در پيچ و خم مجوزهای قانونی

نظام تامين مالي در اقتصاد ايران براي نوآوران طراحي نشده است به‌طوري كه نظام بانكي و بازار سرمايه كشور با ادبيات نظام نوآوري سازگار نيست و هيچ‌گونه حمايت تسهيلاتي از نوآوران صورت نمي‌گيرد يعني نظام بانكي، نظام بيمه‌اي و نظام بازار سرمايه كشور به نوآوران هيچ گونه منابع مالي تخصيص نمي‌دهد، زيرا با اين ادبيات آشنا نيستند. بحث چهارم بحث ريسك است كه نوآوري همراه با ريسك است و نظام بيمه‌اي كشور بايد ريسك خلاقيت نوآوران را تضمين كند، زيرا نوآوري يك ايده است و ممكن است كه به ثمر برسد و يا به نتيجه نرسد، لذا بايد نظام بيمه‌اي هم‌راستاي نظام نوآوري شكل بگيرد.

به گزارش عطنا به نقل از قانون، چند روز پيش خبري مبني بر پلمپ دو آژانس موبايلي اسنپ و تپسي با واكنش شديد كاربران در فضاي مجازي مواجه شد كه اين موضوع علاوه بر اينكه ميزان رضايت مردم از كسب‌و‌كارهاي اينترنتي را نشان مي‌دهد، بيانگر اشتغال‌زا بودن فعالیت استارت‌آپ‌ها به‌‌خصوص برای جوانان و دانش‌آموختگان دانشگاهی است. متاسفانه كارآفرينان جوان ايراني با مشكلات عديده‌اي دست و پنجه نرم مي‌كنند. يكي از مهم‌ترين مشكلات جوانان كارآفرين راه‌هاي پرپيچ و خم براي گرفتن مجوزهای قانونی آن هم با تعداد بسيار بالا است كه نمونه بارز آن را در تاكسي موبايل‌هاي اسنپ و تپسي درجهت گرفتن مجوز از سوي اتاق اصناف براي فعاليت را شاهد هستيم. همچنين عدم تخصيص به ‌موقع سرمایه به کارآفرینان معضل دیگری است که نقش قابل توجهی در شکست طرح‌های کارآفرینی دارد به‌طوري ‌كه بسياري از کارآفرینان جوان براي تامين مواد اوليه موردنياز خود به منابع‌ مالي نيازمند هستند كه عدم تخصيص سرمايه و تامین نشدن به موقع مواد اولیه برای تولیدات خود يكي از مهم‌ترين مشكلاتي است كه باعث مي‌شود بسياري از طرح‌هاي آن‌ها با شكست مواجه شود. به گفته برخي از کارآفرینان متاسفانه اين افراد به دانش و تکنولوژی‌های تجاری و تولیدی روز جهان دسترسی ندارند كه این امر از کلیدی‌ترین مشکلات در عرصه تولید است زيرا بيشتر مسئولان از تکنولوژی‌های روز دنیا بی‌اطلاع‌ هستند كه اين مساله باعث شده است که اين اشخاص طرح‌های نوین را رد کنند.

درد دل يك كارآفرين

با توجه به مشكلات كارآفرينان درفضاي كسب و كار يكي از كارآفرينان برتر كشور، مي‌گويد: نیروگاهی با سیکل ترکیبی طراحی کرده‌ام که می‌تواند بدون نیاز به آب و بازدهی بيش از 90 درصد به تولید موادغذایی و گیاهی بپردازد و در چالش کنونی منابع آب، نیاز کشور را برای عبور از بحران موادغذایی تامین کند. اما تنها برای گرفتن موافقت‌نامه اولیه برای اجرای اين طرح دو سال است که در سازمان‌ها و اداره‌ها دوندگی می‌کنم، متاسفانه مسئولان به جوانان كارآفرين اعتماد راسخي ندارند، بنابراين تا زمانی که شرایط گرفتن مجوزهاي قانوني پیچیده و سخت باشد، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که حامی کارآفرینان است. مسئولان بايد راهكارهاي دسترسي به تکنولوژی‌هاي روز دنیا درحوزه کشاورزی، خدمات و صنعت را به ما كارآفرينان ارائه دهند، با توجه به اينكه فرآیند تخصيص تسهيلات هم بسیار پیچیده است، بنابراين آسان‌تر کردن فرآیند گرفتن تسهيلات و مجوز كسب و كار و همچنين ارزان‌ترکردن سود تسهیلات بانکی بسيار ضرورت دارد.

