نگاه ارزشی، سدی در مقابل فهم درست پیام است/ چگونه تفاوت استفاده از واژه لباس شخصی به جای بسیجی را تشخیص دهیم؟

نویسنده کتاب تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه خبر و رسانه گفت: در عرصه تکنیک‌های خبری  از آنچه که هست صحبت می‌شود نه آنچه که باید باشد، فرق خبر و تحلیل این است که طبیعتاً تحلیل سوار بر خبر می‌شود در حالی که خبر عبارت از انعکاس رویداد و ارائه عنصر و مؤلفه است.

به گزارش عطنا، «کارگاه رسانه و عملیات روانی» توسط کلبه کتاب فانوس بسیج دانشجویی دانشگاه علامه طباطبائی با همکاری انجمن علمی-دانشجویی روزنامه‌نگاری با سخنرانی دکتر احمد قدیری، نویسنده کتاب تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه خبر و رسانه، دوشنبه 28 فروردین‌ماه در سالن شهید همت دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

قدیری در ابتدا با اشاره به تعریف تکنیک، گفت: تکنیک‌های عملیات روانی قالب‌های ارائه هدفمند اطلاعات است که با توجه به نسبت و دوری و نزدیکی آن با واقعیت می‌تواند مصداق فریب و دروغ باشد، ترفندها اکثرشان قالبی‌های هستند که قرار است در آن محتوایی ریخته شود و این قالب سبب اثرگذاری بیشتری بر ذهن مخاطب می‌شود، در سال 88 تمام تکنیک‌ها را در این زمینه واکاوی کرده که همراه با مصداق در ادامه بیان می‌شود.

وقتی آگاهانه مطلبی را برای افراد بیان می‌کنیم، فرد در مقابل این امر جبهه‌گیری می‌کند

نویسنده کتاب تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه خبر و رسانه با بیان اینکه گاهی تحلیل‌ها، تحلیل‌های عیان است، اظهار کرد: گاهی تحلیل‌های ما نهان است و در تحلیل‌های نهان سر و دُم تحلیل زده می‌شود و تحلیل و آنچه‌که مدنظر ما است را در عناصر خبری تزریق و دادهای مدنظر خود را دریافت می‌کنیم.

وی با اشاره به ترفندهای عملیات روانی، خاطرنشان کرد: ترفند اول در تکنیک‌ها روانی عنوان‌گذاری در عناصر خبری است، اولین حُسن این کار افزایش تعداد مخاطبان است، چراکه هر چقدر عنوان کوتاه‌تر باشد تعداد خوانندگان افزایش پیدا می‌کند.

قدیری گفت: وقتی آگاهانه مطلبی را برای افراد بیان می‌کنیم، فرد در مقابل این امر جبهه‌گیری می‌کند ولی وقتی که تحلیل را نهان ارائه می‌کنیم، اصلاً فرد متوجه گرایش ما نمی‌شود که بخواهد در مقابل آن جبهه‌گیری کند.

وی افزود: ترفند دیگر انتخاب تیتر است و در رابطه با تیتر و نقشی که بر عهده دارد، چند اصل اساسی وجود دارد، اول در تیتر نه تنها آنچه‌که مهم است، تیتر می‌شود بلکه هر آنچه که تیتر شود، خودبه‌خود مهم هم هست.

خوانندگان تیتر یک خبر الزاماً بیشتر از خوانندگان متن همان خبر است

نویسنده کتاب تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه خبر و رسانه با اشاره به اینکه بنابراین با تیتر زدن میزان اهمیت واقعه را مشخص می‌کنیم، خاطرنشان کرد: نکته‌ بعدی تعداد خوانندگان تیتر یک خبر الزاماً بیشتر از خوانندگان متن همان خبر است و در تیتر با انتخاب یک عبارت گزینشی یک کلام، آن را از معنای حقیقی خود دور می‌کند.

