شمس‌السادات زاهدی: در مراوده با قدرت شجاعت نداریم/ نگرانی از انگ سیاسی

استاد مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی، گفت: به منظور ارتقای وضعیت تشکل‌های صنفی و علمی باید در ابتدا به شایستگان اولویت دهیم، عبور از گزینش‌های دل‌بخواهی مسئولان، شبکه‌سازی، فعال‌سازی فعالیت‌های دانشگاهی، ایفای نقش مکالمه‌گری و احتیاط در سیاسی‌گری عواملی هستند که به استقلال دانشگاه‌ها کمک می‌کنند و دولت باید دانشگاه‌ها را تامین مالی کند.

به گزارش عطنا، شمس‌السادات زاهدی، استاد مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی در نخستین همایش ملی «استقلال دانشگاه‌ها؛ چالش‌ها و راهبردها» که در روز سه‌شنبه 26 بهمن‌ماه در دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد، گفت: ارتقا کارآمدی تشکل‌ها نقش موثری را در تسهیل استقلال دانشگاه‌ها ایفا می‌کند.

وی به جایگاه انجمن‌های علمی اشاره و اظهار کرد: انجمن‌های علمی برای گسترش و پیشرفت علم و توسعه کیفی نیروهای متخصص و بهبود بخشیدن به امور آموزشی و پژوهشی فعالیت می‌کنند.

زاهدی با گریزی به وظایف انجمن‌های علمی، ادامه داد: انجام تحقیقات علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین‌المللی با محققان و متخصصانی است که به این رشته مربوط می‌شود، همکاری با نهادهای اجرایی، علمی و پژوهشی در زمینه ارزیابی و بازنگری طرح‌ها، چگونگی اجرای آن طرح‌ها از جمله وظایف انجمن‌های علمی است.

وی افزود: ترغیب و تشویق پژوهشگران و تقدیر از پژوهش‌های آنان، ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی و فنی، برگزاری‌های مختلف در مناطق مختلف ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، انتشارکتاب‌ها و نشریات از دیگر وظایف انجمن‌های علمی است.

این استاد دانشگاه با طرح این پرسش که به راستی مجمع صنفی چیست، آن را عنوان کرد: یک سازمانی است داوطلبانه و مستقل، متشکل از اعضای هیئت علمی یک دانشگاه صرف نظر از تفاوت‌های عقیدتی، سیاسی، مذهبی، جنسی و نژادی که با هدف تامین و حمایت از مقاطع عمومی و اجرای موقعیت فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی آن افراد تشکیل می‌شود.

زاهدی در ادامه به وظایف صنفی این انجمن‌ها اشاره کرد و گفت: وظایفی که این تشکل‌های صنفی انجام می‌دهند در هر کشوری تحت تاثیر میزان حمایت نظام‌های حاکم از این تشکل‌ها و درجه پذیرش آن‌ها است و تحمل آن‌ها نسبت به تشکل‌های مدنی در این زمینه خیلی تعیین‌کننده است.

او اضافه کرد:  تلاش برای ایجاد برخورداری از شرایط کافی برای اعضا، ایجاد احساس تعهد مسئولیت در اعضا به منظور ارتقای بهره‌وری، ایجاد امنیت شغلی برای آن‌ها، تلاش برای استیفای حقوق مشروعی قانونی اعضا، ارائه نظرات تخصصی و حقوقی و مشورتی در مورد لایحه‌ها وطرح‌های مختلف با سرنوشت کاری اعضا از جمله وظایف انجمن‌های صنفی است.

جو سوءظن تاریخی نسبت به تشکل‌ها و فقدان بستر مناسب فرهنگی برای رشد آن‌ها، فردگرایی و عدم اعتقاد به فعالیت‌های گروهی و جمعی، بی‌اعتمادی به تاثیرگذاری در نهادهای تصمیم‌گیری، ضعف بنیه علمی و حرفه‌ای، نبود شجاعت در مراوده با صاحبان قدرت، نگرانی از انگ سیاسی خوردن، ضعف منابع مالی، چشم‌داشت به دیگران برای ایجاد تغییرها و بهبود شرایط کاری و ضعف فرهنگی از دلایل دیگر عدم رشد تشکل‌ها در ایران است همچنین هدف دانشگاه‌ها تامین منافع ملی و بقای باکیفیت دانشگاه است.

این استاد دانشگاه  با اشاره به مزایای عضویت در این تشکل‌های علمی و صنفی، افزود: تشکل‌های علمی و صنفی مثل سایر تشکل‌های مدنی یک نهادهای خودجوشی هستند که رابطه میان دولت‌ها و ملت‌ها را تامین می‌کنند و در بسیاری از موارد می‌توانند به دولت‌ها کمک کنند.

