تاسیس رشته سیاست‌گذاری اجتماعی در سال آینده/ اگرنه، شخصاً وارد عمل می‌شوم

حسین سلیمی در اختتامیه همایش ملی سیاست‌گذاری اجتماعی، با اشاره به وضعیت بحرانی مدیریت در دستگاه‌های کشور، گفت: مدیران ما آن‌قدر دچار بحران‌های متفاوت روزانه هستند که شاید اصلا انرژی لازم برای سیاست‌گذاری را نداشته باشند.

به گزارش عطنا، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی عصر دوشنبه، 15 اسفندماه در سخنرانی اختتامیه «همایش ملی سیاست‌گذاری اجتماعی در ایران»، در دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبائی، سخنرانی کرد.

سلیمی ضمن تشکر از دکتر علی‌اکبر تاج‌مزینانی، رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی و سایر دست‌اندرکاران این همایش، گفت: حوزه سیاست‌گذاری به ویژه سیاست‌گذاری اجتماعی یکی از خلأهای جدی حوزه آکادمی در عرصه دانشگاهی کشور است. هرچند این حوزه بسیار تازه است و دارای قدمتی طولانی در تاریخ علم نیست، ولی به قدری مهم و مورد نیاز جوامع مختلف است که مانند رشته اقتصاد سیاسی که در اکثر دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود، حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی نيز دارای اهمیت است.

وي جایگاه سیاست‌گذاری اجتماعی را مانند اقتصاد سیاسی دارای بسیار مهم خواند و ادامه داد: در کشور ما رشته‌ای به نام اقتصاد سیاسی وجود ندارد، به نحوي كه حتی برای ارائه واحدهای این رشته نیز دارای مشکل هستیم، گاه اقتصاددان‌ها و گاه سیاست‌مدارها را برای تدریس می‌آوریم که ممکن است بال هریک از آنها به قوت بال دیگر نباشد.

اين استاد دانشگاه ادامه داد: ما در گفت‌وگوها و مذاکراتی که با شورای تحول داریم و در مطالعات شخصی خود به بررسی اين مهم پرداختیم که چرا علی‌رغم احتیاج بسیار زیاد در جامعه، اين روند اينگونه است.

سلیمی يادآور شد: با مرور در تاریخ علم می‌توان فهمید که این دانش، حوزه‌ای جدید است زیرا در علم و در تاریخ تفکر سیاسی، دولت متصدی رفاه و بهسازی فضای جامعه تلقی نمی‌شده است که در دوران مدرن نیز شاهد این امر هستیم.

سليمي با اشاره به وضعيت دولت‌ها در گذشته و اكنون، خاطرنشان كرد: دولت‌ها یا به عنوان تصاحب‌کنندگان قدرت و نظم‌دهندگان به جامعه محسوب می‌شوند که به نوعی مردمان جامعه به خاطر نظم و امنیتی که برقرار می‌کند، بدهکار دولت هستند و یا در دوره‌های دیگر، دولت به عنوان نظم‌دهنده و سامان‌بخش فعالیت‌های بخش خصوصی تلقي مي‌شود.

اين استاد دانشگاه، تصريح كرد: در نظریه دولت در دولت‌های مختلف، به غیر از قرن بیستم و اواخر قرن نوزدهم، وظیفه‌ای به عنوان بالا بردن سطح رفاه و آموزش جامعه، سیاست‌گذاری برای بهبود روند‌های جامعه دیده نمی‌شده است، چون دولت جایگاهی نداشته و چنین وظیفه‌ای بر عهده دولت‌ها نبوده ‌است؟

ماهیت دولت در دوران جدید تغییر کرده است

سلیمی با اشاره به وضعیت سیاست‌گذاری در دوره پیدایش لیبرالیسم، گفت: حتی در زمان پیدایش لیبرالیسم نیز، دولت به عنوان متصدی رفاه یا سیاست‌گذار برای بهبود شرایط اجتماعی تلقی نمی‌شد.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: لیبرالیسم دولت را یک موجود حداقلی و یک امر ناگزیر می‌دانست که در درون آن، باید امنیت لازم را برای بخش خصوصی ایجاد کند.

وی با بیان اینکه در دوره پیدایش لیبرالیسم، ایجاد رفاه و شرایط بهتر و توسعه بر عهده بخش خصوصی بود، خاطرنشان کرد: در دوران جدید به‌ویژه بعد از جنگ جهانی دوم است که مفهوم دولت حتی در اندیشه لیبرالیستی شروع به تغییر می‌کند و به تدریج، دولت به عنوان مسئول برخی از حوزه‌های رفاه اجتماعی، مانند، آموزش عالی، آموزش‌ و پرورش و بهداشت که در تعریف دولت در عصر مدرن نبودند، شناخته می‌شود.

