از ایده تا کسب‌‌وکار

رویدادهای کارآفرینی «از ایده تا کسب‌‌وکار» به مدت دوهفته از ٢٤ تیرماه تا پنجم مردادماه به همت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دانشگاه جامع علمی -کاربردی و پارک علم و فناوری استان سیستان‌وبلوچستان در شهرستان‌های چابهار، کنارک، نیک شهر، قصرقند، سرباز، ایرانشهر، سراوان، خاش، میرجاه، زابل و زهک طرح و اجرا شد.

به گزارش عطنا به نقل از شرق، با نظری کوتاه بر گستره جنوب شرقی ایران، می‌توان این گزاره مهم را فهم کرد که حوزه سیستان‌وبلوچستان سرزمین استعدادهای سرشار انسانی، اجتماعی، فرهنگی و طبیعی از تنوع در ارکان مختلف زیستی برخوردار است. جامعه‌ای مستعد، متنوع و پیچیده که برای ورود و اثرگذاری در آن باید به تحلیلی دقیق از مسائل انسانی و طبیعی این گستره رسید.

جامعه پیچیده به این معنا که در حوزه انسانی و طبیعی، شاهد تغییرات هنجاری زیادي از یک روستا به روستای دیگر و از شهری به شهر دیگر هستیم و هنجارهای اجتماعی یک روستا در روستای همجوار آن تغییر می‌یابند. همین پیچیدگی و تنوع در حوزه طبیعی نیز وجود دارد. وجود این پیچیدگی‌ها، به‌خصوص در حوزه اجتماعی، سیاست‌گذاری و اجرا در این منطقه را دشوار کرده است.

جوانان مستعد و توانمند بسیاری در این استان مانند بقیه مناطق کشور زندگی می‌کنند. این افراد با تلاش و کوشش بسیار و با اهدافی مانند کسب موفقیت شغلی، درآمد پذیرفتنی و اثرگذاری مثبت در جامعه وارد دانشگاه می‌شوند اما تعدادی از آنها پس از اتمام دوره تحصیل نمی‌توانند آموخته‌های خود را در قالب یک کالا یا خدمت مشخص عرضه کرده و از طریق آن کسب درآمد کنند.

یک دلیل از مجموعه عللی که برای این مشکل می‌توان برشمرد، این است که تبدیل دانش به ارزش، هنری است که به آن کسب‌وکار می‌گویند و برپایی کسب‌وکار و پایش برای دوام و بقای آن رمز موفقیت در روزگار ماست. به‌ این سبب با مجموعه‌ای از دوستان و همکاران و با همت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دانشگاه جامع علمی -کاربردی و پارک علم و فناوری استان سیستان‌وبلوچستان برگزاری مجموعه رویدادهای کارآفرینی «از ایده تا کسب‌‌وکار» در شهرستان‌های چابهار، کنارک، نیک شهر، قصرقند، سرباز، ایرانشهر، سراوان، خاش، میرجاه، زابل و زهک طرح و اجرا شد.

این رویدادها به مدت دوهفته از ٢٤ تیرماه تا پنجم مردادماه از ساعت هشت صبح تا ١٨ بعدازظهر برگزار شد. اگر در یک فرایند کارشناسی مسائل مبتلا‌به استان مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گیرند، متوجه می‌شویم که به‌طور‌کلی یک جامعه برای گردش مطلوب خود نیازمند سه نوع زیرساخت است. این زیرساخت‌ها عبارت‌اند از:

١) زیرساخت‌های فیزیکی شامل بنادر، فرودگاه‌ها، بزرگراه‌ها، جاده‌ها، امکانات آب و برق و تأسیسات شهری و... .
٢) زیرساخت‌های ICT که امروزه امکان ارتباط بین کسب‌وکارها و بازارها و زندگی اجتماعی را فراهم کرده است.
٣) زیرساخت‌های اجتماعی یا همان نهادها و آداب و رسوم، میزان احترام به حقوق دیگران و رعایت قوانین و مقررات اجتماعی و در یکجمله سطح سپهر دانایی یک جامعه است که میزان توانمندی و جامعه‌پذیری و اشتغال‌پذیری آنها را شکل می‌دهند. به‌عبارت دیگر نهاد توسعه در یک منطقه مشخص‌کننده این نوع از زیرساخت‌ها در جامعه است.

