انقلاب ایران، تحول جامعه‌ساز

 انقلاب اسلامی پیوند با مردم  و ظرفیتی که تعاملات ایجاد می‌کند. دوام انقلاب، به علت جوهرۀ عجیب انقلاب است. بالاترین سطح انقلاب به‌گونه‌ای است که انگار جهان دیگری واقع شده است. عمیق‌ترین تحولات اجتماعی همین انقلاب‌ها است. همۀ انقلاب‌ها به دنبال ایجاد یک انسان نو و یک جهان نو هستند و این ویژگی در ذات تمام انقلاب‌ها وجود دارد.

به گزارش عطنا، گفت‌وگو زنده با موضوع «انقلاب اسلامی، انقلاب یا فراتر از آن» با حضور دکتر حسن کچوییان، عضو هیئت علمی جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، به همت بسیج دانشجویی دانشکدۀ الهیات دانشگاه علامه‌طباطبایی، شنبه، 18بهمن به صورت برخط(آنلاین) برگزار شد.

رأس تحولات اجتماعی، انقلاب انبیا است

دکتر حسن کچوییان دربارۀ انقلاب اسلامی گفت: «انسان اگر روی یک موضوع تمرکز ‌کند نمی‌تواند روی بقیه موضوعات و ابعاد دیگر بررسی کند و عمق موضوع را متوجه نمی‌شود. ما نیاز به مقایسه داریم ولی حقیقتا مصداق روشنی که در آن مقایسه مشخص شود، نداریم. تحولات اجتماعی در راس آن تغییراتی است که انبیا انجام دادند. در مقیاس‌های تاریخی هنوز هم حرکتی مثل انبیا نداریم. انقلاب‌های که جامعه را در کل تغییر بدهند بسیار کم است. نوع تغییرات ادیان طولانی مدت و عمیق بوده و هست، کسی نمی‌تواند مثل آنها انقلابی(جز موارد معدودی) بیاورد.

در دوران ختم نبوت هستیم و تغییرات اجتماعی دست آدمهاست و انقلاب رخ می‌دهد. سلسله‌های مختلف که در رفت‌وآمد بودند تغییراتی در زندگی افراد رخ نمی‌داد ولی انقلاب سبب تحولات اجتماعی جهان مدرن شد و افراد ذیل مفهومی به نام انقلاب شکل گرفتند.

انقلاب اسلامی، تحول جامعه‌ساز است

انقلاب‌ها بر اساس عوامل مختلفی به‌وجود می‌آیند و تعاریف متعددی دارد. انقلاب چیست؟ عمیق‌ترین نوع تحول اجتماعی است. تحولات زیادی در جامعه ممکن است اتفاق بیفتد مثل جنگ، شورش و... که یک نوع آن انقلاب‌ها هستند. انقلاب محصول کنش جمعی دریک جامعه است و هدف آنها نظم اجتماعی جدید است. انقلاب تحول جامعه‌ساز است.

انقلاب اصیل و غیر اصیل بستگی به تغییرات قبل و بعد آن انقلاب دارد. بالاترین سطح انقلاب طوری است که انگار جهان دیگری واقع شده است. عمیق‌ترین تحولات اجتماعی همین انقلاب‌ها است.ارزش مختلف بشر، ارزش غایی است که مصداق دوست داشتن را عوض می‌کند و معنای خوب و بد تغییر می‌کند.

تغییرات غایی، عمیق‌ترین انقلاب است

اگر سطح تغییرات غایی باشد، عمیق‌ترین انقلاب‌ها است. انقلاب فرانسه اینگونه انقلابی است و بر اساس ارزش‌ها استوار است. در تاریخ بشری قبل از مدرن، تلاش برای ثروت‌اندوزی و پول وجود نداشته است. پس از انقلاب فرانسه افرادی به‌وجود می‌آیند که فقط ارزششان به‌دست آوردن پول است. قبل از مدرن، حیا ارزش داشته ولی بعد از انقلاب فرانسه بی‌حیایی ارزش است. دنیا حاصل انقلاب فرانسه است و تحت تاثیر ارزش‌های پس از انقلاب فرانسه قرار گرفته است.

همۀ انقلاب‌ها به دنبال ایجاد یک انسان نو و یک جهان نو  هستند و در ذات تمام انقلاب‌ها وجود دارد. ناخشنودی نسبت به زندگی قبلی و ایجاد جامعۀ جدید آرزوی تمام انقلاب‌هاست. تغییرات زمانی ایجاد می‌شوند که بنیادین باشند. فردیت ارزش بنیادی نیست و باید در جمع به ارزش‌ها رسید.

پایان تاریخ، تسلط مطلق یک ارزش است

دومین انقلاب حقیقی جهان، انقلاب اسلامی است. تاریخ برای بشر یعنی عرصه‌ای که برای افراد منازعه وجود داشته باشد. تا وقتی بشر با هم تضاد ارزشی داشته باشند جهان درگیر جنگ است. هر انقلاب می‌خواهد بعد از او انقلابی به‌وجود نیاید و تمام جهان بر اساس آن حرکت کنند. پایان تاریخ به معنی تسلط مطلق یک ارزش است.

حداقل تمدن مدرن این است که می‌گوید ما زندگی بدون خدا می‌خواهیم. تمدن مدرن خدا را بدون موضوعیت می‌داند، ولی ما در زندگی دینی می‌خواهیم بدانیم خداوند چه می‌گوید و با چه چیزی خشنود است. دموکراسی یعنی چیزی که میل مردم می‌خواهد و چیزی که منیت آنهاست.

ماهیت انقلاب اسلامی را باید متوجه شد

مشابهتی میان انقلاب فرانسه و انقلاب اسلامی نیست. اگر مسئله اصلی(تغییر نظام اجتماعی جامعه) را در نظر نگیریم و بخواهیم از جنبه‌های دیگر بررسی کنیم، آن انقلاب مردمی نیست.انقلابی وجود ندارد جز انقلاب اسلامی که افراد در روستا نیز تظاهرات کنند و افراد می‌خواهند خود را بیان کنند. بعد از 40سال هنوز هم دفاع مردم وجود دارد، نسبت به اوایل کم شده است ولی هنوز ادامه دارد. نفهمیدن مطلق است که ماهیت انقلاب اسلامی را متوجه نشویم. انقلاب ما از هیچ جهتی قابل مقایسه نیست.

نیروهای سیاسی انقلاب‌ها باهم به درگیری می‌خورند ولی در ایران هیچ نیروی سیاسی نقش سیتر پررنگی نداشت و مردم نقش متفاوت نداشتند و همه، مردم انقلاب بودند.

تعاملات انسانی باید بدون تنش باشند

انقلاب اسلامی عجیب است. یکی از جهاتی که انقلاب را ضعیف می‌کند معلول تعاملات غلط انسانی است. نوع تعاملات باید انسانی، بدون تنش و بدون خون باشد. هر جنبۀ قضیه انقلاب اسلامی، پیوند با مردم است. ظرفیتی که تعاملات ایجاد می‌کند. دوام انقلاب، جوهرۀ عجیب انقلاب است. کشورهای دیگر هدفشان از تعاملات وابستگی است ولی در انقلاب اسلامی ایران وجود ندارد. برای فهم انقلاب اسلامی ایران باید خوب دید و درست فهمید.

خبرنگار: فاطمه حسن‌آبادی