آگاه کردن دختران و تقویت توانایی «نه» گفتن در آنها/ آیا کودک 10 ساله، معنی «رضایت» را می‌فهمد؟

در میزگرد «مادران خردسال» عنوان شد که به منظور ازدیاد جمعیت، به جای ازدواج کودکان در سن پایین باید برای جوانان در شرف ازدواج امکانات تشکیل خانواده فراهم کرد ضمن‌آنکه توانمندسازی خانواده‌ها و دادن آگاهی به آنها به خصوص توانایی نه گفتن دختران، می‌تواند از ازدواج‌های زودهنگام جلوگیری کند.

به گزارش خبرنگار عطنا، میزگرد ازدواج دختران خردسال با عنوان «مادران خردسال» با حضور پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی و حمید عادلیان، عضو هیئت علمی گروه مددکاری دانشگاه علامه طباطبائی به همت انجمن اسلامی دانشجویان آزاداندیش دانشکده ادبیات، دوشنبه، 17مهرماه در سالن شهید مطهری این دانشکده برگزار شد.

در ابتدای این میزگرد سارا کاظمی، از اعضای «کارگروه زنان» تحقیق این کارگروه را به نمایندگی از آنها ارائه کرد و ضمن تعریف ازدواج کودک و ارائه آماری از آن، گفت: مطابق با تعریف یونیسف (صندوق کودکان ملل متحد) هر ازدواج زیر ۱۸سال در هر دو جنس، چه به صورت قانونی و یا غیرقانونی ازدواج کودک محسوب می‌شود، ضمن‌آنکه طبق آخرین آمار ارائه شده در سال ۲۰۱۶، ۷۰۰ میلیون کودک قربانی این موضوع بوده  که 50 میلیون نفر از آنها قبل از سن 15 سالگی ازدواج کرده‌اند.

او با بیان اینکه ترک تحصیل کردن کودکان و قرار گرفتن در معرض خشونت‌های خانگی، بیماری‌های جسمی، مقاربتی و روانی از عواقب این ازدواج است، اظهار کرد: علت اصلی مرگ‌ومیر در زنان پانزده تا نوزده سال، بارداری و زایمان در کودکی است.

این عضو کارگروه زنان، ادامه داد: مطابق با آمار ارائه شده 2016 یونیسف، کشور نیجریه از نظر ازدواج‌های قبل از هجده سال در بین زنان بیست تا 24 ساله، با 76درصد، بیشترین و کشور کامرون  با  ۳۸ درصد کمترین آمار را دارند، همچنین در بین رتبه‌بندی‌های  بیست کشور، ایران با داشتن ۵۸۳ هزار مورد ازدواج کودکان زیر هجده سال، جایگاه هجدهم را به خود اختصاص داده است.

کاظمی افزود: بر طبق آمار سازمان ثبت احوال ایران، ازدواج کودکان زیر پانزده سال از سال 83 تا 95، بین سال‌های 85 تا 90 افزایش و در سال ۸۹ با ۴۳هزار و 459 نفر، بیشترین مورد ازدواج کودک را داشته‌ایم ضمن اینکه این آمار درسال  91 رو به کاهش و به 29 هزار و 710مورد می‌رسد.

این عضو کارگروه زنان در پایان درباره میزان ازدواج کودکان پانزده تا نوزده ساله، عنوان کرد: این میزان ازدواج‌ها در سال ۱۳۸۷ از ۳۱3هزار و 564 مورد به ۱۵۱هزار و 641 مورد در سال ۱۳۹۵ رسیده‌ است.

فراهم کردن امکانات برای جوانان در شرف ازدواج

در ادامه نشست، پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برای تصویب هر طرح یا قانونی در مجلس، نیاز به حمایت اجتماعی گروه‌های مرجعی چون دانشجویان داریم، اظهار کرد: هر فعالیتی که در مجلس انجام می‌شود، جدا از ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن، بعد سیاسی آن فعالیت مهم در نظر گرفته شده و در نهایت فعالیت‌ها در دایره سیاست، تسخیر می‌شوند.

او ادامه داد: طبق آمار ارائه شده از سوی مرکز پژوهش، تعداد کودکان ازدواج کرده بین سنین ده تا سیزده ساله، 37 هزار بوده ضمن اینکه در مناطقی از ایران، ازدواج‌های زیر ده سال به دلیل عقد شرعی، ثبت نمی‌شوند؛ از این مرکز، شاخصه‌ها و مولفه‌هایی از قبیل طبقه اجتماعی و مناطقی که چنین ازدواج‌هایی صورت می‌گیرد را خواستار شدم اما این امر محقق نشد.

