دو حوزه چالشی در اقتصاد ایران؛ کاهش سرمایه‌گذاری و ارزبری کالاهای اساسی

عطنا: دو موضوع چالشی کاهش سرمایه گذاری و ارزبری کالاهای اساسی در اقتصاد ایران نیازمند توجه فوری سیاست‌گذاران است.

اقتصاد ایران در چهار دهه اخیر با چالش‌های متعددی روبه رو بوده‌اند که البته از دید اقتصاددانان این چالش‌ها متفاوت‌اند. نزد بیشتر اقتصاددانان، چالش‌های پیش‌رو اگرچه اقتصاد را بیمار کرده اما قابل درمان‌اند. اقتصاددانان نسخه‌های متفاوتی برای درمان بیماری ارایه می‌دهند ولی اجماع نسخه‌ها روی افزایش بهره‌وری اقتصاد با تکیه بر نیروهای متخصص و کارشناس تکیه دارد. امیرخادم علیزاده، عضو هیأت علمی گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی از جمله کارشناسانی است که در گفت‌وگو با «عطنا» اگرچه چالش‌های اقتصاد ایران را متعدد می‌داند اما روی دو موضوع چالشی در اقتصاد ایران تاکید و برای آن‌ها هم راه‌حل و راهکار دارد.

کاهش سرمایه‌گذاری، چالش نخست اقتصاد ایران

امیر خادم علیزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص چالش‌های پیش روی اقتصاد ایران در چهار دهه اخیر عنوان کرد: یکی از چالش‌های مهم و پیش‌روی اقتصاد ایران که به تورم و رکود هم منتهی شده، کاهش سرمایه گذاری در اقتصاد ایران است که در سال‌های اخیر نرخ سرمایه گذاری منفی هم بوده است؛ بدین معنا که اگر بخشی از اقتصاد مستهلک شده، ما نتوانسته‌ایم آن بخش مستهلک شده را جایگزین کنیم و این به معنای سرمایه گذاری منفی است.

به گفته علیزاده راهکار بسیار کم هزینه برای حل چالش مزبور، دانش بنیان کردن بخش‌های بزرگی از اقتصاد همانند بخش صنعت نفت و بخش کشاورزی است. صنعت نفت که بخش ارزآوری را برای ما به دنبال دارد و سرمایه ملی است که بخشی از آن را در قالب درآمد ملی خرج می‌کنیم. بخش کشاورزی هم جنبه استراتژیک را برای مردم ما دارد.

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه متخصصان و مدیران این عرصه باید به این دو بخش ورود کنند، تصریح کرد: اندیشه‌ای بر این بخش‌ها باید مستولی باشد که علاوه بر اینکه به این دو بخش اعتقاد داشته باشد، باید به این دو بخش هم آشنا باشند و قدرت اجرایی لازم را که باعث دانش بنیان شدن فرآیند استخراج تا توزیع و پالایش نفت شود، داشته باشند. همین اتفاق و رویه هم باید در بخش کشاورزی دنبال شود.

علیزاده با اشاره اینکه ما باید بتوانیم کاهش سرمایه‌گذاری در بخش نفت را جبران کنیم، اظهار کرد: باید از تجارت دیگر کشورها در این خصوص بهره ببریم. این در حالی است که خیل عظیمی از دانش آموختگان دانشگاه‌ها را داریم که بیکارند. باید با تفکیک گروه‌ها به‌دور از شرایط بروکراسی اداری، روند دانش بنیان شدن را به صورت جهادی با دانش آموختگان دانشگاهی فهیم و فرهیخته در بخش‌های عظیمی از اقتصاد کشور پیش ببریم. باید با هزینه کم و درگیر کردن نیروهای متخصص در بخش‌های مهم اقتصادی، تولید و عرضه را بیشتر کنیم تا از این ناحیه، تورم هم کاهش یابد. با بهبود وضع تولید و افزایش عرضه، می‌توانیم با فروش و صادرات بیشتر درآمدهای ریالی و ارزی بیشتری هم بدست آوریم.

