عدم دسترسی به اسناد وزارت امور خارجه یک خلا بزرگ پژوهشی است

متخصص مطالعات امنیت منطقه‌ای عدم ارتباط دانشگاه با اسناد وزارت امور خارجه را یکی از خلاهای بزرگ پژوهشی-تحقیقی دانست و گفت: این اسناد ثروت بیکرانی از اطلاعات است که می‌­تواند منبع گسترده‌­ای از اطلاعات را در اختیار علاقمندان به این حوزه قرار دهد.

به گزارش عطنا، همایش ملی «آمریکاپژوهی و نخبگان ایرانی» با حضور سیداصغر کیوان‌حسینی، عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه علامه‌طباطبائی، محمدرضا دهشیری، عضو هیئت علمی دانشكده روابط بين‌الملل وزارت امور خارجه،‌ سیدرسول موسوی، مدیر کل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، حسین دهشیار، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه‌طباطبائی و ابراهیم متقی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران به همت معاونت پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبائی یکشنبه، 13 اسفند برگزار شد.

سیدرسول موسوی، مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه و متخصص مطالعات امنیت منطقه‌ای در این همایش خلا پژوهشی درباره تعارض ایران و آمریکا را بررسی کرد و گفت: دانشگاه علامه‌طباطبائی در طرح موضوعات جدید سیاسی و بین‌المللی پیشتاز است.

وی افزود: پژوهشی درباره مناطق خاص، به دلیل محرمانه بودن اسناد، بیشتر از سوی دستگاه دیپلماسی صورت می‌گیرد و بعد از مدتی دانشگاه‌­ها وارد مطالعه می‌­شوند، به همین دلیل است که دانشکده وزارت خارجه به جهت نزدیکی به دستگاه دیپلماسی مسائل جدیدی را مطرح می­‌کند.

این متخصص مطالعات امنیت منطقه‌ای در ادامه گفت: اصلی‌ترین منبع شناختی ما نسبت به محیط بین‌الملل و کشورهای مختلف، گزارش­ سفرای ما از دوران قاجار به بعد است.

به گفته موسوی، عدم ارتباط دانشگاه با اسناد وزارت خارجه یکی از خلاهای بزرگ پژوهشی-تحقیقی است و این اسناد ثروت بیکرانی از اطلاعات است که می‌­تواند منبع گسترده‌­ای از اطلاعات را در اختیار علاقمندان به این حوزه قرار دهد.

سفیر سابق ایران در فنلاند ضمن تاکید به این موضوع که ریشه شناخت ما از بحث‌­های مربوط به آمریکا، به دستگاه دیپلماسی ما بازمی‌گردد، گفت: سفرنامه حاجی واشنگتن در دوران ناصرالدین‌شاه نوشته شده است، ناصرالدین‌شاه از طریق حاجی واشنگتن نامه­‌ای به رئیس جمهور آمریکا نوشته و از او برای کمک به جلوگیری از نفوذ روسیه و انگلیس در ایران کمک خواسته است.

وی افزود: ورود آمریکا به کشور ما در دوران ناصرالدین‌شاه به عنوان یک نیروی تنظیم کننده برای مقابله بانفوذ روسیه و انگلیس در نظر گرفته می­‌شد و تا دوران پهلوی ما شناخت درست و جامعی از آمریکا به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند نداشتیم تا اینکه در دوران پهلوی محافل دانشگاهی ما تحقیقاتی در این زمینه انجام دادند.

مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه در ادامه گفت: سیدرضا عاملی در مقاله‌­ای با عنوان «قلمروهای آمریکاشناسی و رویکرد ایرانی به آمریکاشناسی»، کتاب­‌ها و مقالات موجود در این حوزه را به دو دسته بعد از انقلاب و قبل از آن تقسیم می­‌کند و معتقد است این اسناد، قبل از انقلاب نسبت به آمریکا رویکردی مثبت دارند، در صورتی که این نگاه بعد از انقلاب به رویکردی سیاسی و منفی تبدیل شده است.

وی ضمن اشاره به این موضوع که فاصله قبل و بعد از انقلاب باعث ایجاد ادبیات پژوهشی سیاسی و مارکیستی شده است، تصریح کرد: ضعف نگاه مارکسیستی باعث ایجاد نگاه تک بعدی به موضوعات آمریکاشناسی شده است، سال­‌های 57 و 58 یک رقابت ایدئولوژیکی بین جریانات چپ مارکسیستی و جریان انقلابی حاکم در ایران صورت گرفت که باعث ایجاد ادبیات سیاسی و غیرآکادمیک در حوزه آمریکاشناسی شد.

موسوی افزود: قبل از انقلاب جریان آمریکاپژوهی آنچنان گسترده و کارآمد نبود، هنگامی که درسال 56 دانشگاه شیراز مکانی را برای پژوهش در زمینه آمریکاشناسی تدارک می­‌بیند، به نتیجه مورد نظر نمی­‌رسد، به این صورت قبل از انقلاب پژوهش چشمگیری در این حوزه صورت نگرفته و بعد از انقلاب هم پژوهش‌­ها سیاسی بوده و به حاشیه رانده شده است.

این متخصص مطالعات امنیت منطقه‌ای معتقد است آمریکا به دلایل تاریخی در ساختار و بافتار جامعه ما حضور داشته است و ما بیشتر با بخش امنیتی جامعه آمریکا درگیریم، بخشی که در پژوهش‌­های ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

مدیر کل سابق دفتر مطالعات سیاسی وبین الملل وزارت خارجه با تاکید بر این موضوع که بحث هسته‌­ای در دوران شاه با مذاکرات هسته­‌ای کنونی بسیار به هم شبیه هستند، گفت: کتاب آقای الوندی با عنوان «نیکسون، کیسینجر، شاه» کتابی ارزشمند برای علاقمندان به این حوزه است.

وی افزود: آقای الوندی در این کتاب به بحث مذاکرات هسته­‌ای در دوران شاه که عالی‌ترین دوران روابط بین ایران و آمریکا است، می‌پردازد، الوندی معتقد است روابط در این دوران تا زمانی که به موضوعات هسته‌­ای می­‌رسد، روابط خوبی است اما وقتی بحث هسته‌­ای موضوع اصلی ارتباط این دو کشور ­می­‌شود، آمریکا مانع دسترسی ایران به فناوری هسته­‌ای شده و با آن مخالفت می‌کند. الوندی این دوران را بسیار شبیه ساختار آمریکا در دوران کنونی می­‌داند، ساختاری که مخالف توانمند شدن کشور ما است.

سیدرسول موسوی، مدیرکل سابق دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه در پایان اظهار کرد: ما برای شناخت آمریکا باید یک تجدیدنظر اساسی داشته باشیم، تعارض ایران و آمریکا فقط ماهیت ایدئولوژیکی ندارد بلکه ماهیت قدرتی نیز دارد، به این دلیل که آمریکا از ابتدا با ایجاد منابع قدرت در کشور ما مخالف بوده است.