وی افزود: در بسیاری از موارد، متن یک خبر مغایر با مفهوم ظاهری همان خبر است و آخرین نکته گاهی می‌خواهند که جهت تیتر را برای مخاطب مشخص نکند، متن را بسیار طولانی و پیچیده می‌کنند که اساساً خواننده از مراجعه به متن خبر انصراف بدهد.

قدیری تصریح کرد: ترفند دیگر این است که رابطه‌های هم‌سطح باشند، در اینجا با یکسری از واژهایی روبرو هستیم که این واژها هم‌معنا با بار معنایی متفاوت یا غیر هم‌معنا اما نزدیک به هم هستند، رسانه‌‌‌ها از سر ناآگاهی از این واژها استفاده می‌کنند و استفاده از این واژها بازی با کلمات است.

وی با بیان اینکه هر آشوبی که در کشور می‌شود دولت سه راه برای برخورد با آن دارد، گفت: اول استفاده از نیروی نظامی، مثل کشورهای عربی است و دومین نوع برخورد، استفاده از نیروی انتظامی، یعنی برخورد پذیرفته شده در جهان سوم است.

چگونه تفاوت استفاده از واژه لباس شخصی به جای بسیجی را تشخیص دهیم؟

نویسنده کتاب تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه خبر و رسانه درباره همین موضوع ادامه داد: اگر بخشی از مردم دست به آشوب می‌زنند بخش دیگر از مردم در مقابل این دسته ایستادگی می‌کنند و در اینجا ما می‌توانیم تفاوت استفاده از واژه لباس شخصی به جای بسیجی را تشخیص بدهیم. مثلاً فرق بین واژه تأسیس و استقلال در این است که زمانی که واژه استقلال را به کار می‌بریم که یه چیزی در زمانی بوده و الان استقلال پیدا کرده است اما زمانی که از واژه تأسیس استفاده می‌کنیم، یعنی چیزی از قبل وجود نداشته است.

وی به ترفند دیگر مبنی بر اینکه پیام یک خبر چیست؟ اشاره کرد وگفت: منظور از پیام خبر مفهومی بوده که در ورای آن خبر مد‌نظر ما است.

روش‌های مقابله و مصونیت در برابر ترفند‌های عملیات روانی در خبر و رسانه

قدیری اظهار کرد: ترفند دیگر صوت و صحنه گزارش که نه تنها لحن و آنچه که گوینده بیان می‌کند و حاوی پیام است، بلکه هر آنچه که در صحنه پیام است شامل ژست، صحنه، پشت صحنه و مواردی از این قبیل نیز حاوی پیام است.

وی افزود: ترفند دیگر بحث آهنگ و ضرب‌آهنگ گزارش بوده که آهنگ در اینجا منظور موسیقی متن است، اما ضرب‌آهنگ گزارش همان ریتم و سرعت تدوین تصاویر است و هر چه آهنگ و ضرب‌آهنگ، تندتر باشد این امر استرس بیشتری را به مخاطب می‌دهد و هر چه آرام‌تر باشد، نشان‌دهنده فضای آرام است.

نویسنده کتاب تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه خبر و رسانه با اشاره به مفروض‌انگاری و استفاده از عکس در خبر برای عملیات روانی، گفت: استفاده از این عبارت خطرناک است در واقع این عبارت می‌تواند به ما جهت‌گیری دهد، مثلاً ما بحران امنیتی بسیار بزرگ در انتخابات پیش‌رو را در پیش داریم.

قدیری روش‌های مقابله و مصونیت در برابر این ترفند‌ها و عملیات روانی را شامل شناخت این ترفند‌ها و کاربرد آن‌ها، شناخت هویت و منبع خبر، توجه به سابقه و منبع خبر، عدم اکتفاء به تیتر و خبر، رجوع به منابع مقابل و در نهایت نداشتن دید ارزشی هنگام خواندن اخبار دانست.