ارزبری کالاهای اساسی، چالش دوم اقتصاد ایران

علیزاده درباره چالش دوم اقتصاد ایران تاکید می‌کند: چالش دیگر اقتصاد ایران، ارزبری برخی از کالاهای اساسی در اقتصاد ایران است. راه حل آن هم این است که تولید این نوع از کالاها را در اقتصاد کشور بیشتر کنیم. به طور مثال، کالاهایی همانند گندم یا دانه‌های روغنی را که ارز فراوانی می‌خواهند و نیاز ما به آن‌ها بالاست، بیشتر تولید کنیم. اگرچه بخشی از کاهش تولید ما در بخش کشاورزی، ناشی از کم بارشی و خشکسالی بوده، اما باید با توجه و اهمیت بیشتر به کالاهای استراتژیک که چالش‌های اساسی ما در آن بخش‌ها برجسته است، به رفع آن‌ها همت گماریم.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره اینکه بحث پُردامنه ارز (دلار) 4200 تومانی در ارتباط با همین کالاهای اساسی‌ است، اظهار کرد: یکی از راهکارها در زمینه این نوع از کالاهای اساسی همچون گندم، خرید تضمینی گندم از گندمکارانی است که تاکنون در وضعیت کلان ما از این چالش مهم رنج برده و می‌بریم.

علیزاده با بیان اینکه گندم، کالایی استراتژیک و به اصطلاح نان و قوت مردم است، تاکید کرد: در باب اهمیت این موضوع باید بگویم، پیامبر اسلام (ص) در حدیثی فرموده‌اند: «خدایا بین ما و نان‌مان (به معنای اقتصادمان و معیشت‎مان) فاصله ننداز.» در واقع اگر نان (اقتصاد و معیشت) نباشد، نمی‌تونیم نماز بخوانیم، روزه بگیریم یا زکاتمان را بپردازیم. اهمیت خوراک و قوت مردم به حدی است که در متون اسلامی ما بارها به آن اشاره و تاکید شده است.

این استاد دانشگاه با اشاره اینکه نان و گندم نماد اقتصاد کشور است، عنوان کرد: انگیزه لازم برای تولید در قالب خرید تضمینی گندم و تعیین قیمت آن با کش و قوس‌های مسایل اداری و بروکراسی و نگاه خرد به این مقوله (بدون توجه به اقتصاد کلان) ناکارآمد بوده است.

به گفته علیزاده برخی اخبار شنیده شده، حکایت از خرید تضمینی گندم به کیلویی 9500 تومان است، که جای خوشحالی دارد. با این وصف علیزاده توصیه می‌کند: سیاست‌گذاران بهتر است در تنظیم ریل سیاست‌گذاری به جای روابط خشک و بروکراسی‌های پیچیده، با نگاه کلان به حوزه‌های موضوعی و پیامدهای سیاسی و اجتماعی چالش‌ها، سیاست‌ها را به پیش برند. در این خصوص وزارت جهاد کشاورزی باید با دانش بنیان کردن فرآیند تولید و افزایش قیمت خرید تضمینی، مسیر برای افزایش تولید کالاهای استراتژیک را در دستور کار قرار دهد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ما مشکلاتمان در اقتصاد حل شدنی است، عنوان کرد: حرکت جهادی در اقتصاد به معنای انضباط، آگاهی، دانش تخصصی و مدیریت درست است که مسئولان و مدیران بخش‌های اقتصادی به جای وعده و شعار، باید با انجام اعمال کم اما باکیفیت و مستمر بپردازند. مسئولان ما باید با نگاه کارشناسی به مسایل اقتصاد نگاه کنند و نه عملی که جنبه شعاری داشته باشد و فردا فراموش شود و دوباره حرف و سخن دیگری به میان آید.

به گفته علیزاده اگر مسئولان و مدیران ما شعارگونه به مسایل و موضوع‌ها توجه کنند، این مسئله باعث کاهش اعتماد می‌شود و به دنبال آن فرسایش سرمایه اجتماعی را به دنبال دارد. وی تاکید می‌کند انجام رویکردها و مسیرهای روبه جلوی اندک اما با کیفیت مستمر، باعث می‌شود توان تولید و آستانه مقاومت کشور افزایش یابد و حتی قدرت چانه‌زنی ایران را در مواجهه با مذاکرات برجامی وین و پرونده هسته‌ای تقویت کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: وقتی ما بتوانیم مشکلات اقتصاد کشورمان را با تکیه بر نیروهای داخلی و تفکر بومی حل کنیم، مسلماً این مسیر بهترین و پایدارترین راه مبارزه با تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه غرب علیه کشورمان است.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

اینستاگرام                                              تلگرام