در نگاه منصفانه باید گفت که در این استان زیرساخت‌های فیزیکی و ICT در حدی که برای کشور مقدور بوده با توجه به گستردگی سرزمینی تا اندازه‌ای فراهم شده است اما موضوعی که در این استان باعث بسیاری از ناملایمات مربوط به توسعه منطقه‌ای شده به‌طور عمده مربوط به عقب‌ماندن نهاد توسعه یا زیرساخت‌های اجتماعی از سایر زیرساخت‌هاست.

براساس نقطه نظرهای کارشناسان اقتصادی و اجتماعی که به مسائل استان آگاهی کافی دارند، هر برنامه‌ای که بتواند زیرساخت‌های اجتماعی استان را متحول کند، زمینه‌سازی استفاده از ظرفیت‌های سایر زیرساخت‌ها را در استان فراهم و برعکس اگر برنامه‌های اقتصادی نتوانند نهاد توسعه استان را دگرگون سازند، هرگونه ظرفیت‌سازی زیرساختی منجر به بهروزی چشمگیری در استان نخواهد شد.

یافته‌های عملی رویداد کارآفرینی

تیم برگزارکننده رویداد در این دوره ١٥روزه شاهد استعدادهای عظیم انسانی اما نهفته و مهجور به‌خصوص در تولید دانش و توانمندی در بهره‌گیری از فناوری‌های نو در حوزه کسب‌وکار بوده است و این به فعلیت‌رساندن این ظرفیت را منشأ دگردیسی و خروج استان سیستان‌وبلوچستان از انجماد و رکود اجتماعی و اقتصادی می‌داند. اراده جوانان ایده‌پرداز به ورود در حوزه‌های جدید کسب‌وکار مبتنی بر ارتباطات مجازی گامی بلند در تحول این گستره است که با تسهیل‌گری در حوزه دسترسی به زیرساخت‌های نرم‌افزاری و اخذ مجوزها، در آینده‌ای نزدیک شاهد تحولی عظیم در این منطقه خواهیم بود. یافته‌های عملی این رویدادِ کارآفرینی در ادامه به‌طور اجمالی اشاره می‌شود.

١. هویت بخشی به جوانان: در کنار همه پیچیدگی‌های ذکر‌شده، ما با نیروی انسانی مواجه هستیم که دارای انگیزه بالا و اراده‌جمعی همراه با توقعات کم هستند که می‌توانند فرایندهای رشد اقتصادی و اجتماعی را تسهیل ‌بخشند. نمود این اراده‌های جدی در رویداد کارآفرینی به‌روشنی بروز پیدا ‌کرد. در بسیاری از این شهرستان‌ها از جمله شهرستانِ سرباز جوانان از ٥٠ تا ٧٠ کیلومتر دورتر با وانت و اتوبوس خود را به محل برگزاری دوره کارآفرینی ‌رسانده بودند.

این افراد باوجود محرومیت از امکانات آموزشی و دسترسی به اطلاعات، مشتاقانه و با جدیت به ایده‌پردازی و تجزیه ‌و تحلیل ایده‌ها می‌پرداختند. این امر از طرف دختران و زنان شرکت‌کننده با وجود تمام محدودیت‌ها، به‌خوبی انجام می‌شد. رویداد کارآفرینی از ایده تا کسب‌وکار برای اولین بار فرصتی فراهم کرد که گروه دختران و زنان بلوچ به‌عنوان بخشی از جمعیت این منطقه، کنش اقتصادی جمعی داشته باشند و آزادانه به بیان ایده‌ها و راهکارهای توسعه‌بخشی بلوچستان بپردازند.

٢. تلاش مسئولان شهرستان‌ها در امر توسعه محلی: درگیر‌شدنِ نیروهای اداره کار هر شهرستان و همراه‌کردن دیگر ارگان‌ها حولِ برگزاری یک رویداد کارآفرینی که بیشترین تمرکز آن بر روی نسل جوان بود، فرصتی شد که نهادهای دولتی به‌طور جدی‌ تعامل سازمانی با مسئله کارآفرینی پیدا کنند. ساختِ عملیاتی رویداد به شکلی بود که مسئول اداره کار هر منطقه به‌صورت عملی امکان ورود به اجرای برنامه و حضور و همکاری در میان ایده‌پردازان اقتصادی را پیدا می‌کرد. این سطح از درگیری فکری و سازمانی مسئولان می‌تواند تمرینی برای کشف مدل‌های ساده و عملیاتی برای ایجاد فضایی پویا و بانشاط در این بخش باشد.

