«رکود» نتیجه تکیه صرف بر جلوگیری از رشد نقدینگی

عطنا - علی نصیری اقدم عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به منسوخ شدن تعریف تورم در دنیا به عنوان یک پدیده همیشه و همه جا «پولی»، گفت: تعریف افزایش پیوسته سطح عمومی قیمت‌ها برای تورم دقیق نیست. کنار رفتن این تلقی نسبت به تورم نتیجه رویکرد غیرتبیینی و غیر کاربردی‌ به علم بوده است و اگر صرفا تلاش شود که جلوی رشد درونزای نقدینگی گرفته شود، رکود رخ می‌دهد.

تورم یکی از مشکلات اصلی و اساسی اقتصاد کشور است که اگرچه طی دهه‌های اخیر همواره گریبان‌گیر اقتصاد ایران بوده است، اما در چند سال اخیر بیش از هر زمانی تشدید شده و افزایش نرخ تورم مشکلاتی را برای آحاد مردم و به خصوص اقشار ضعیف و کم‌درآمد ایجاد کرده است. در این راستا علی نصیری اقدم عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) با اشاره به وجود تفاوت بین تعاریف تورم و دلایل آن اعم از رشد نقدینگی و تورم سمت هزینه‌ها در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: در دنیا این تعریف که تورم همیشه و همه جا یک پدیده پولی است کنار گذاشته شده است.

تعریف افزایش پیوسته سطح عمومی قیمت برای تورم دقیق نیست

وی با اشاره به اینکه یک نفر تورم را همیشه و همه جا پولی بداند متفاوت از این است که تورم چطور اندازه‌گیری می‌شود، افزود: اگر سطح عمومی قیمت‌ها بنا بر فرض، به دلیلی غیر از نقدینگی هم رشد کند، می‌شود تورم را محاسبه و فهم کرد. لذا با این جمله که تورم سمت هزینه، مطابق تعریف تورم فریدمن نیست، موافق نیستم.
نصیری اقدم با تاکید بر اینکه هر مفهوم را باید به شیوه عملیاتی هم تعریف کنیم، بیان داشت: اگر عبارت «افزایش تدریجی و پایدار قیمت‌ها» را تعریف تورم بدانیم، تورم سمت هزینه را چطور باید اندازه گرفت تا بفهمیم تورم داریم؟ به نظر می‌رسد تعریفی که ارائه شده دقیق نیست.

کنار رفتن تلقی فریدمن نسبت به تورم نتیجه رویکرد غیرتبیینی و غیر کاربردی‌ به علم

این عضو هیئت علمی دانشگاه ادامه داد: اگر فقط در یک سال هم سطح عمومی قیمت‌ها افزایش پیدا کند و افزایش هم یکباره باشد، آیا می‌توانیم بگوییم تورم رخ نداده و مردم هم افت قدرت خرید خودشان را حس نکردند؟ توجه دارم که واکنش سیاستی بسته به دلیل و نوع تورم می‌تواند متفاوت باشد ولی این موضوع تورم را از تورم بودن نمی‌اندازد.

نصیری اقدم اضافه کرد: در دنیا فریدمن و دیدگاه پولی‌اش و از جمله این تقلیل انگاری‌اش که تورم همیشه و همه جا پولیست کنار گذاشته شده است. این کنار رفتن نه به دلیل مظلومیت فریدمن، که به دلیل رویکرد غیرتبیینی و غیر کاربردی‌اش به علم بوده است.

اگر جلوی رشد درونزای نقدینگی گرفته شود، رکود رخ می‌دهد

وی با لحاظ اینکه اگر شرایط چند سال اخیر ایران را به عنوان یک آزمایشگاه در نظر بگیریم، اظهار داشت: فرض کنیم در یک اقتصادی ظرف چند ماه نرخ ارز ۱.۷ برابر شود. فرض کنید نقدینگی هم تغییر نکند. اگر این فرض با به زنجیر کشیدن دولت و بانک‌ها برقرار بماند. آیا سطح عمومی قیمت‌ها ثابت می‌ماند یا تغییر می‌کند و آیا تورم خواهیم داشت یا خیر؟ پاسخ من این است که بنا به قاعده قیمت واحد، همه قیمت‌ها تعدیل می‌شوند (جز دستمزدها) و تورم شکل می‌گیرد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: کاسبان بازار می‌گویند تا دیروز برای مثال قیمت گوجه ۵۰ سنت بود و با دلار ۳۰ هزار تومانی ۱۵ هزار تومان می‌شد. حالا هم که دلار ۵۰ هزار تومان شده است، گوجه ۲۵ هزار تومان می‌شود. فهم من این است که بازار با این منطق کار می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بدون پول جدید می‌شود از معاملات در قیمت‌های جدید پشتیبانی کرد، گفت: طبیعتا نمی‌شود و لذا باید تقاضای نقدینگی اجابت شود و الا معاملات متوقف می‌شود. لذا اگر جلوی رشد درونزای نقدینگی گرفته شود، نتیجه کاهش سطح عمومی قیمت‌ها نیست، بلکه رکود است.