دکتر سلیمی: وارد دوران جدیدی در فهم اقتصاد سیاسی جهانی شده‌ایم

رئیس دانشگاه علامه در افتتاحیه همایش بین‌المللی بهینه‌سازی قراردادهای بالادستی نفت و گاز گفت: اگر بتوانیم به یافته‌هایی راهگشا در این زمینه برسیم، اهمیت آن، کمتر از یافته‌های دانشمندان ما در علم نانوتکنولوژی و تحقیقات سلول‌های بنیادی نیست.

به گزارش عطنا، دکتر سلیمی در سخنرانی خود، ضمن تشکر از همه مسئولان برگزاری، همکاران و مهمانان همایش، اظهار داشت: همایش‌هایی از این دست، نماد نزدیک شدن و پیوند دانشگاه با دستگاه‌های اجرایی کشور است. دانشگاهیان در یکی دو سال اخیر در مباحث و مسائل اساسی کشور مشارکت دارند مخصوصا استادان و محققان دانشگاه علامه طباطبائی تلاش کرده‌اند تا در مباحث اساسی و حیاتی کشور از سیاست گرفته تا مسکن، بانک‌داری، آموزش و پروش و حالا حوزه قراردادهای نفتی وارد شوند تا زمینه‌های هم‌اندیشی و تبادل نظر نزدیک بین دانشگاه و جامعه اجرایی کشور را فراهم کنند.

همایش‌های کاربردی جایگزین همایش‌های تهی و پرهزینه

وی افزود: این همایش‌ها فی‌نفسه فارغ از مباحث و اندیشه مطرح شده اتفاق مبارکی است. رئیس دانشگاه علامه درباره اهمیت این گونه همایش‌ها اظهار داشت: دیگر از همایش‌های تهی که در گذشته چند نفری، چندین میلیون تومان هزینه می‌کردند و می‌نشستند حرف همدیگر را تحسین یا نقد کرده و می‌رفتند و هیچ فایده‌ای و تاثیری برای هیچ کسی نداشت، خبری نیست. ما امروز به سمت همایش‌های کاربردی و اثرگذار حرکت می‌کنیم.

سلیمی درباره نکاتی که باید در این همایش بدان توجه کرد، یادآور شد: موضوعاتی از قبیل قراردادهای نفت و گاز دیگر به هیچ عنوان یک موضوع حقوقیِ محض نیست، ما دیگر در این سطح، مباحث صرفاً حقوقی نداریم، حقوق در این مبحث با سیاست و اقتصاد و به عبارتی بهتر با «اقتصاد سیاسی» کاملاً پیوند خورده است، بنابراین دیگر به عنوان حقوقدانِ صرف، نمی‌توانیم این قراردادها را با مباحثی مثل قوانین و عرف بین‌المللی که این کار جایز است یا نیست، این موضوع را محدود کنیم به این دلیل که این موضوع با اقتصاد سیاسی گره خورده است.

در تکنیک‌های حقوقی غرق نشویم

وی اضافه کرد: هوگو گروسیوس جزو اولین کسانی است که آغاز اندیشه نوین در حقوق بین‌الملل است یکی از جملات درخشان او در کتابش این است که متفکران، سیاستمداران، اندیشمندان، محصول فکری خود را به شکل قانون می‌نگارند، بنابراین آن چیزی که به عنوان قانون نگاشته می‌شود بدون تلقی ما از اقتصاد سیاسی جهانی است، از اندیشمندان و محققان عزیز می‌خواهم این مباحث نادیده گرفته نشود گاهی ما آنقدر در تکنیک‌های حقوقی غرق می‌شویم که ابعاد اقتصاد سیاسی مسئله را فراموش می‌کنیم و این را به عنوان طرح مسئله می‌خواستم عرض کنم.

دکتر سلیمی درباره نکته بعدی که باید در این همایش مد نظر قرار داد گفت: برداشت اقتصاد سیاسی امروز با آن چیزی که سی یا چهل سال پیش مطرح بود، یا آن چیزی که در حافظه تاریخی ملت ایران مثل صعنت ملی شدن نفت، شکل گرفته، کاملا متفاوت است. فهم اقتصاد سیاسی جهان در شرایط فعلی با فهم آن در دوره‌ی ملی شدن صنعت نفت، تفاوت بسیار دارد.

جذب سرمایه‌گذاری خارجی، نماد استقلال است

وی افزود: در گذشته، ملی شدن سرمایه‌های ملی یک افتخار بود و به نوعی نماد توسعه و اسقلال دولت‌ها محسوب می شد، امروز جذب سرمایه‌گذاری خارجی و قراردادها نماد توسعه و استقلال است.

