عدم توجه کافی به روابط با همسایگان یکی از آسیب‌های بزرگ در روابط خارجی ایران

رئیس دانشکده دانشگاه علامه طباطبائی گفت: روابط همسایگی نقطه شروع سیاست خارجی هر کشور است،‌ یکی از آسیب‌های بزرگ در روابط خارجی ایران، عدم توجه کافی به روابط با همسایگان بوده است، استراتژی کلان ایران در سیاست خارجی به‌واسطه مزیت فرهنگی، تمدنی و جغرافیایی باید روابط حسنه با همسایگان باشد.

به گزارش خبرنگار عطنا، جواد کاشانی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، در چهارمین همایش بین‌المللی «نظام بین‌الملل، تحولات منطقه‌ای و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، ۲۸ آبان‌ماه، در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، ضمن خوش‌آمدگویی به میهمان‌ها، گفت: دانشکده‌ای که میزبان شما بزرگواران است، دانشکده‌ای است که ۲۱ سال از عمرش می‌گذرد و در طول این ۲۱ سال موفق به کسب توفیقات قابل‌ملاحظه‌ای در نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران شده است، ما در سال ۱۳۷۶ با نزدیک به ۲۵۰ دانشجو در مقطع کارشناسی حقوق و علوم سیاسی و تعداد اندکی دانشجو در کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل کار خودمان را آغاز کردیم.

وی ادامه داد: امروز خوشحال هستم که این دانشکده موفق شده که ۹ دوره دکتری و ۱۹ دوره کارشناسی ارشد در رشته‌های مختلف حقوق و علوم سیاسی را راه‌اندازی و اداره کند و ۲ دوره کارشناسی حقوق و علوم سیاسی را متکلف باشد، باوجود امکانات کم فیزیکی، میزبان ۲۵۰۰ دانشجو در این دانشکده هستیم که ۵۸۰ نفر از دانشجویان دوره دکترا، یک هزار و 490 دانشجوی کارشناسی‌ارشد در ۱۹رشته و نزدیک به ۴۹۰ دانشجوی کارشناسی هستند.

وی افزود: فارغ‌التحصیلان این دانشکده توفیقاتی را در مقامات اجرایی و علمی در کشور کسب کردند که موجب مباهات ما است، ما با این سرمایه میزبان چهارمین همایش بین‌المللی نظام بین‌الملل، سیاست خارجی و سیاست منطقه‌ای در دانشکده حقوق و علوم سیاسی هستیم، این دانشکده در حال حاضر از ۶ استاد رسمی، ۳۲ دانشیار و ۳۹ استادیار بهره‌مند است و تعدادی از اساتید برجسته کشور هم در این دانشکده به‌عنوان استاد مدعو حضور دارند که از علمشان بهره‌مند می‌شویم.

جمهوری اسلامی ایران پیش‌برنده یک آرمان حقیقی

رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: پژوهشگران علوم اجتماعی و بین‌المللی عصر کنونی را با مفاهیمی مانند پیوستگی، پیچیدگی، آشوب و تناقض تعریف می‌کنند، جهان به‌هم‌پیوسته و مسائل درهم‌تنیده مرزبندی حوزه‌های مختلف را تیره می‌کند و لزوم بازاندیشی در نظم‌های کهن را در حوزه‌های مختلف علمی و پژوهشی برجسته می‌کند، ازجمله مفاهیم اعتباری که نیازمند به بازاندیشی هستند، مفاهیمی مانند سیاست خارجی، نظام‌های منطقه‌ای و نظام بین‌الملل است که موضوع این همایش وزین است.

 وی در همین زمینه ادامه داد: زمانی که به این مفاهیم از منظر جمهوری اسلامی ایران نگاه می‌کنیم ضرورت بازاندیشی بیشتر می‌شود، جمهوری اسلامی به ‌مثابه یک کارگزار برآمده از ساختار انقلاب اسلامی پیش‌برنده یک آرمان حقیقی است، انقلاب اسلامی یک هدف و شعار سلبی در سطح بین‌المللی و یک هدف و شعار ایجابی در داخل ایران دارد، ایجاد عدالت در داخل کشور و اعتراض به بی‌عدالتی در نظم موجود بین‌المللی، این دو، هدف‌های آرمانی انقلاب اسلامی در بعد داخلی و بین‌المللی هستند و جمهوری اسلامی و دولت‌های برآمده از آن قاعدتاً باید همگی در خدمت این دو هدف آرمانی باشند.