اكوسيستم كارآفريني درچين

برخلاف كشور ايران كه به كارآفرينان و تجاري‌سازي اختراعات آن طور كه بايد و شايد توجه جدي نكرده است، كشور چين با حمايت از كارآفرينان خود توانسته است كه به رشد و توسعه اقتصادي چشمگيري دست پيدا كند. در اين چند سال اخير دولت چين براي بهبود فضای کسب‌وکار و توسعه اکوسیستم کارآفرینی اقدامات جدي و مدوني انجام داده است كه يكي از مهم‌ترين آن‌ها صدور بخش‌نامه‌هایی مبنی بر اعطای مجوز برای ورود بخش‌خصوصی به بازارهاي خدمات مالی، انرژی، راه‌آهن و مخابرات اين كشور است. به عبارت ساده‌تر كشور چین برخلاف كشور ايران مراحل لازم برای تایید و اعطای مجوز برای کسب و کارهاي خرد را کاهش داده است به طوري‌كه درحال‌حاضر اين مراحل به یک سوم تقلیل یافته است، به‌طورحتم این امر باعث كاهش هزينه‌هاي راه‌اندازی کسب‌وکار کارآفرینان چيني مي‌شود. همچنين كشور چين به منظور غلبه بر ضعف خود در تامین نیروهاي انساني با مهارت و دانش کارآفرینی، دو راهبرد اساسی را در پيش گرفته است. راهبرد اول جذب نخبگان چینی كه در خارج از اين كشور تحصيل مي‌كنند و راهبرد دوم آموزش کارآفرینی به دانشجويان خود است. درخصوص راهبرد اول دولت چین برنامه‌ای با عنوان استعدادهای درخشان را اجرا نموده است كه در اين برنامه تعداد بيشماري شركت توسط نخبگان چینی که در فناوری‌های پیشرفته و توسعه آموزش کارآفریني مهارت لازم را دارند و خارج از این کشور مشغول به کار و یا تحصیل هستند، تاسیس خواهد شد. درخصوص راهبرد دوم دولت چین برای جبران عقب‌ماندگی خود برای تربیت نسلي کارآفرین اقدام به راه‌اندازی برنامه‌های بومی آموزش کارآفرینی كرده است. به طوري‌كه برای آشناسازی دانشجویان با مراحل تشکیل و اداره کسب‌وکار برنامه‌های متعددي در بین سرفصل دروس آن‌ها گنجانده است.همچنين تامین سرمایه مناسب یکی از عوامل شناخته شده توسعه کارآفرینی در جهان است كه كشور چین برخلاف ايران در این حوزه بسیار موفق عمل كرده است. فعالان اکوسیستم کارآفرینی چین عقیده دارند كه دسترسی آسان و سریع به منابع مالی یکی از کلیدی‌ترین عوامل در توسعه کارآفرینی است به طوري‌كه ایجاد مسیرهای جدید به غیر از بانک‌ها برای تامین مالی کسب‌وکارها عامل رشد کارآفرینی خواهد بود. به طوركلي كشور چین به عنوان یک کشور نوآور شناخته شده نيست، اما با حمایت از ایده‌ها و نوآوری‌ جوانان خود اقدامات گسترده‌ای را برای جبران این ضعف انجام داده است و اين‌طور به نظر مي‌رسد كه كشور چین قصد دارد از یک تولیدکننده يا كپي‌كننده کالاهای نوآورانه ديگر كشورها، خود به یک کشور نوآور تبدیل شود.

زخم بحران اشتغال برچهره فقیرترین خانوارها

براساس آمار بانك مركزي در سال گذشته ۱۶ درصد خانوارهای کشور هیچ فرد شاغلی در خانواده خود نداشته‌اند، اما طبق آخرین آمار بانک مرکزی متاسفانه این رقم به سطح بحرانی ۲۶ درصد رسیده است، یعنی حدود ۵ میلیون خانوار حتی یک فرد شاغل هم در خانواده خود ندارند و همچنين به گزارش مركز آمار ايران 51 درصد خانوارهای فقیرترین دهک درآمدی جامعه، حتی یک فرد شاغل هم در خانوار خود ندارند. همچنین براساس گزارش‌های ارائه شده از سوی مرکز آمار ايران و بانک مرکزی بررسی‌ها نشان می‌دهد که مخارج خوراکی خانوارهای ۴ نفره شهری در فاصله سال‌های ۸۸ تا ۹۵ تقریبا 3.7 برابر شده است، یعنی هزینه کلی ماهانه به دو میلیون و 850 هزار تومان تا سه میلیون و 450 هزار تومان رسیده است، اين آمار و ارقام بيانگر اين است كه خانواده‌ها براي تامين هزينه‌هاي سرسام آور زندگي خود تنها به کار نیازمند هستند، بنابراین حمايت از جوانان کارآفرین به منظور ايجاد اشتغال هم براي خود و هم براي ساير جوانان كشور بسيار ضرورت دارد. كه دراين‌باره  وحيد شقاقي شهري كارشناس اقتصادي، به «قانون» مي‌گويد: در بند دوم سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي به بحث پيشتازي اقتصاد دانش‌بنيان در منطقه اشاره شده است. به عبارتي در سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي اصل در پيشتازي اقتصاد ايران در اقتصاد دانش‌بنيان تاكيد شده است و ادامه اين سياست مبتني بر اين است كه نظام ملي نوآوري طراحي، راه‌اندازي و پياده شود. هدف اصلي اين است كه اقتصاد ايران بايد دانش بنيان شود و براي دانش بنيان شدن هم بايد در بحث نظام ملي نوآوري كار اساسي و بنيادي صورت گيرد و مشكلات كارآفريني آسيب‌شناسي و راهكارهاي آن ارائه شود.