او ادامه داد: در سی الی چهل سال پیش، دو قطب متضاد در فهم اقتصاد سیاسی جهانی داشتیم، یک قطب لیبرال بر حسب یافته‌های صندوق بین‌المللی و بانک جهانی بود که در آن اعتقاد به بازار آزاد محض وجود داشت این به معنای برداشتن تمام کنترل‌های دولتی و موانع گمرکی به نوعی ادغام کامل در نظام سرمایه داری است. در مقابل آن، نظریه وابستگی قرار داشت که ارتباط نزدیک با نظام سرمایه‌داری عامل اصلی توسعه نیافتگی کشورهای در حال توسعه می‌دانست و اعتقاد داشت که هر چقدر از جهان سرمایه داری دور شویم به سمت توسعه یافتگی حرکت می‌کنیم.

وی با تاکید بر اینکه امروزه چه در عرصه عملی و چه در عرصه نظری هر دو نگاه که در دو سوی یک طیف قرار داشتند دیگر به تاریخ سپرده شده‌اند، عنوان کرد: امروزه حتی نظریه‌پردازان وابستگی هم آن نظریه را دیگر قبول ندارند و نظریه بازار آزاد حتی برای صندوق بین المللی پول نیز رنگ باخته است.

تاریخ مصرف نظریه‌های بازار آزاد و وابستگی، گذشته است

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل تاکید کرد: متاسفانه امروز در حالی که تاریخ مصرف دو طیف متضاد گذشته است، باز هم افرادی با فراموشی این موضوع، به مجادله نظری درباره این موضوع می‌پردازند و جانب یک سمت این دو طیف را گرفته و مجادله می‌کنند. امروز ما وارد دوران جدیدی در فهم اقتصاد سیاسی جهانی شده‌ایم. در این دوران، کشورها بر تیغی دو لبه قرار دارند که آیا می‌توانند هم هویت و استقلال خود را حفظ کنند و هم در عین حال بهره و سودی از امکانات موجود در بازار جهانی را نیز بدست آورند.

وی با اشاره به فهم جدید از اقصاد سیاسی جهانی اظهار داشت: آن معمایی که در قراردادهای نفت و گاز به دنبال آن هستیم همین است که چگونه می‌شود اسقلال، صنعت و نفت کشور را همچنان حفظ کرد و عین حال بیشترین بهره را از سرمایه ، زنجیره‌ی تکنولوژی و بازار‌های بین‌المللی به دست آورد.

سلیمی در پایان سخنانش یادآور شد: هنر حقوق‌دانانِ ما، فهم این معما و معضل در شرایط جدید جهانی است و به نظرم اهمیت مباحث در این است که ببینیم دانشگاهیان ما می‌توانند به فرمولی دست پیدا کنند که در آن، هم ارزش‌های مردم ایران و هم ارزش‌هایی مثل استقلال، عدم وابستگی به استکبار و در عین حال بیشترین بهره از بازار جهانی، تأمین شود.

اهمیت یافتن فرمول قراردادهای نفتی، کمتر از دستاوردهای نانو و سلول بنیادی نیست

سلیمی خاطر نشان کرد: من فکر می‌کنم که اگر بتوانیم به یافته‌هایی راهگشا در این زمینه برسیم، اهمیت آن، کمتر از یافته‌های دانشمندان ما در علم نانوتکنولوژی و تحقیقات سلول‌های بنیادی نیست، چرا که آن دستاوردهای علمی، تنها بر پایه کشف یک تکنیک است ولی فرمولی که بتواند مسیر اقتصاد سیاسی ما را تعیین کند و جایگاه ایران را در نظام جهانی دگرگون کند خیلی مهم‌تر و پیچیده‌تر از یک تکنیک است.

این گزارش حاکی است سخنران دیگر این جلسه دکتر حمیدرضا علومی یزدی، رئیس سابق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی بود که ضمن تشکر از همه عوامل و میهمانان داخلی و خارجی حاضر از برگزاری این همایش ابراز خشنودی کرد.

دکتر حاجیان، دبیر علمی همایش نیز دیگر سخنران این همایش بود که در مورد برنامه‌های این همایش گفت: بیش از 80 مقاله از دانشمندان ایرانی و خارجی دریافت کردیم، که امروز و در دو پنل ارائه خواهد شد در این همایش برای اینکه از علم دنیا بهرمند شویم سعی کردیم از مقالات موسسات و دانشگاه‌های خارجی هم استفاده کنیم، فردا نیز موضوعات ارائه شده امروز در دو بخش به صورت کارگاهی بررسی خواهد شد.

وی در مورد قراردادهای بالا دستی نفتی گفت: رویکرد جهان امروز نسبت به قراردادهای بالا دستی نفت، دیدگاه توازنی و موازنه طرفین قرارداد است.