شناخت اعراب از ایران غبارآلود است/ رسانه به تنهایی معجزه نمی‌کند

 طلال عتریسی با بیان اینکه در حال حاضر رسانه‌های امروزی از دیگر موسسات و ساختارها پیشی گرفته‌اند، گفت: امروز نمی‌توانیم رسانه‌ها را شاخصی برای رشد ساختارهای یک کشور بدانیم و به همین دلیل در برخی از کشورهای عربی شاهد آن هستیم که با وجود داشتن رسانه‌هایی قدرتمند، موسسات دیگری که متوازن با قدرت رسانه‌ای آنها باشند، وجود ندارد.

به گزارش عطنا، مدیرکل مرکز مطالعات استراتژیک بیروت، طلال عتریسی، صبح یکشنبه، سوم بهمن‌ماه، در نشست بین‌المللی «رسانه‌ و گفت‌وگوهای فرهنگی ایران و جهان عرب» در سالن شورای دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، اظهار کرد: از مهمانان این نشست و به ویژه استادانی که با حضور در اینجا به هم‌اندیشی میان ایران و کشورهای عربی کمک می کنند، تشکر و قدردانی می‌کنم.

وی با اشاره به اهمیت نقش رسانه در دنیای امروز تاکید کرد: بدون شک میزان اهمیت و تاثیرگذاری رسانه‌ها بر کسی پوشیده نیست و امروزه همگان نقش رسانه‌ها را نه تنها بر روابط فرهنگی بلکه در همه جوانب و در میان ملت‌ها و کشورهای مختلف به خوبی درک می‌کنند و کسی کوچک‌ترین تردیدی در مورد این نقش اثرگذار ندارد.

طلال عتریسی اضافه کرد: آنچه که در این گردهمایی تخصصی با حضور نخبگان و محققان حاضر در دانشگاه علامه طباطبائی باسابقه و قدمت طولانی می‌توان مطرح کرد، تنها برخی از نظریاتی است که در این زمینه وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در گذشته پیشرفت رسانه‌ها هم‌زمان با دیگر موسسات فرهنگی بود، اظهار کرد: پیش از این رشد متوازنی در زمینه توسعه و پیشرفت میان دستگاه‌ها و ارگان‌های هر کشوری دیده می‌شد بنابراین اگر رسانه‌های کشوری دارای رشد خوبی بودند می‌توانستیم بگوییم دیگر بخش‌های کشور هم دارای رشد قابل توجهی هستند.

 مدیرکل مرکز مطالعات استراتژیک بیروت با بیان اینکه در حال حاضر رسانه‌های امروزی از دیگر موسسات و ساختارها پیشی گرفته اند گفت: امروز نمی‌توانیم رسانه‌ها را میزان و شاخصی برای رشد ساختارهای یک کشور بدانیم و به همین دلیل در برخی از کشورهای عربی شاهد آن هستیم که باوجود داشتن رسانه‌هایی قدرتمند، موسسات دیگری که متوازن با قدرت رسانه‌ای آنها باشند، وجود ندارد.

وی رسانه‌های اجتماعی که امروز به وجود آمدند را دارای ساختارهای مختلفی خواند و ادامه داد: فضای جدیدی از رسانه‌ها به وجود آمده که مانند گذشته مبنای اجتماعی و یا اقتصادی ندارند و بدون اینکه ساختار و موسسه‌ای خاص در حمایت از آنها باشد به خودی خود، تاثیرگذار هستند.

استاد جامعه‌شناسی تربیتی دانشگاه لبنان با طرح این پرسش که «در مواجه با این رویدادهای جدید افق و چشم‌انداز میلیون‌ها نفری که تحت تاثیر این رسانه‌ها هستند به چه صورتی خواهد بود؟» خاطرنشان کرد: این مشکلات جدیدی است که در این زمینه مطرح هستند و باید به صورت جدی به حل آنها پرداخت.

وی با بیان اینکه نمی‌توانیم تفاوتی میان برخی چیزها قائل شویم اظهار کرد: در حال حاضر رسانه‌هایی وجود دارد که تصویری از ایران به عرب‌ها ارائه می‌کنند و یا رسانه‌هایی که از جهان عرب تصویری را به دیگر کشورها از جمله ایران ارائه می‌کنند و نمی‌توان میان این‌ رسانه‌ها تفاوت قائل شد.

عتریسی اضافه کرد: نمی‌توان تصور کرد که پیام‌هایی که از ایران فرستاده می‌شود صرفا برای عرب‌ها بیان می‌شود چراکه این محدودیت در حال حاضر وجود ندارد و تصویری که منشتر می‌شود جهانی خواهد بود و تصویری نیست که صرفا برای کشورهایی خاص مثلا جهان عرب ارائه شود.

