فعالان مطالعات فرهنگی باید واقعیات جامعه را ببینند/ فرادست پژوهی، قدم اول اصلاح

فارغ‌التحصیل دکترای انسان‌شناسی دانشگاه رایس امریکا گفت: وظیفه ما به عنوان پژوهشگران جامعه طرح مسائل و گفتمان‌سازی است تا با انتقال اطلاعات صحیح و پخته به جامعه شهروندان را در حل مسائل اجتماعی سهیم کنیم و مسائل را به حوزه عمومی برسانیم تا طرح موضوع اجتماعی اتفاق بیفتد، بنابراین باید فرادست پژوهی کنیم.

به گزارش عطنا، نشست «انسان‌شناسی و نقد ‌فرهنگی آن» دوشنبه، 15 آبان‌ماه به همت انجمن ‌اسلامی دانشجویان آزاداندیش و با حضور دکتر نهال نفیسی، استادیار دانشگاه علامه طباطبائی در دانشکده علوم ‌اجتماعی دانشگاه علامه ‌طباطبائی برگزار شد.

دکتر نفیسی در سخنان خود با بیان اینکه انسان‌شناسی ‌فرهنگی، همان مردم‌شناسی است، گفت: این رشته شروعی استعماری داشته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه اظهار کرد: دهه 60 میلادی جزء سال‌هایی است که بسیاری از دانشجویان ایرانی در غرب تحصیل می‌کردند و احتمالا شاه با این امید که این دانشجویان به ایران باز می‌گردند و ایران را آباد می‌کنند، خیلی از آنها را بورسیه کرده بود اما خیلی از آنها پس از رفتن به دانشگاه‌های غربی بسیار چریکی و انتقادی شدند.

استادیار دانشگاه علامه طباطبائی گفت: کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور تاثیر زیادی در مبارزات ضد شاه داشت و دانشجویان منتقد ایرانی در دهه های 60 و 70 میلادی بسیار سیاسی شده بودند و رویکردهای انتقادی پیدا کرده بودند.

وی ادامه داد: دوکتاب به عنوان آغاز‌گر تحولات رشته انسان‌شناسی شناخته شده است و این دو کتاب  انسان‌شناسی را به مثابه نقد فرهنگی و از جنبه‌های سیاسی و فنی مردم‌نگاری در نظر گرفته است.

او درباره این دو کتاب توضیح داد: تحولات مردم‌نگاری در انسان‌شناسی فرهنگی آمریکا در نیم قرن اخیر از این دو کتاب آغاز شد، این گرایش جدید همان‌گونه که از نامش پیداست نگاه خیره مشاهده‌گر را از دیگری به سمت خود می‌چرخاند، یعنی بر اساس مواجه‌ای که با دیگری دارد فرهنگ خود را نقد می‌کند.

این استاد انسان‌شناسی فرهنگی و اجتماعی ادامه داد: این بار این«خود» بود که باید بررسی می‌شد، خود فرد انسان‌شناس، بسته فرهنگی، زیستی، سیاسی، اقتصادی، فکری و غیره را ناگریز با خودش همرا می‌کرد و در واقع به معنای جامعه و هنجارهای خودی بود.

نفیسی درباره دهه 1960 در غرب توضیح داد: این دهه بسیار مهم و نمادین است، دهه حرکات‌های فرهنگی ضد فرهنگ، مغایر با فرهنگ و ارزش‌های مسلط، دهه جنگ آمریکا با ویتنام، دهه اوج گروه انگلیسی بیتلز، دهه جنبش‌های تحت سلطه، دهه استقلال 32 کشور آفریقایی از استعمار اروپایی و دهه چگوارا است.

استادیار دانشگاه علامه طباطبائی درباره جایگاه خاص دانش اظهار کرد: هر دانشی از جایگاه خاصی تولید می‌شود اما اگر انسان‌شناسی در این که چه جایگاهی است که آن را قادر می‌سازد تولید دانش کند،‌ جه نظمی در جهان باعث می‌شود که عده‌ای محقق باشند و عده‌ای مورد تحقیق تجدید نظر نکند، مسائل را به چالش نکشد، به مسئله تبدیل نکند و تجربه‌ورزی نکند نمی‌تواند دوام بیاورد.

وی افزود: در واقع دانشگاهی که در حوزه مطالعات فرهنگی کار می‌کند اما پنجره‌هایش را می‌بندد که صدا داخل نیاید،‌ نمی‌تواند دوام چندانی بیاورد و از بین می‌رود.

فارغ‌التحصیل دکترای انسان‌شناسی دانشگاه رایس امریکا گفت: لارانایدر، انسان‌شناس آمریکایی در یکی از مقاله‌هایش می‌گوید به 3 دلیل باید جهت مطالعه خودمان را تغییر دهیم،‌ اولین استدلال او این است که بخشی از بهترین دانشجویان ما در حال حاضر از اتفاقاتی که در دهه 60 افتاده است عصبانی و آشفته هستند و مجبورند بر روی موضوعاتی کار کنند که ارتباطی با خودشان ندارد، یعنی از طرفی از وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور خو و از سوی دیگر از درگیری کشور خود با جنگ ویتنام ناراحت هستند.

نفیسی در پایان گفت: آخرین بحث لارانیدر این بود که ما باید به خودمان به عنوان پژوهشگری نگاه کنیم که فرادست پژوهی را ترویج کنیم، ‌یعنی اگر می‌خواهیم شهروندان بحث کنند یا مداخله کنند در سرنوشت خودشان باید ابتدا اطلاعات در اختیار آنان قرار گیرد یعنی ما به عنوان پژوهشگر به منظور مطالبه‌گری و نقد برای شهروندان به فرادست پژوهی بپیوندیم.