آیین‌نامه‌ها و مقررات ما ضد عدالت هستند

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه آیین نامه‌ها و مقررات ما عملا ضد عدالت هستند و از این موضوع غافل بوده‌ایم، گفت: رهبران انقلاب به گفتمان انقلاب پایبند نبودند و این موضوع در بسیاری موارد عملا پایبندی به انقلاب اسلامی را به چالش کشیده است؛ عده‌ای از رهبران انقلاب اسلامی به انقلاب اسلامی خیانت کرده‌اند.

به گزارش عطنا، نشست «گفتمان انقلاب اسلامی؛ چالش‌ها و فرصت‌ها» از ۲۴ تا ۲۸ تیرماه در مجتمع آموزشی و تفریحی کیش مهر فریدون کنار برگزار شد. (گزارش تصویری)

در این نشست تشکیلاتی چهار روزه دکتر علی انتظاری، مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر علیرضا زاکانی، نماینده سابق مردم تهران در مجلس شورای اسلامی طی دوره‌های هفتم تا نهم، دکتر ابراهیم برزگر، استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، پژوهشگر فلسفه دین و رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، دکتر حسن ملکی، استاد مدیریت و برنامه‌ریزی درسی دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر سیدشمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد و دارایی در دولت دهم و استادیار اقتصاد بازرگانی دانشگاه علامه طباطبائی و دکتر عبدالله گنجی، دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی و مدیرمسئول روزنامه جوان به ایراد سخنرانی پرداختند.

علی انتظاری، مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی، در ابتدای این نشست گفت: بحث دغدغه انتقال انقلاب اسلامی در ادامه یک رویکرد، یک دغدغه دیرینه است که باید به آن توجه کرد؛ واقعیت دیگری که باید به آن توجه کنیم، متکثر بودن جوانان است؛ وقتی که ما درباره جوانان با نگاه سنتی بحث می‌کنیم پیش فرضمان این است که جوانان یکدست هستند و این موضوع در خیلی از مباحث ما مستتر است؛ نوعی نگاه یکدستی داریم، البته این نوع یکدستی در دوره‌های ما تا حدودی قابل مشاهده بود ولی در نسل های فعلی ما شاهد یکدستی نیستیم  و جوانان بسیار متنوع هستند.

وی افزود: در ارتباط با بحث گفتمان انقلاب اسلامی جوان‌هایی وجود دارند که بسیار انقلابی‌تر از ما هستند و بعضی دیگر هم با انقلاب اسلامی بسیار زاویه دارند و از جهات مختلف سبک زندگی، در ارتباط با انقلاب اسلامی، ورزش‌های انقلابی و با هر مسئله ای یکدستی نمی‌بینیم.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی در ادامه گفت: یک عامل بسیار مهم در این قضیه تجربیات بسیار متنوعی است که جوانان دارند؛ همچنین خانواده‌ها جامعه‌پذیر شده و تحت سیطره رسانه‌ها قرار گرفته‌اند برای مثال بعضی‌ها فقط تلویزیون جمهوری اسلامی را دیدند ولی بعضی شاید بسیجی و مسلمان هم باشند و از ماهواره استفاده کنند و تجربیات گسترده‌ای در حوزه رسانه‌ای داشته باشند؛ بنابراین این عوامل باعث می‌شود که جوانان یکدست نباشند.

انتظاری وضعیت حال را نتیجه عملکرد گذشته دانست و گفت: باید این را بپذیریم و خود انتقادی کنیم؛‌ ما قطعا مقصر بوده‌ایم و عملکرد گذشته ما بسیار قابل نقد است؛ منظور از ما، مای انقلاب است؛ مای انقلاب در ارتباط با جوانان اشتباهات بسیاری را مرتکب شده که این وضع موجود بوجود آمده است و با چالش‌هایی در ارتباط با گفتمان انقلاب اسلامی در ارتباط با جوانان روبه‌رو هستیم.

