ثبت‌نام‌‌های انتخابات 96 حرکت سیاسی نبود/ برخی می‌خواستند شأن رئیس‌جمهوری را مسخره کنند

سوالی که پیش روی ما قرار دارد این است که چه مسئله‌ای موجب می‌شود تا مردم عادی در کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری که عرصه تخصصی سیاست است ثبت‌نام کنند، برای پاسخ به این سوال، به سراغ دکتر غلامرضاکاشی، دکتر خواجه‌سروی، دکتر مرادی و دکتر کوهکن از استادان دانشکده حقوق و علوم سیاسی با گرایش‌های متفاوت رفتیم.

زهرا عسکری-عطنا؛ دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری 29 اردیبهشت‌ماه همزمان با انتخابات شورای شهر و روستا برگزار می‌شود، انتخاباتی که ثبت‌نام عجیب و غریب آن با حاشیه‌های زیادی همراه بود و نگاه منتقدان را به خود جلب کرد. در این بین ثبت‌نام بیش از هزار نفر از کوچک و بزرگ و عموماً افرادی که هیچ کدام از ویژگی‌های لازم برای تایید صلاحیت را در خود نمی‌دیدند. از سوی دیگر، توجه بیش از اندازه رسانه‌ها به این افراد و پوشش خبری آنها که بیشتر جنبه سرگرمی داشت، از دیگر اتفاقات جالب توجه بود. در این بین سوالی که پیش روی ما قرار دارد این است که چه مسئله‌ای موجب می‌شود تا مردم عادی در کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری که عرصه تخصصی سیاست است ثبت‌نام کنند.

کاشی: مشارکت حداکثری و رقابت حداقلی است

دکتر محمدجواد غلامرضاکاشی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی انتخابات را پدیده جامعه مدرن عنوان می‌کند و در این‌باره می‌گوید: تفاوت جامعه مدرن با جامعه قدیم در متکثر بودن آن است چرا که در جامعه قدیم حاکمان از دل گروه‌های اشراف و از طبقه برگزیدگان بیرون می‌آمدند و انتخابات معنایی نداشت.

وی با بیان این که برابری محصول جامعه مدرن است ادامه می‌دهد: انتخابات متعلق به جامعه‌ای است که در آن همه برابر فرض شده ‌باشند در چنین شرایطی است که جامعه به کثرت نامتعین می‌رسد و گروه‌های اجتماعی با علایق و سلایق مختلف پدید می‌آیند.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه می‌کند: هیچ مبنای اجتماعی وجود ندارد که بگوییم کدام گروه بر دیگری برتری دارد چون اگر جامعه متکثر باشد و بگوییم گروه الف از بقیه گروه‌ها برتر است حاکم هم باید از آن گروه انتخاب شود، در چنین وضعیتی نیاز به برگزاری انتخابات احساس نمی‌شود.

وی انتخابات را متعلق به جامعه‌ای متکثر با ارزش‌های متنوع می‌داند و می‌گوید: در چنین جامعه‌ای است که رای و نظر اکثریت مبنا قرار میگیرد و حاکمیت براساس آن بنا می‌شود.

کاشی تاکید‌ می‌کند: یک انتخابات مدنی در جامعه‌ای شکل می‌گیرد که فرم و ساختار پیداکرده باشد یعنی کثرت‌ها در صورت‌های اجتماعی مختلف سازماندهی شده‌اند و یک جامعه قدرتمند و ساختاریافته را به وجود آورده اند.

ما هر دوره در انتخابات ایران نمایندگان مشخصی را از گروه‌های ثابت و معین شاهد هستیم، گاهی هم، آدم‌هایی که نماینده هیچ‌کس نیستند فکر می‌کنند می‌توانند در این رقابت شرکت کنند که شکل مضحک و تراژیک آن را در ثبت‌نام کسی مثل احمدی نژاد می‌بینیم، آدمی که نماینده هیچ‌کس نبوده روی کار می‌آید و قدرت پیدا می‌کند.