٣. ایجاد فرصتِ تفکر و تأمل در حوزه اقتصاد منطقه: در گفت‌وگو با شرکت‌کنندگان حاضر در رویداد این مسئله شناسایی شد که تاکنون نه در سطح روستایی و نه در سطح شهری، فرصتی برای تأمل و همفکری عمومی به‌منظور آسیب‌شناسی رفتارهای اقتصادی و کشف راه برون‌رفت از مسائل موجود معیشتی فراهم نشده است.

رویداد کارآفرینی برای اولین بار در بیشتر شهرستان‌های استان امکان تشکیل حوزه عمومی برای ورود همگانی به گفت‌وگو، ارائه تحلیل و ایده کسب‌وکار را فراهم کرد. این رویداد تمرین و آغازی بود برای تشکیل جلسات اقتصادی به‌خصوص در میان جوانان این استان تا با تجمیع این نظرات و ایده‌ها کلید حرکت‌های اقتصادی زده شود.

٤. تفکر درباره فرصت‌های اقتصادی با بهره‌گیری از رسانه‌های نوین ارتباطی: ایده‌های اقتصادی معمولا منبعث از اطلاعات و دانش‌های فردی و محیط هستند. جوانانی که به‌عنوان مخاطب رویداد کارآفرینی از ایده تا کسب‌وکار بودند، ایده‌های اولیه کسب‌وکار آنها حول دو بخش محصولات باغی به‌ویژه خرما و سوزن‌دوزی‌های زنانه شکل می‌گرفت. چون این دو بخش بیشترین داشته اقتصادی این منطقه محسوب می‌شود، ارگان‌ها و رسانه‌های منطقه‌ای به‌طور عمده همین دو بخش را مورد تأکید قرار می‌دهند.

رویداد کارآفرینی برخلاف این جریان‌های مرسوم، مدل‌های جدیدی از راه‌اندازی کسب‌وکار با اپلیکیشن‌های موبایلی و بر بستر اینترنت ارائه کرد که تنها با فروش خدمت یا اطلاعات، کسب درآمد امکان‌پذیر می‌شود. مطرح‌شدن این ایده‌ها بابِ جدیدی از داشته‌های اقتصادی را برای مخاطبان رویداد باز کرد. این‌ یکی از خروجی‌های ملموسی بود که تیم برگزارکننده رویداد در شهرستان‌های مختلف احساس کرد.

٥. شناسایی نخبگان و کارآفرینان استان: رویداد کارآفرینی از ایده تا کسب‌وکار برای مقطعی کوتاه، محفلی فراهم کرد تا تمام نخبگان و ایده‌پردازان اقتصادی هر شهرستان در آن محل جمع شوند و ایده‌های خود را ارائه کنند. یکی از خروجی‌های جنبی این رویداد، رسیدن به فهرستی از ایده‌پردازان هر شهرستان بود که بخش عمده آنها از قشر جوان و از هر دو جنس دختر و پسر بودند. این ایده‌پردازان در برنامه‌ریزی‌های توسعه منطقه‌ای می‌توانند نقش جدی و پیش‌برنده‌ای بازی کنند.

٦. فهرستی از ایده‌های اقتصادی نو در استان: دومین هدف فرعی به‌دست‌آمده در این رویداد کارآفرینی، رسیدن به فهرستی از ایده‌های اقتصادی نو به تفکیک هر شهرستان است. این فهرست، خروجی تفکر ده‌ها نفر از جوانان و مبتنی بر داده‌های جوامع انسانی و طبیعی هر شهرستان بوده است. به‌یقین با برگزاری مکرر چنین رویدادهایی این فهرست‌ها کامل‌تر، اجرائی‌تر و اقتصادی‌تر خواهد شد و زمینه توسعه محلی را بر پایه مشارکت آحاد اجتماعی فراهم خواهد کرد.