صدای کارشناسان به گوش دولت می‌رسد؟

• طاهره رضایت

برقراری اتصال میان دانشگاه و دولت همواره یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و پرطرف‌دار بوده است. حسن روحانی، رئیس جمهوری، به‌تازگی در صحبت‌های خود درباره پاندمی کرونا از گزارش‌های خوشه‌های دانشگاهی وام گرفته‌است.

«درک مشترک برای قدم مشترک» این عبارت را هنگام تماشای یکی از جلسات هیئت دولت از زبان رئیس‌جمهوری شنیدم. این گزاره به گوشم آشنا بود و یادم آمد که ادامه‌ی یک جمله است از متن بلندبالای گزارشی که از طرف خوشه ارتباطات دانشگاه برای دولت نوشته‌بودیم».

این‌ها جملات علی احمدی هیئت علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی است. عطنا به بهانه اتفاقات اخیر و به‌عنوان عضوی از تیم خوشه ارتباطات برای بررسی روابط دولت با متخصصان با او گفت‌و‌گو می‌کند.

احمدی با اشاره به این که گزارش آنان راجع به کرونا و جامعه بود، می‌گوید: «گزارش‌هایی که توسط خوشه‌ها به دولت داده‌می‌شود مبتنی بر پیشنهادهایی است که بعضی اجرا شده و بعضی دیگر نیز اجرا نشده‌اند».

 

خوشه‌های دانشگاهی چیستند؟

یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های دانشگاه‌ پاسخگویی به نیازهای جامعه و کمک به حل مشکلات مردم است. نقش دانشگاه‌ها برای کمک به دولت و دستگاه‌های اجرایی به منظور رفع نیازهای مردم از دو سال گذشته با ایجاد خوشه‌هایی برای گستردن روابط پررنگ‌تر شد.

بنابراین ۱۳ دانشگاه بزرگ کشور موظف شدند به دولت در امور مختلف مشورت بدهند و خوشه‌هایی مانند خوشه‌ی پولی و بانکی، خوشه‌ی ارتباطات، خوشه سرمایه اجتماعی و ... تشکیل شد. بر این اساس «خوشه پولی– بانکی» و «خوشه ارتباطات»  با دانشگاه علامه طباطبایی، «خوشه سرمایه اجتماعی» با محوریت دانشگاه اصفهان، «خوشه حقوق شهروندی» با محوریت دانشگاه شهید بهشتی و «خوشه اقتصاد کلان» با محوریت دانشگاه تهران ایجاد ‌است.

پس از فراگیری کرونا در کشور، چهار دانشگاه تصمیم گرفتند با تشکیل خوشه‌های فکری ضمن ارائه راهکارهای جبران خسارت ناشی از این بحران، تحلیلی واقعی از تحولات ایران پس از کرونا ارائه دهند.

علی احمدی در این باره می‌گوید: «در خوشه ارتباطات تا کنون 10 گزارش به دولت تحویل داده شده ‌است. متون پیشین با محوریت مسائلی مانند تلویزیون، روابط عمومی‌ها و یا خبرگزاری‌ها تنظیم شده‌بود. در این شماره نیز به شرح و توصیف وضعیت کنونی و بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارها در شرایط کرونایی پرداخته‌بودیم که به نظر می‌رسد مورد توجه هیئت دولت قرار گرفته‌است».

 

کرونا و مسئله ارتباط مسئولان با مردم

این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به این که از ۱۰ گزارش منتشرشده توسط خوشه ارتباطات دو مورد آخر به ماجرای کرونا مربوط است، توضیح می‌دهد:‌ «در گزارش اول سعی کردیم از شیوع گسترده کرونا تصویری رسانه‌ای منتشر کنیم. ارتباطات بحران، ارتباطات سلامت و اینفودمی اطلاعات شبه‌علمی محور اصلی گزارش بود که سعی کردیم با ارائه راه‌کارهایی افکار عمومی را با سیاست‌های ستاد مقابله با کرونا هم‌سو کنیم».

به گفته‌ی احمدی خوشه ارتباطات، همان‌طور که از اسمش برمی‌آید،‌ دیدی رسانه‌ای و ارتباطی به مسائل دارد. او ادامه می‌دهد: «این نسخه از گزارش هم درصدد تبیین چگونگی وضعیت کشور و پاسخ به این پرسش است که اساساً چگونه باید با مردم ارتباط برقرار کرد؟»

به اعتقاد علی احمدی: «همین که هر کدام از مسئولان یک چیز می‌گویند نشان از اختلال ارتباطی دارد و فرصتی برای رفع موانع در میان آنان دیده‌نمی‌شود. از سویی دیگر اخبار جعلی و مشارکت هیجانی مردم منجر به هراس جمعی می‌شود و چه باید کرد؟»

او با ذکر این نکته که در کشور ما برای شرایط بحرانی هیچ شیوه‌نامه‌ای وجود ندارد، ادامه می‌دهد که: «این که حساسیت مردم نسبت به رعایت پروتکل‌‌ها و اصول بهداشتی کاهش یافته از نظر ارتباطی قابل بررسی است».

احمدی در پاسخ به این که چه راه‌کارهایی را برای گذر از شرایط امروزی مناسب است می‌گوید: «باید هرچه زودتر روزنامه‌نگاری فایده‌گرا مبنا قرار بگیرد و از ظرفیت نهادهای مدنی استفاده شود. نهادهای مدنی می‌توانند فعالیت‌هایی مانند توزیع ماسک یا دعوت از مردم برای اجرای پروتکل‌ها داشته‌باشند».

اثرات تعطیلات ماه گذشته، این روزها در آمار مبتلایان و جان‌باختگان کرونا قابل مشاهده‌است، تا جایی که تعداد فوت شدگان به بالاترین حد خود رسیده است. متخصصان از این روزها با عنوان موج سوم کرونا یاد می‌کنند درحالی که در برخی کشورهای اروپایی تنها یک دوره پیک برای این بیماری وجود داشته‌است.

علی احمدی در این باره می‌گوید: «در گزارش بعدی خوشه ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبایی تماماً به خیز سوم این پاندمی و علت کم شدن حساسیت مردم می‌پردازیم».

نبود ارتباطی کارآمد میان مردم و دولت، چند صدایی بودن دولت و در سویی دیگر کم شدن حساسیت مردم جامعه نسبت به پاندمی کرونا، شرایط را روز به روز خطرناک‌تر می‌کند. امید است با ارايه گزارش متخصصان درباره وضعیت کنونی، توجه آنان به نکات ذکر شده توسط کارشناسان از تکرار عبارات و جملات فراتر رود و به مرحله اجرا برسد.