سلیمی با بیان اینکه یکی از استثناهای تاریخی دولت، در تاریخ صدر اسلام و دوران حکومت امام علی است، اذعان کرد: آن دوران، جزو محدود دورانی است که دولت خود را در قبال رفاه اجتماعی مسئول می‌داند و حتی رئیس حکومت نیز خود را در بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی مسئول می‌داند.

نیاز به سیاست‌گذاری اجتماعی برای ساماندهی شرایط زندگی

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه در دوران جدید این امر وجود ندارد، بیان کرد: زمانی که احساس شد، بخش خصوصی و بازار آزاد، به تنهایی نمی‌تواند شرایط تعادل اجتماعی را ایجاد کند، به تدریج این نظریه وارد شد که بخشی در قالب نظریه «دولت رفاه» عمل کند و بخشی در قالب‌های دیگر که به واسطه آن، دولت‌ها باید به نفع رفاه بیشتر مداخله اجتماعی بکنند و برای بهبود شرایط زندگی سیاست‌گذاری صورت دهند، اینجا بود که نیاز به دانشی پیدا شد که این مهم را سامان‌دهی کند.

سلیمی ادامه داد: دانش‌های جدید از بستر نیازها به وجود می‌آید و آکادمی در دنیای امروز با آکادمی در جامعه ما بسیار تفاوت دارد.

او درباره این تفاوت یادآور شد: در جامعه ما، افراد تربیت می‌شوند، بعد همه سعی در پیدا کردن شغل برای آنها هستند اما در دنیای امروز، رشته‌ها ایجاد می‌شوند برای اینکه نیاز جامعه و بازار کار را فراهم و برطرف کنند.

وی تصریح کرد: با نگاه به تاریخ نظریات سیاست‌گذاری در عرضه‌های اجتماعی، مدیریتی و سیاسی به این نتیجه رسیدم که بسیاری از آنها در 30 یا 40 سال گذشته پرورش یافته و قالب شده ‌است.

 سلیمی اظهار کرد: در جامعه ما با وجود اینکه در حوزه‌های دیگر تقریبا همیشه همراه با ایجاد رشته‌های جدید، به آنها پرداخته ‌است، در این حوزه از یک غفلت برخوردار است، به عنوان مثال تاریخ پیدایش دانش سیاسی در ایران، تقریبا هم‌زمان با اولین دانشگاه‌های سیاسی در امریکا و انگلیس است ولی در زمینه سیاست‌گذاری اجتماعی یک غفلت بزرگ ایجاد شده است و جامعه ما نیاز فوق‌العاده‌ای به این حوزه دارد.

وضعیت بحرانی مدیریت در دستگاه‌های کشور

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به وضعیت بحرانی مدیریت در دستگاه‌های کشور، گفت: مدیران ما آنقدر دچار بحران‌های متفاوت روزانه هستند که شاید اصلا انرژی لازم برای سیاست‌گذاری را نداشته باشند. به همین دلیل است که دستگاه‌های جداگانه، انسان‌های متفاوت و متخصصی نیاز دارد که در یک محیط بدون بحران بتوانند سیاست‌گذاری کنند.

وی افزود: مدیران و دستگاه‌های ما به حدی دچار روزمرگی و مدیریت بحران و اضطرار در امور مختلف هستند که شاید فضای سیاست‌گذاری برای آنها، فضایی آرمانی و ناممکن باشد.

سلیمی یادآور شد: بعضی از سیاست‌گذاری‌های ما نیز در شرایط بحران صورت می‌گیرد به همین دلیل ما نیاز به مجال، ساختار و تخصص متفاوت برای سیاست‌گذاری داریم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در سیاست‌گذاری‌های جامعه، ما الزامات و شرایط خاص خود را داریم که شاید نمونه آن در هیچ جای دنیا پیدا نشود.

این استاد حقوق و علوم سیاسی، ادامه داد: شرایط مدیریت و سیاست‌گذاری به لحاظ فکری و موقعیت خاص دولت و ارزش‌های متفاوت و نیازهای متفاوت، شرایط خاصی است، به همین دلیل نیازمند متخصصانی هستیم که بتوانند این شرایط را به نحوی خاص درک کنند و با برنامه‌ریزی‌های خود فارغ از روزمرگی‌های مدیریتی بتوانند، سیاست‌های پایدار را به وجود آورند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در پایان با اشاره به تفویض اختیار به دانشگاه‌ها برای ایجاد رشته‌های جدید، خطاب به دکتر تاج‌مزینانی،گفت: رشته سیاست‌گذاری اجتماعی را تا سال آینده اجرا، طرح‌ریزی و راه‌انداری‌کنید و اگر این اتفاق نیفتد بنده خود وارد عمل می‌شوم.