کرونا باعث «پارادایم-شیفت» خواهد شد؟

دکتر خلیل حاجی‌پور در نشست تا‌ب‌آوری شهری و اپیدمی کرونا گفت: کرونا باعث شد در حوزۀ معماری و ‌برنامه‌ریزی شهری راجع به مفاهیم فضای باز، تراکم، اندازه شهر، حمل و نقل، ابعاد محیطی بازنگری کنیم.

به گزارش عطنا، نشست «تا‌ب‌آوری شهری و اپیدمی کرونا» به مناسبت هفته پژوهش، به همت دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی، شنبه، 15 آذرماه به‌صورت برخط برگزار شد.

در این نشست دکتر خلیل حاجی‌پور، عضو هیئت علمی‌شهرسازی دانشگاه شیراز، دکتر محمد شیخی، دانشیار برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی، دکتر رضا خیرالدین، دانشیار شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، دکتر مجتبی رفیعیان، دانشیار شهرسازي دانشگاه تربیت مدرس، دکتر ناصر برک‌پور، دانشیار شهرسازی دانشگاه هنر، دکتر فرزانه ساسانپور دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، دکتر مائده هدایتی‌فرد، دانش‌آموختۀ دکتری شهرسازی دانشگاه علم و صنعت و دکتر غلامرضا لطیفی، دانشیار ‌برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

دکتر خلیل حاجی‌پور، عضو هیئت علمی شهرسازی دانشگاه شیراز در این نشست گفت: «عده‌ای معتقدند بالاخره بحران کرونا به هر شکل و کیفیتی به پایان می‌رسد و تغییراتی را هم ممکن است در سبک زندگی و در بستر شهرها ایجاد کند و جهان جدید دیگر جهان پس از کرونا نخواهد بود و ما تغییرات بنیادی را در سبک زندگی نخواهیم داشت و به تعبیری انگاره‌های ما درباره شهرها و شهرسازی خیلی دگرگون نخواهد شد.

مقابل آن دیدگاه دیگری معتقد است که تغییرات پارادایمی یا به عبارتی «پارادایم-شیفت» اتفاق خواهد افتاد و به نظر می‌آید که این دیدگاه غالب‌تر است اگرچه من خیلی موافق این دیدگاه نیستم.

من معتقدم تاثیرهای پاندمی کووید-۱۹ کوتاه مدت است و همانطور که ما پاندمی سل را داشتیم.

 مثلاً در اروپا مخصوصاً در انگلستان، اپیدمی وبا در نیمه قرن نوزدهم نهایتاً منجر به شکل‌گیری سیستم‌های مدرن دفع بهداشتی فاضلاب شد.

یا سل نهایتاً موجب یک بازنگری در کارکرد نور و افزایش نور طبیعی و تغییراتی در معماری داخلی شد.

بنابراین به نظر می‌آید این پارادایم‌شیفتی که از آن صحبت می‌شود و دوران بعد از کرونا که عده‌ای معتقدند تحولات بنیادین شکل می‌گیرد و در حوزه اندیشه‌ای و معرفتی و در تمام مناسبات جوامع و مخصوصاً شهرها را دستخوش  خود می‌کند این اتفاق نخواهد افتاد.

بلکه اختلالی در رابطه با تا‌ب‌آوری شهرها خواهیم داشت و در نهایت راجع به موضوع فضای باز و تراکم در حوزۀ معماری و شهرسازی نیاز به  باز اندیشی و بازنگری خواهیم داشت.

مفهوم فضای باز و بحث هوای تازه مخصوصاً در معماری مسکن و ساختمان‌ها و بازاندیشی در ارتباط با مفهوم تراکم و همچنین اندازه شهر.

پژوهش‌ها و مطالعات گسترده‌ای در دوران پاندمی کووید-۱۹ صورت گرفته که نگاهی منفی‌ درباره حمل و نقل عمومی شکل داده و به تمایل به استفاده از حمل و نقل شخصی دامن زده است.

در پارادایم همه شمولی ‌برنامه‌ریزی طراحی شهری نگاه به اقشار مختلف مخصوصاً اقشار کم درآمد در ‌برنامه‌ریزی و مدیریت شهری می تواند برجسته و حائز اهمیت باشد.

ظرفیت و فرصتی که بحران کرونا در اختیار گذاشت تجربه انباشته‌ای برای جوامع و بشریت است و شهرها به منظور ارتقاء ظرفیت تا‌ب‌آوری و پایداری مخصوصاً در توسعه‌های شهری جدید است.

بازنگری در مفاهیم فضای باز، تراکم، اندازه شهر، حمل و نقل، ابعاد محیطی و بیشترین جنبه‌ها یا مهمترین بازنگری‌ها را در معماری و ‌برنامه‌ریزی شهری خواهد داشت.

همچنین ‌برنامه‌ریزی در بستر فضای مجازی به عنوان مهمترین دستاوردی باشد که این بحران در اختیار مجموعه مدیران و تصمیم‌گیرندگان قرار داده است.