وی افزود: چنین تشکل‌هایی می‌توانند در شکل‌بخشی به ساختارها و جهت‌دهی به رفتارها مشارکت کنند، این‌ها می‌توانند‌ تمهیدات لازم را برای شفافیت و پاسخگویی تدارک ببینند و استقرار عدالت در ابعاد رویه‌ای، توضیحی، مبادله‌ای و اطلاعاتی را در دانشگاه فراهم کنند.

زاهدی با بیان این‌که در دانشگاهی که این تشکل‌های علمی و صنفی فعال نباشند امکان ایجاد و رشد رده‌های مدیریت آمرانه و دستوری به جای مدیریت رایزنانه بیش‌تر فراهم می‌شود، اظهار کرد: این تشکل‌ها می‌توانند به عنوان چشمان باز دانشگاهیان وظیفه مراقبت و نظارت را ایفا کنند تا عمل غیرقانونی اجرا نشود و استانداردهای تعیین‌شده به خوبی اجرا شود.

وی در خصوص نکات مثبت عضویت دانشگاه‌ها در تشکل‌های صنفی و علمی تصریح کرد: احساس امنیت و هویت بیش‌تری، انگیزه فعالیت بیش‌تر، ایجاد فرصت برای استفاده از نظرات این افراد، ایجاد امنیت خاطر در دانشگاه‌ها، تاثیرگذاری بر سیاست‌های دانشگاهی از جمله نکات مثبت عضویت در تشکل‌ها است.

این استاد دانشگاه دلایل عدم رشد این تشکل‌ها در کشور ایران را چنین برشمرد: جو سوءظن تاریخی نسبت به تشکل‌ها و فقدان بستر مناسب فرهنگی برای رشد آن‌ها، فردگرایی و عدم اعتقاد به فعالیت‌های گروهی و جمعی به خصوص در بین دانشگاهیان، بی‌اعتمادی به تاثیرگذاری در نهادهای تصمیم‌گیری از جمله دلایل عدم رشد تشکل‌ها هستند.

وی اضافه کرد: ضعف بنیه علمی و حرفه‌ای، نبود شجاعت و شهامت در مراوده با صاحبان قدرت، نگرانی از انگ سیاسی خوردن و بازیچه دست سیاست‌مداران شدن، ضعف منابع مالی، چشم‌داشت به دیگران برای ایجاد تغییرها و بهبود شرایط کاری و ضعف فرهنگی از دلایل دیگر عدم رشد تشکل‌ها در ایران است.

زاهدی تاکید کرد: استقلال دانشگاه‌ها در زمره اصلی هر نظام دانشگاهی و مطلوب است، استقلال دانشگاه به معنای آزادی دانشگاه از کنترل بیرونی است که درباره امور و فعالیت‌های آکادمیک و مشارکت اعضا در شکل‌بخشی و اجرای سیاست‌های دانشگاهی نقش دارد.

او با بیان این‌که برای تحقق کامل استقلال دانشگاه نباید هیچ نوع الزامی از خارج دانشگاه درباره استاندارهای آموزشی و پژوهشی موجود داشته باشیم، گفت: در دانشگاه مستقل، دانشگاهیان شخصا در مورد ویژگی‌ها و شرایط ورود به دانشگاه، فرآیندها و ظوابط و استاندارهای آموزش، پژوهش و خدمات دانشگاه تصمیم می‌گیرند و سریع‌تر می‌توانند وضعیت خودشان را با پیچیدگی‌های محیط فعلی تطبیق دهند.

زاهدی با تاکید بر این‌‌که هدف از استقلال دانشگاه خودمختاری و استقلال از حکومت ملی نیست، اظهار کرد: آن‌چه مدنظر است توانایی پاسخگویی به نیازهای دنیای پیچیده، پرشتاب و دائم‌التغییری است که دانشگاه‌ها در آن نقاط هستند و برای همراهی با آن ناچارند تغییرات مورد نیاز را در ساختارها و رفتارهای خودشان ایجاد کنند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: دانشگاه‌، مجمع صنفی، تشکل علمی همه بایستی نگاهشان به منافع ملی باشد و منافع ملی باید در تک تک سلول‌های دانشگاهیان و در هر سطح و رویه از کارکنان حتما بایستی وجود داشته باشد.

او اضافه کرد: هدف دانشگاه‌ها تامین منافع ملی و بقای باکیفیت دانشگاه است، منافع ملی مهم‌ترین معیاری است که باید مدنظر دانشگاهیان باشد. تشکل‌های دانشگاهی نیز اعم از علمی و صنفی باید این موضوع را در صدر اولویت‌های خود قرار دهند.

زاهدی در پایان گفت: به منظور ارتقای وضعیت تشکل‌های صنفی و علمی باید در ابتدا به شایستگان اولویت دهیم، عبور از گزینش‌های دل‌بخواهی مسئولان، شبکه‌سازی، فعال‌سازی فعالیت‌های دانشگاهی، ایفای نقش مکالمه‌گری و احتیاط در سیاسی‌گری عواملی هستند که به استقلال دانشگاه‌ها کمک می‌کنند و دولت باید دانشگاه‌ها را تامین مالی کند.