تاکنون هیچ دیوان خارجی را ترجمه نکرده‌ایم

علیرضا منوچهریان با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر مترجمان در ایران آثار ارزشمندی را ترجمه کردند، گفت: به گفته یکی از اندیشمندان هیچ خدمتی در عرصه فرهنگی بالاتر و ضروری‌تر از ترجمه نیست. ایران در جهان امروز در کجای جهان ترجمه ایستاده‌است؟ در سال‌های اخیر در میان اعضای فرهنگ و ادبیات بحث ادبیات تطبیقی بسیار ارزشمند است. صاحبان نظر درباره پیوند ادبیات تطبیقی و ترجمه گفتند، ترجمه مادر ادبیات تطبیقی است. این گفتار نشان می‌دهد که ترجمه چه جایگاهی در شناساندن فرهنگ و ادبیات ملت‌ها به سایر ملت‌ها و زبان‌های دیگر جهان دارد.

برای اینکه فرهنگ و ادب ایران در جهان شکوفا شود باید وضعیت اقتصادی مناسبی داشته باشیم

این مترجم عالی‌ترین نوع ترجمه را ترجمه متون مقدس اعلام کرد و ادامه داد: بعد از ترجمه متون مقدس، ترجمه شعر قرار گرفته است. ترجمه‌های گوناگونی را به شکل برگزیده در زبان‌های اروپایی، فرانسه، انگلیسی و عربی داریم. اما خیلی عجیب است، ما تنها ملتی با زبانی زنده و کهن هستیم که ترجمه دیوان نداریم خیلی‌ها این را نمی‌دانند.

وی افزود: متاسفانه کسی این مساله را بررسی نکرده و علت را جویا نشده است که چرا ما ترجمه دیوان خارجی نداریم. یک دلیل مهمِ این خلا عظیم، دشواری بیش از حد دیوان‌های شعری است. البته ما ترجمه نه خیلی پرحجم اما مهم مانند سانت‌های (غزل‌های) شکسپیر را داریم. این اثر حدود ۱۶۰ غزل است که چهار یا پنج بار به فارسی ترجمه است. باید توجه داشت حافظ چند برابر این غزل دارد.

او با تاکید بر اینکه ایرانیان تا توانستند از ترجمه آثار ادبی مهم و پرحجم در زمینه نظم و شعر گریخته اند، ادامه داد: اگر به مقدمه قانون مسعودی مراجعه کنید، آنجا نقش اقتصاد را در شکوفاهی فرهنگ و ادب ملل شرح و بیان کرده و اگر به وضعیت کنونی اقتصاد ایران توجه کنید، برای اینکه شعر و ادبیات را به جهان صادر کنیم و برای اینکه فرهنگ و ادب ایران در جهان شکوفا شود باید وضعیت اقتصادی مناسبی داشته باشیم. به قانون مسعودی این منبع علمی مهم و معتبر کهن مراجعه کنید، کجای اقتصاد امروز ایستادیم؟

ایرانی‌ها تا جایی که بتوانند از کارهای سخت و دشوار می‌گریزند

منوچهریان با اشاره به اهمیت بالای حمایت‌های دولتی در حوزه فرهنگ و ادب ادامه داد: قرار گرفتن مهره‌های سیاسی بر مصدر فرهنگ وادب کشور در این روند بسیار تاثیرگذار بوده است. همچنین دلیل مهم دیگر که نه تقصیر دولت و حکومت است، فرهنگ ملت ماست. یکی از علما ستونی در یکی از روزنامه‌ها داشت، در یکی از یادداشت‌هایش بیان کرده بود، ایرانی‌ها تا جایی که بتوانند از کارهای سخت و دشوار می‌گریزند.

وی افزود: این در حالی است که ژول مُل ادیب و دانشمند فرانسوی در قرن نوزدهم ۵۰ سال از عمر خود (از سال از ۱۸۲۶ تا ۱۸۷۶) را به ترجمه و معرفی شاهنامه به اروپاییان و جهانیان صرف کرد. کدام ایرانی اقدام به ترجمه آثار ارزشمند در زبان‌های غربی و عربی کرده است؟ این در حالی است که زبان عربی بیش از هزار سال سابقه حضور در ایران دارد.

ژول مُل ادیب و دانشمند فرانسوی در قرن نوزدهم ۵۰ سال از عمر خود را به ترجمه و معرفی شاهنامه صرف کرد

به گفته استاد دانشگاه علامه طباطبائی در نثر و در تاریخ آثار بزرگی ترجمه شده است اما در آثارِ دشوارِ نظم کسی به میدان نیامده است و کسی علل این نقص فرهنگی را بررسی نمی‌کند.

این مترجم افزود: اگر به جهان عرب قشر فرهیخته آنها به ویژه در مصر نگاه کنیم، عرب‌ها در دهه‌های اخیر ۸ تا ۱۰ بار دیوان حافظ را به عربی ترجمه کردند.