه نیازمند مجموعه‌ای از سیاست‌ها، برنامه‌های عملیاتی، شفافیت اطلاعاتی و هماهنگی نهاد‌های ذی‌ربط است. حمایت از کسب‌وکارها، جلوگیری از رکود و تقویت بنیان‌های بازار سرمایه، به همراه تعامل فعالان بازار و اطلاع‌رسانی شفاف، کلید تثبیت و توسعه اقتصادی در این شرایط بحرانی است. این اقدامات باید در قالب کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برنامه‌ریزی و اجرا شوند تا اعتماد عمومی و پایداری بازار تقویت شود.