نظام آموزشي كشور كارآفرين محور نيست

وي در ادامه مي‌گويد: به منظور اينكه نظام كارآفريني در اقتصاد ايران توسعه پيدا كند، بايد ابتدا نظام آموزشي كشور آسيب شناسي شود. اولين بحث اين است كه نظام آموزشي كشور در دوره متوسطه و سطوح عالي متاسفانه نظام آموزشي كارآفرين محور نيست. به عبارتي درحال حاضر حدود 4.5 ميليون دانشجود در كشور داريم كه درحال تدريس هستند، اما نظام آموزشي هنوز ياد نگرفته است و توانايي ندارد كه اين 4.5 ميليون نفر را با مكانيزم كارآفريني و نوآوري پرورش دهد و تربيت كند. متاسفانه نظام آموزشي كشور تئوري محور است به گونه‌اي كه فارغ التحصيلان سربار دولت مي‌شوند و نمي‌توانند در حوزه‌هاي كارآفريني ايده پروري و خلاقيت داشته باشند به عبارتي نظام آموزشي ما توانايي تربيت نوآور، خلاق و كارآفرين را ندارد، بنابراين اصلاح بنيادي و اساسي در ساختار نظام آموزشي كشور ضرورت دارد.

لزوم حمايت از مالكيت فكري

اين عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي، با انتقاد از اينكه محيط كسب و كار اقتصادي ايران براي نوآوران طراحي نشده است، تصريح مي‌كند: دومين چالش اين است كه محيط كسب و كار اقتصادي ايران همچنان براي اقتصاد كارخانه‌اي و صنعتي طراحي شده است و متاسفانه هنوز محيط كسب و كار كشور براي يك اقتصاد دانش پايه فراهم نشده است. باتوجه به اينكه يك خلاق و نوآور مبتني بر ايده و تفكرات ذهني درحال كار و فعاليت است، بنابراين بايد ساختاري در كشور براي حمايت از مالكيت فكري اين افراد طراحي شود. به عبارتي يكي از زيرساخت‌هايي كه براي نوآوري لازم است طراحي يك ساختار، نهاد قانوني و حامي براي مالكيت فكري و حمايت حقوقي از مالكيت فكري است به عنوان مثال اگر يك نوآور ايده را به شخص ديگري بگويد بدون شك اين ايده سرقت مي‌رود و هيچ نهاد و قانوني از ايده پرداز حمايت نمي‌كند. دراقتصاد ايران بايد نظام مالكيت فكري شكل بگيرد به‌طوري كه بايد از ايده حمايت‌هاي حقوقي و قضايي صورت گيرد. در دنيا ساختارهاي قانوني و حمايتي از مالكيت فكري وجود دارد، اما در كشور ما هنوز راه‌اندازي نشده است.

ضرورت تضمين نظام بيمه‌ای

اين كارشناس ارشد اقتصادي، مي‌افزايد: سومين چالش اين است كه نظام تامين مالي در اقتصاد ايران براي نوآوران طراحي نشده است به‌طوري كه نظام بانكي و بازار سرمايه كشور با ادبيات نظام نوآوري سازگار نيست و هيچ‌گونه حمايت تسهيلاتي از نوآوران صورت نمي‌گيرد يعني نظام بانكي، نظام بيمه‌اي و نظام بازار سرمايه كشور به نوآوران هيچ گونه منابع مالي تخصيص نمي‌دهد، زيرا با اين ادبيات آشنا نيستند. بحث چهارم بحث ريسك است كه نوآوري همراه با ريسك است و نظام بيمه‌اي كشور بايد ريسك خلاقيت نوآوران را تضمين كند، زيرا نوآوري يك ايده است و ممكن است كه به ثمر برسد و يا به نتيجه نرسد، لذا بايد نظام بيمه‌اي هم‌راستاي نظام نوآوري شكل بگيرد. به طوركلي تا به امروز هيچ اقدام جدي و مدوني در راستاي تغيير نظام آموزشي، ايجاد حقوق مالكيت فكري و نظام تامين مالي و بيمه‌اي براي حمايت از كارآفرينان كشور صورت نگرفته است و كارآفرينان تنها مانده‌اند.