کاشانی با بیان اینکه «نه» بزرگ به‌نظام موجود در سطح بین‌المللی در ذات سیاست خارجی جمهوری اسلامی است گفت: در این میان برخی از دولت‌ها درواقع در پی تعدیل تبعات این معنا بودند، برخی آن را در زمینه گفت‌وگو بانظم کهن بین‌المللی قرار دادند و برخی غلظت آن را افزودند تا اهداف خودشان را در پرتو آن محقق کنند بنابراین اولین تناقض سیاست خارجی ایران پدید می‌‌آید.

استراتژی کلان جمهوری اسلامی باید خارج شدن قدرت‌های بزرگ از منطقه باشد

وی درخصوص اولین مسئله و بزرگ‌ترین تناقض سیاست خارجی جمهوری اسلامی بیان کرد: چگونه می‌توان در چهارچوب نظام کنونی بین‌المللی حیات داشت و هم‌زمان در مقابل بی‌عدالتی، سلطه‌طلبی و ظلم سازمان‌یافته موجود در آن به مواجه برخاست، جمهوری اسلامی از آغاز حیات خود درگیر تنش‌های منطقه‌ای نیز است.

کاشانی ادامه داد: کنش ایران در سطح منطقه‌ای، جمهوری اسلامی را از آغاز حیات وارد روزمرگی سیاست خارجی کرده که سایر قدرت‌های منطقه‌ای نیز درگیر آن هستند، این روزمرگی و کنشگری در فرآیند متوازن‌سازی تعریف می‌شود، فرآیندی که دقیقاً خواسته شوروی در جنگ سرد و آمریکا پس از جنگ سرد بوده است و بازتولیدکننده هژمونی آنها در سطح بین‌المللی است.

وی درباره تناقض دوم در رابطه با سیاست خارجی ایران گفت: فرآیند متوازن‌سازی، بازتولیدکننده نظم کهن بین‌المللی است و اینجا تناقض دوم در رابطه با سیاست خارجی ایران و نظام بین‌المللی پدید می‌آید، چگونه می‌توان در سطح منطقه‌ای بازیگری تأثیرگذار بود و تهدیدهای منطقه‌ای علیه ایران را کاهش داد اما هم‌زمان ابزاری برای بازتولید نظم بین‌المللی هم نشد، تنش‌های منطقه‌ای، حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای و دخالت آنها را در مسائل منطقه، توجیه و زمینه‌سازی می‌کند.

وی تأکید کرد: استراتژی کلان جمهوری اسلامی باید خارج شدن قدرت‌های بزرگ از منطقه و عدم دخالت آنها در مسائل منطقه‌ای باشد، ایران مانند فنری فشرده است که آزاد شدن آن در گرو قدرت‌های بزرگ منطقه است.

یکی از آسیب‌های بزرگ در روابط خارجی ایران، عدم توجه کافی به روابط با همسایگان است

رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی درباره تناقض سوم ایران در نظام بین‌الملل گفت: تناقض سوم ایران در نظام بین‌الملل به الزامات و بایسته‌های ساختار نظام بین‌الملل برمی‌گردد به‌طوری‌که این الزامات روابط ایران با همسایگان را نه‌تنها متأثر بلکه محدود کرده است، آغاز سیاست خارجی یعنی روابط با همسایگان و روابط همسایگی نقطه شروع سیاست خارجی هر کشور است،‌ یکی از آسیب‌های بزرگ در روابط خارجی ایران، عدم توجه کافی به روابط با همسایگان بوده است.

وی در همین زمینه ادامه داد: در سنت سیاست خارجی، ایران در روابط با قدرت‌های بزرگ تعریف ‌شده است، این آسیب پس از انقلاب نیز وجود دارد درحالی‌که استراتژی کلان ایران در سیاست خارجی به‌واسطه مزیت فرهنگی، تمدنی و جغرافیایی باید روابط حسنه با همسایگان باشد، تنش‌های سیاست خارجی ایران براثر همسایگی باعث می‌شود مفهوم منطقه و الزامات آن نیز از روابط همسایگی تکوین پیدا کند و آنگاه ایران تبدیل به کشوری مرجع در محیط پیرامونی خود شود، ‌بر این اساس چگونه می‌توان روابط همسایگی را در سیاست خارجی دنبال کرد و هم‌زمان تنش‌های موجود منطقه‌ای بین‌المللی را نیز مدیریت کرد.

وی در پایان بیان کرد: تردیدی ندارم که ظرفیت اساتید و شرکت‌کنندگان محترم این همایش می‌تواند دریچه‌ای به‌سوی پاسخ به پرسش‌ها بگشاید و امیدوار هستم نتایج پایانی این همایش با ارائه نسخه‌های کاربردی مبتنی بر منافع ملی دریچه‌ای برای تعالی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بازنماید.