وی با طرح این سوال که آیا نگران انتقال میراث انقلاب اسلامی هستیم اینکه آیا این جوانان می توانند انقلاب را تداوم دهند یا خیر، گفت: واقعیت دیگری که باید بپذیریم این است که نباید پیشرفت‌ها را نادیده گرفت به این معنا که در انتقاد از خودمان آنقدر جلو نرویم که ثمرات و موفقیت‌های انقلاب را نادیده بگیریم.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی افزود: ما در نسلی زندگی می‌کنیم که کسانی مانند شهید حججی از انقلاب دفاع کردند و وارد مبارزه شدند اینها محصول انقلاب اسلامی و نمونه پیشرفت‌ها و رویش‌های انقلاب هستند.

انتظاری گفتمان را مجموعه و دستگاه بینشی دانست که از راه واژگان و گفتارهای نهادینه شده بر ذهنیت‌ها اثر می‌گذارد و گفت: گفتمان‌ها حتی بر آگاهی یک دوران تاریخی نیز سایه می‌اندازد بی‌آنکه کاربران همواره بر این ذهنیت و خصلت تاریخی آن خودآگاه باشند. گفتمان به سبب همان واژگانی که تولید می‌کند شکاف‌هایی را نیز بوجود می‌آورد و ثمره انقلاب اسلامی هم به همین سبب دارای یک سری شکاف‌های جدید است.

وی با بیان اینکه گفتمان انقلاب اسلامی بر یک سری از واژگان استوار است، گفت: نقطه آغازین انقلاب در مبارزه با رژیم طاغوت بر بستر ارزش‌های ملی و دینی بود، مجموعه‌ای از واژگان به هم پیوسته انقلاب اسلامی حول یک سری از مفاهیم بود؛ این مفاهیم عبارتند از استقلال، مبارزه با استکبار جهانی، دفاع از محرومان و مستضعفان جهان، امت اسلامی، دفاع از پابرهنه ها، مقابله با کوخ نشینی،‌ عدالت و برابری.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی افزود: بعد از انقلاب اسلامی تئوری‌های انقلاب تحول و تغییر پیدا کرد بنابراین انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بود نه یک انقلاب سیاسی یا اجتماعی.

در گفتمان انقلاب اسلامی مفهوم «مقاومت» بسیار بنیادین است

انتظاری در ادامه گفت: وقتی جلوتر می‌رویم گفتمان به روز شده انقلاب بوجود می‌آید که در این گفتمان جدید محور اصلی مقاومت می‌شود به این معنا که آن مبارزه با استکبار و مبارزه‌طلبی به قالب مقاومت تغییر پیدا می‌کند؛ مفهوم مقاومت در گفتمان انقلاب اسلامی بسیار بنیادین است بنابراین در این قالب از جریان‌هایی که در این مقاومت سهم دارند دفاع می‌کند.

وی اظهار کرد: یکی از مفاهیمی که نسبت به گذشته برجسته می‌شود اسلام سیاسی است و اهمیت دانش، اقتصاد مقاومتی و عامل فرهنگ مفاهیمی هستند که در گفتمان انقلاب اسلامی شنیده می‌شوند که در شرایط کنونی شکاف‌هایی برمی‌آید، این مفاهیم را باید با توجه به شکاف‌ها بشناسیم.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی گفت: این شکاف‌ها و چالش‌ها در جامعه امروز ما عبارتند از عدالت مبتنی بر سیاست‌های سوسیالیستی در مقابل عدالت مبتنی بر سیاست‌های نئولیبرالی. دانش‌گرایی در مقابل عوام‌گرایی که از جانب مدافعان انقلاب دانشگاه را دانشگاه غرب‌زده معرفی می‌کنند. اقتصاد مقاومتی در مقابل اقتصاد دولتی و ارز. تمدن نوین اسلامی در برابر گفت‌وگوی تمدن‌ها. جنگ نرم در مقابل توهم توطئه. فرهنگ‌گرایی در مقابل رویکرد مهندسی و حقوق دینی. شایسته‌سالاری در مقابل آقازاده‌گرایی یا ژن برتر.

