ما به دنبال راه حل‌های درون‌منطقه‌ای هستیم نه برون‌منطقه‌ای

صادق‌حسین جابری‌انصاری در دانشگاه علامه طباطبائی گفت: ما خواهان طولانی شدن بحران در منطقه نیستیم. سیاست ما شفاف و آشکار است و صراحتا اعلام می‌کنیم باید به وضع فعلی در منطقه از طریق راه حل سیاسی توافقی خاتمه داده شود.

به گزارش عطنا، معاون عربی آفریقایی وزارت خارجه در اختتامیه سومین همایش بین‌المللی «نظام بین‌الملل، تحولات و سیاست‌ خارجی جمهوری اسلامی ایران» که عصر سه‌شنبه دوم آذرماه در دانشکده حقوق و علوم سیاسی برگزار شد، سخنرانی کرد.

صادق‌حسین جابری‌انصاری، طراحی نحوه مواجهه و تعامل با محیط پیرامونی و منطقه را منوط به داشتن شناخت از مسائل و وضعیت منطقه‌ای دانست و گفت: منطقه ما در یک پرانتز تاریخی قرار‌دارد و از یک واقعیت تاریخی قبلی به یک واقعیت تاریخی جدید در حرکت است که هنوز به آن نرسیده است.

او اضافه کرد: سرعت و عمق تحولات به نحوی است که تصور بازگشت به گذشته را بسیار مشکل می‌سازد.

جابری‌انصاری همچنین به تنوع و تعدد بازیگران در این منطقه اشاره کرد و توضیح داد: منظور از تنوع بازیگران، کنشگران دولتی و غیر دولتی است و ما امروزه با پدیده‌هایی عام‌تر از مرزها مواجهیم، مثل داعش که برای خود برنامه‌های فرامرزی و جهانی قائل است، لذا در حال حاضر بازیگران غیردولتی تاثیرگذاری در جهان به وجود آمده‌اند.

این سیاستمدار نبود هژمونی را یکی از مسائل خاورمیانه عنوان کرد و گفت: ما با وضعیت عدم وجود بازیگر هژمونیک با نظام مشخص و به نحوی عدم توزیع قدرت در میان بازیگران منطقه روبرو هستیم. یعنی در منطقه یک یا چند بازیگر فیصله‌بخش که نظم‌دهنده به امور باشد وجود ندارد.

او ماهیت منازعه در منطقه را یک ماهیت عمدتا سیاسی عنوان کرد و تصریح کرد: البته به شکل ‌زیادی از سوی برخی بازیگران تلاش می‌شود تا تصویر منازعه طائفه‌ای و مذهبی از منازعه جاری ارائه شود. اما این منطبق با واقعیت‌ها نیست.

جابری‌ انصاری خاطرنشان کرد: ویژگی عمده منازعات در منطقه این است که هم در سطح درون‌کشوری و در سطح خارجی و منطقه‌ای، منازعات سیاسی و بزرگ هستند.

او در این‌باره  اضافه کرد: صورت‌بندی منازعات به این صورت است که یک منازعه سیاسی بین نیروهای تحول‌خواه و نیرو‌های حافظ وضعیت تاریخی منطقه در حال شکل‌گیری است.

معاون عربی آفریقایی وزارت خارجه درباره این سوال که آیا این وضعیت فقط اسباب خارجی دارد یا زمینه‌های داخلی هم موثر است، یادآور شد: هم عوامل داخلی و هم کاتالیزور‌‌ و مشوق‌های خارجی در این امر موثر هستند، یعنی باید همه این عوامل را در کنار هم بررسی کنیم.

او ادامه داد: اگر از درون کشور‌های منطقه به موضوع نگاه کنیم به نظر می‌رسد آنچه در چند دهه گذشته از اقتصاد کشور‌های عربی تا قبل از تحولات یک دهه اخیر وجود داشت، در قالب یک مثلث بحران قابل بررسی است.

جابری انصاری سه ضلع مثلث مذکور را چنین عنوان کرد: بحران مشروعیت، بحران هویت و بحران کارآمدی اضلاع مثلث بحران خاورمیانه را تشکیل می‌دهند و طولانی شدن حل این بحران‌ها، پنهان کردن‌ آن و تحمیل راه‌حل‌های مبتنی بر زور از سوی برخی از بخش‌‌های این جامعه بر بقیه اجزای آن، موجب ایجاد این مثلث بحرانی در منطقه شده‌است.

جابری انصاری با اشاره به بازیگران دولتی فعال در منطقه اظهار کرد: ما در سطح بازیگران دولتی دو نیروی حافظ نظم سابق شامل عربستان سعودی و اسرائیل، و دو نیروی تحول‌‌خواه شامل ایران و ترکیه را شاهد هستیم.

او اضافه کرد: رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به دلیل این که از وضع گذشته حداکثر بهره‌برداری را می‌بردند، مخالف تغییر در وضع گذشته منطقه هستند.

معاون عربی آفریقایی وزارت خارجه درباره سیاست‌های عربستان سعودی هم گفت: عربستان صعودی به شکل کنشگر فعال و تهاجمی در همه جبهه‌ها برای خودش تعریف وضعیت جنگی کرده‌است و می‌جنگند تا مناسبات سابق منطقه پیرامونیش را حفظ کند.

او با بیان اینکه عربستان در سه سطح از روند تحولات منطقه نگران است، ادامه داد: در سطح منافع ملی، روند تحولات را بر خلاف منافع خود می‌داند، در سطح امنیت ملی نیز، تحولات جاری در منطقه را در تعارض با امنیت عربستان تلقی می‌کند و حتی در سطح بالاتر در تعارض با موجودیت نظامی سیاسی به نام عربستان سعودی می‌داند.

جابری انصاری تاکید کرد: این تحولات در هر سه سطح برای او تهدید تلقی می‌شود، برای همین، سیاست تهاجمی و کنش فعال را برای سد‌ کردن راه تحولات و بازگشت به وضعیت قبل از یک قرن اخیر دنبال می‌کند.

او چند گزاره را به عنوان اصول راهبردی جمهوری اسلامی ایران در تعامل با منطقه‌یادآور شده و گفت: اصل اول این است که سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران احترام به مطالبات کشورهای منطقه برای تحول و بهره‌گیری از حقوق مشروعشان است، یعنی اصل اهتمام به حق تغییر سرنوشت ملت‌ها، اصل دوم این است که ایران با تروریسم برای تحقق اهداف سیاسی مخالف است و این مخالفت تجزیه‌ناپذیر است.

جابری‌انصاری اصل سوم جمهوری اسلامی ایران در تعامل با منطقه را «پایان بخشیدن به رویارویی‌های جاری» در منطقه عنوان کرد و افزود: ما خواهان طولانی شدن بحران در منطقه نیستیم، سیاست ما شفاف و آشکار است و صراحتا اعلام می‌کنیم باید به وضع فعلی در منطقه از طریق راه حل سیاسی توافقی خاتمه داده شود.

او در ادامه به مسئله اشغال قدس اشاره کرده و گفت: مدیریت و حل همه منازعات و تناقضات موجود در منطقه براساس تناقض اصلی که موضوع فلسطین و اشغال آن است، اصل چهارم ماست.

او در پایان افزود: ترجیح جمهوری اسلامی ایران در تعامل با منطقه راه حل‌های درون‌منطقه‌ای ‌است نه برون‌منطقه‌ای، و تلاش برای حل این بحران‌ها می‌بایست با رویکرد همه‌جانبه و چندبعدی سیاسی، امنیتی و با توجه به همه بسترها و عوامل منطقه باشد.