سلحشوری با بیان اینکه رضایت، یک شاخص ازدواج محسوب می‌شود، گفت: باید به این امر توجه کرد که آیا بچه ده تا پانزده ساله، مفهوم رضایت را می‌فهمد تا آن را به عنوان یک شاخص در نظر بگیریم، این در حالی است که در کشور ما دختران پانزده ساله حق رأی نداشته و حتی به آنها گواهینامه رانندگی داده نمی‌شود؛ با وجود همه سنگ‌اندازی‌ها و سخت‌گیری‌ها از سوی مجلس، برآنیم تا سن ازدواج را به پانزده سال رسانده و حتی ازدواج زیر هجده سال را ممنوع کنیم.

او با اشاره به اینکه کودک‌همسری دختران بیشتر از پسران است، خاطرنشان کرد: آیا مجلس و اجتماع و مردم در قبال دختری که در سن پایین ازدواج می‌کند و بعد با فرزند خود رها می‌شود، مسئولیتی برعهده می‌گیرند! جلساتی که در آن گروه‌های مرجعی مثل دانشجویان و جامعه مدنی که با  بخش قانون‌گذاری مجلس ارتباط دارند باید زمینه انتقاد را فراهم کنند و مجلس نیز بایستی پیشنهادها را به کار بندد و نواقص را اصلاح کند.

رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی به حدیث دینی «آنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران نیز مپسند» اشاره کرد و گفت: کسانی که طرح افزایش سن ازدواج را نقد می‌کنند آیا خود به اینکه دختران سیزده تا پانزده ساله‌شان را به ازدواج وادار کنند، راضی‌اند.

او افزود: انتقادات دیگری از جمله اینکه شما می‌خواهید برای خوشامد کشورهای دیگر این کار را انجام دهید بر طرح افزایش سن ازدواج وارد شده است، اما من اعلام می‌کنم صرفاً برای کودک ایرانی نیست و برای کودک افغانستانی یا هر کودک دیگری که در این کشور زندگی می‌کند، باید از این نوع ازدواج‌ها پیشگیری شود.

سلحشوری با بیان اینکه نقد دیگر کاهش جمعیت کشور با بالا رفتن سن ازدواج است، ادامه داد: اگر هدف سیاست‌گذاری باروری است، طبق تحقیقات علمی شانس بارور شدن افرادی که در سن کودکی ازدواج می‌کنند، بسیار پایین است.

او تصریح کرد: به منظور ازدیاد جمعیت، به جای ازدواج کودکان در سن پایین باید برای جوانان در شرف ازدواج امکانات تشکیل خانواده فراهم کرد؛ تمام سعی ما این است که به کمک جامعه و گروه‌های مرجع، تا پایان مجلس دهم، طرح افزایش سن ازدواج را به تصویب برسانیم.

آگاه کردن دختران و تقویت توانایی «نه» گفتن آنها

حمید عادلیان، عضو هیئت علمی گروه مددکاری دانشگاه علامه طباطبائی از دیگر افراد حاضر در این نشست، گفت: ازدواج در دوران کودکی باعث می‌شود این کودکان از بسترهای لازم تعلیم و تربیت که جامعه برای آنها فراهم کرده دور شده و در عوض با مسائل خارج از ظرفیت و اقتضای سن خود مواجه شوند.

او با اشاره به اینکه چهارده درصد از ازدواج‌ها در ایران بین سنین 15 تا 18سال است، عنوان کرد: ممکن است دلیل ازدواج‌های پایین‌تر از 15سال، اقتصادی باشد اما در ازدواج‌های بین 15تا 18سال دلایل اجتماعی دخیل است.

عادلیان ادامه داد: جامعه ایران، جامعه‌ای در حال گذار است که از سوی آن، سنت‌ها و عرف و الزاماتی بر خانواده‌ها و افراد تحمیل می‌شود، خانواده‌ها از ترس اینکه مبادا برای فرزندانشان روابط خارج از مسائل زناشویی پیش آید و همچنین به دلیل وجود محدودیت‌ها در چارچوب خانواده، راضی به ازدواج زود هنگام می‌شوند.

او افزود: توانمندسازی خانواده‌ها و دادن آگاهی به آنها به خصوص توانایی نه گفتن دختران، می‌تواند از ازدواج‌های زودهنگام جلوگیری نمایند ضمن اینکه ارائه چارچوبهایی برای مسئله کودک‌همسری توسط قانون‌گذاری، موثرترین روش برای حل این معضل اجتماعی به حساب می‌آید.

به عقیده عادلیان، اگر قانون در زمینه ازدواج کودکان و نوجوانان محکم‌تر عمل کند نیازی به ارائه راهکارهای بیشتر نیست و تنها راهکار قانون مطمئنی است که بتوان روی آن مانور داد.