وی با اشاره به این که کسانی که برای انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا می‌شوند باید اثبات کنند که نماینده گروهی از مردم هستند اظهار می‌کند: یکی از راه‌های اثبات این امر حزبی است که از کاندیدا حمایت می‌کند، یا گروهی از مردم که پشتوانه فرد داوطلب در انتخابات باشند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه در کشور امریکا برای ثبت نام در انتخابات باید حداقل 5 هزار نفر از مردم آن کشور با شناسنامه و حتی پرداخت مقداری وجه حمایت خود را از فرد داوطلب اعلام کنند، می‌گوید: از یک طرف جمهوری اسلامی ایران کشوری دموکراتیک است و مشارکت مردم به طور حداکثری وجود دارد ولی متاسفانه از طرف دیگر، در ایران برگزاری یک رقابت حداکثری  امکان پذیر نیست.

وی میدان رقابت انتخاباتی را محدود دانسته و تصریح می‌کند: ما هر دوره در انتخابات ایران نمایندگان مشخصی را از گروه‌های ثابت و معین شاهد هستیم، گاهی هم، آدم‌هایی که نماینده هیچ‌کس نیستند فکر می‌کنند می‌توانند در این رقابت شرکت کنند که شکل مضحک و تراژیک آن را در ثبت‌نام کسی مثل احمدی نژاد می‌بینیم، آدمی که نماینده هیچ‌کس نبوده روی کار می‌آید و قدرت پیدا می‌کند.

خواجه‌سروی: مردمی که به شدت سیاسی هستند

آنچه از تاریخ بر می‌آید، گویی سیاست در زندگی مردم ایران همواره نقش پررنگی داشته و دارد، دوره‌های طلایی و سرنوشت‌ساز تاریخ ایران مثل انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی نشان از بینش سیاسی مردم این آب و خاک است، با این حال، امروزه شرایط به طور چشم‌گیری فرق کرده است؛ با وجود اینکه سواد عمومی بالا رفته اما سیاست‌زدگی جای تفکر و بینش سیاسی را گرفته است. در دنیای معاصر، سیاست آداب خاص خودش را می‌طلبد، در این‌باره دکتر غلامرضا خواجه سروی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی که مطالعاتی در زمینه رسانه‌ها دارد، با اشاره به ضعف قانون و روزآمد نبودن آن اظهار می‌کند: در سال 58 شرایط کشور ایجاب می‌کرد که راه ثبت نام در انتخابات بر همگان باز باشد اما متاسفانه در طول زمان عدم توجه به این موضوع موجب شد تا برای شرکت در انتخابات منع قانونی وجود نداشته باشد.

وی دلیل دیگر آمار زیاد ثبت‌نام‌کنندگان در انتخابات ریاست جمهوری را جلب توجه رسانه‌ها و مطرح شدن در فضای مجازی عنوان می‌کند و خاطرنشان می‌کند: این اتفاق نشان‌دهنده این است که مردم از اقشار مختلف همچنان در سیاست حضور و دل‌مشغولی دارند و امور سیاسی کشور را پیگیری می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه با بیان که مردم ایران به شدت سیاسی هستند، اضافه می‌کند: این حد از درگیر سیاست شدن مردم چندان خوب نیست ولی از بی‌تفاوتی نسبت به مسائل کشور بهتر است.

وی ادامه می‌دهد: در نزدیک به چهار دهه مردم ایران عادت کرده‌اند در صحنه باشند، لفظ در صحنه‌بودن در ناخودآگاه اذهان همه ایرانی‌ها وجود دارد. بعضی از شرکت‌کننده‌ها برحسب وظیفه احساس می‌کنند که باید در ثبت‌نام انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنند.

خواجه‌سروی با بیان اینکه حضور مردم در صحنه سیاست به خودی خود چیز بدی نیست و یک نوع تفریح و شوخی محسوب می‌شود، تاکید‌ می‌کند: در عین حال باید توجه داشت که سیاست امری تخصصی است و باید به جای بی‌تفاوتی راه حلی برای این مسئله اندیشیده شود.