وی معتقد است تصویری که اکنون ایران برای جهان عرب منعکس می‌کند تصویری محدود در یک کانال مشخص نخواهد بود و در این خصوص خاطرنشان کرد: همه ما می‌دانیم که در شرایط ارتباط میان فرهنگ‌ها هستیم و کسی نمی‌تواند دانش را محصور نگه داشته و انحصاری در اطلاعات به وجود بیاورد.

 مدیرکل مرکز مطالعات استراتژیک بیروت تاکید کرد: آنچه که در اینجا نیازمند بحث و تبادل نظر است این است که در سایه گشایش فرهنگی و اطلاعاتی به‌وجود آمده، دریافت واقعی ما عرب‌ها از ایران چیست و چرا باتوجه به فرهنگ مشترکی که میان ایران و دنیای عرب وجود دارد به دنبال واقعیت تصویر ایران نیستیم؟

وی افزود: افرادی باید به دنبال این مسئله باشند که ببینند واقعیت چیست و تصویر حقیقی ایران چه چیزی است و چه موانعی سبب می‌شود که ما واقعیت را ندانیم؟

عتریسی با وجود آنکه ایران را نیز در ارائه تصویر واقعی خود به جهان عرب مقصر شناخت، خاطرنشان کرد: هر چند نمی‌توان نقش ایران را در این کوتاهی نادیده گرفت اما باید بگویم که ما نیز در این زمینه کوتاهی‌هایی داریم.

وی همچنین یادآور شد: چه چیزی ما را منع می‌کند که واقعیت را بدانیم؟ سیاست، نژادپرستی، عصبیت‌ها، مذهب و یا چه چیز دیگری از دریافت صحیح ما از تصویر واقعی ایران ممانعت می‌کند؟

استاد رشته روانشناسی اجتماعی دانشگاه لبنان اظهار کرد: من فکر می‌کنم بیش از نیمی از مشکلات میان ایران و عرب را رسانه‌ها ساختند و حل این مشکل تنها از طریق گفت‌وگو، تفاهم و تعامل قابل انجام است و باید در شناسایی خطرات موجود در این زمینه کوشا باشیم.

وی با طرح این پرسش که «چرا در روابط میان ایران و عرب این مسئله حل نشده است» ادامه داد: من معتقدم که شناخت ما از ایران یا همراه با غبار و نادرستی‌هایی است و یا به طور کلی ناقص است و این در حالی است که ایران میراث‌دار فرهنگ و تاریخ کهنی است و آنهایی که متخصص امور تاریخی، فرهنگی و ادبی هستند و با پیشینه ایران آشنایی دارند، می‌دانند که تصویر سیاسی ارائه شده از ایران ناقص و نادرست است.

عتریسی خاطرنشان کرد: آنچه که تاکنون از ایران نشان داده‌اند این است که ایران کشوری است دارای سلاح هسته‌ای و حامی تروریست در حالی که ایران فرهنگ‌دوست که انجام تحقیقات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و علمی در تحولات مختلف ارائه کرده را نادیده می‌گیرد.

وی با بیان اینکه ما در جهان عرب با تجربه عملیاتی و نظری این مسئله بیگانه هستیم ادامه داد: این موضوع که چرا ما در جهان عرب این مسئله را نمی‌بینیم نیازمند بحث است و باید بررسی شود که مسئولیت این عدم شناخت صحیح بر عهده طرف ایرانی است و یا عربی.

 مدیرکل مرکز مطالعات استراتژیک بیروت تاکید کرد: در مسئله اهمیت رسانه‌ها اختلاف نظری وجود ندارد اما مهم است که بدانیم چگونه باید تصویرسازی کنیم و چگونه رسانه‌ها تصویر طرف مقابل را به وجود می‌آورند.

وی تصویرسازی که رسانه‌ها انجام می‌دهند را مسئله‌ای بسیار مهم برشمرد و خاطرنشان کرد: باید دید تصویری رسانه‌ها نمایش می‌دهند همان است که اخبار سیاسی تصویرسازی می‌کنند و یا سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی؟

عتریسی ضمن موافقت با دیدگاهی که طی آن حتی روابط سیاسی می‌توانند افق‌های روابط فرهنگی را بگشایند گفت: البته مواردی هم هست که روابط سیاسی میان ایران و عرب وجود دارد اما روابط فرهنگی قفل شده و با وجود روابط سیاسی یک چشم‌انداز باز برای روابط فرهنگی وجود ندارد.

وی در پایان ضمن تشکر مجدد از مسئولان دانشگاه علامه طباطبائی و حاضران در جلسه، ابراز امیدواری کرد: در جلسات آینده می‌توانیم در مورد اشکالاتی که وجود دارد بحث کنیم و امیدوار هستم که از این مناقشات بهره ببریم.

گفتنی است این کمیسیون در راستای سلسله کمیسیون‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران با همکاری دانشگاه‌های شهید بهشتی، فردوسی مشهد، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه الزهرا (س) و دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین از دوم و پنجم بهمن‌ماه امسال در ایران برگزار می‌شود.