انتظاری تصریح کرد: یکی از عوامل ایجاد این شکاف‌ها این است که نظریه در بعد تبیینی و هنجاری ارائه نداده‌ایم مگر ما درباره بانک‌ها نظریه هنجاری ارائه داده‌ایم که حالا انتظار بانک اسلامی را داریم؛ حرف‌هایی را گفته‌ایم ولی متأسفانه عملا نظریه عدالت نداریم یعنی عدالت در حد حرف است چون درباره عدالت نظریه‌پردازی نکرده‌ایم و عملا به شعار عدالت اکتفا کردیم.

وی در ادامه گفت: در عمل، مقررات و آیین نامه‌های ما ضد عدالت هستند و این موضوعی است که از آن غافل بودیم. رهبران انقلاب به گفتمان انقلاب پایبند نبودند و این در بسیاری از موارد عملا پایبندی انقلاب اسلامی را به چالش کشیده است؛ عده‌ای از رهبران انقلاب اسلامی به انقلاب اسلامی خیانت کردند.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی افزود: غرب‌زده‌ها می‌آمدند مفاهیم غربی را بزک دینی و اسلامی می‌کردند و علما قبول می‌کردند؛ شبیه همین اتفاق هم بعد از انقلاب اتفاق افتاد که نظریه‌های غربی با بزک اسلامی به الگو تبدیل شد.

انتظاری با بیان اینکه به جای اینکه تمام انرژی‌های مقاومت انقلابی متوجه جهان شود متوجه داخل شده و تغییر جهت داده است، گفت: ما در یک فضای فراملی زندگی می‌کنیم ولی تمامی تحلیل‌های مردم حتی نخبگان در قالب ملی است در صورتی که ما هیچ مسئله ملی نداریم.

وی با اشاره به اینکه مردم مهم هستند اما عملا مردم را در حاشیه گذاشته‌ایم، گفت: علل عقب‌نشینی رهبران انقلاب عدم نظریه‌پردازی درباره شعارهای انقلاب و عدم حساسیت نسبت به نظریه وارداتی و بزک کردن مفاهیم غربی بود؛ کافی است سطح مقیاس جوانان و مردم را از ملی به سمت فراملی سوق دهیم خیلی از قضایا به راحتی حل می‌شود.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی گفت: اقدامات زیادی در جامعه انجام داده‌ایم ولی همه اقدامات ما واقعی بوده یعنی ما به احساس و ذهنیت توجه نداشتیم؛ از آزادی مهمتر احساس آزادی است؛ عناصر مفهومی که به جوانان منتقل کرده‌ایم بیشتر سلبی بوده تا ایجابی؛ هر واقعیتی باید در راستای احساس شکل بگیرد که ما از آن غافل بودیم.

انتظاری مشکل دیگر را تشدد در سیاست‌گذاری دانست و گفت: در آمریکا یک شبهه نمی‌ماند که پاسخ داده نشود ولی ما انواع شبهات از جمله فقهی را داریم، سامانه‌ای برای رصد این شبهات نداریم و این ضعف انقلاب اسلامی بوده که رصد نکرده است؛ صدا و سیمای ما حتما باید معتبر باشد اما چقدر اعتبار صدا و سیما تنزل پیدا کرده است.

وی نکته دیگر را بحث هویت خواند و گفت: ما پدر هویت جوانان را درآوردیم؛ تاریخ به این زیبایی داشتیم ولی متأسفانه آن را تیره‌ و تار نشان می‌دهیم و عناصر منفی تاریخ را برجسته می‌کنیم با این وجود چه انتظاری از جوانان داریم که هویت داشته باشند؛ همین مسائل باعث بحران هویت جوانان شده است جوانی که سرمایه‌های عظیم فرهنگی دارد.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه‌طباطبائی تاکید کرد: باید یک رویکرد مناسب تاریخی پیش بگیریم تا پایه‌های هویت جوانان را بوجود آوریم. ما در جایگاه دانشگاهیان باید در ارتباط با عناصر انقلاب اسلامی نظریه‌پردازی کنیم یعنی از لحاظ دو وجه تبیینی و عملی چه کاری انجام دهیم و بر ذهنیت متمرکز شویم این دِین ما به انقلاب اسلامی است یعنی رسالت ما نظریه‌پردازی در این راستا است.