وی اضافه می‌کند: سیاست در کشور ما یک امر تخصصی تلقی نمی‌شود به خاطر همین همه خود را ذی‌حق می‌دانند که درمورد آن اظهار نظر کنند رفتار سیاستمداران، انتساب‌هایی که در چهار دهه گذشته صورت گرفته و غیره، همگی به این مسئله بیشتر دامن زده است و تقریبا این تصور عمومی را سند زده است.

مرادی: گروهی از ثبت‌نام کنندگان می‌خواهند شأن رئیس جمهور را زیر سوال ببرند

اصول نهم و نود و نهم قانون اساسی به طور مشخص به انتخابات پرداخته است، در این اصول به‏ اتكاء آراء عمومي‏ از راه‏ انتخابات‏ و تایید و رد صلاحیت کاندیداها اشاره شده است. در این‌باره دکتر حسن مرادی، رئیس کمیسیون لوایح دفتر دولت و عضو علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه رجوع مردم عادی به ساختمان وزارت کشور حداقل دو دلیل عمده دارد، اظهارمی‌‌‌‌‌‌‌‌کند: ناقص بودن و ناکارآمد بودن قوانین مربوط به انتخابات ریاست جمهوری اولین دلیل این اتفاق است، قانون اساسی در این زمینه تعریف مشخصی از رجل سیاسی و مدیر و مدبر به ما ارائه نکرده و متاسفانه به سن و میزان تجربه کاری و این قبیل مسائل در قانون اشاره‌ای نشده است که اگر متولیان امر به فکر بیفتند و یک لایحه خوب ارائه کنند این مشکل حل می‌شود.

وی در ادامه می‌گو‌ید: با توجه به مسائلی که امروزه در جامعه وجود دارد، گروهی از افرادی که در انتخابات ثبت‌نام کردند درصدد تمسخر شأن و منزلت رئیس جمهور، یکی از مقامات برجسته سیاسی کشور هستند، این افراد خواهان این هستند که جایگاه ریاست جمهوری را زیر سوال ببرند.

کوهکن: ثبت‌نام مردم در انتخابات ریاست جمهوری حرکت سیاسی نیست

علیرضا کوهکن، عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل در این‌باره می‌گوید: بسیاری از افراد برای مطرح شدن در رسانه‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام می‌کنند و این رویداد در کشور ما به یک تفریح رایج تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه مردم ایران سیاسی هستند اظهارمی‌کند: نقش سیاست در زندگی مردم ایران خیلی زیاد است ولی این اتفاقات حرکت سیاسی محسوب نمی‌شوند، همه آن‌هایی که ثبت نام می‌کنند می‌دانندکه تعداد مشخصی از آن‌ها تایید صلاحیت می‌شوند.

کوهکن می‌گوید: من به این اتفاق نگاه سیاسی ندارم بلکه به آن از منظر جامعه شناختی می‌نگرم مردم ایران یک فضای را در کنار یک فضای جدی به صورت کاملا جداگانه به پیش می‌برند.

آنچه بدیهی است، این است که نقص قانون در زمینه انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد و باید منتظر ماند و دید حقوقدانان در این زمینه چه راهبردی را در پیش می‌گیرند، کما اینکه به نظر می‌رسد مجلس قصد دارد تا برای به روزآوری قانون در این زمینه تدابیری بیندیشد

مردم ایران مردمی پرشور و همواره حاضر در صحنه هستند و سیاست یکی از ارکان زندگی آنها است، اما نگاه غیرعلمی به حوزه سیاست و انتصاب‌های غیرکارشناسانه و غیرتخصصی مدیران دولتی، موجب شده نگاه جامعه به این مهم دچار لغزش و سوءتفاهم و عرصه جدی سیاست به طنز و سوژه رسانه‌های عامه‌پسند تبدیل شود.