نقش شهید بهشتی در تصویب اصول اقتصادی قانون اساسی و حذف ربای بانکی

عضو اسبق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی درباره اندیشه‌های اقتصادی شهید بهشتی در حوزه بانکداری اسلامی و بدون ربا اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله شهید بهشتی در مورد سیستم و مسائل اقتصادی، دیدگاه و رویکردهایی مبتنی بر نظام اقتصادی اسلام داشتند. در حوزه بانکداری هم به شدت با بانکداری ربوی مخالف بودند اما یک مسئله بارز و برجسته‌ای که در مورد تفکر ایشان مطرح است این است که شهید بهشتی از شکل‌گیری و فعالیت تعاونی‌ها در اقتصاد طرفداری می‌کردند.

به گزارش عطنا، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد رجایی‌باغسیایی ادامه داد: علت حمایت شهید بهشتی از اقتصاد مبتنی بر تعاونی این بود که تعاونی‌ها باعث می‌شوند ثمره کار و تلاشی که انجام می‌شود بین افرادی که در تولید آن کالا یا ثروت نقش دارند توزیع شود و جلوی اینکه سرمایه در دست عده‌ای خاص محدود شود و دیگران صرفاً کارگر آنها باشند گرفته می‌شود. مرحوم شهید بهشتی دیدگاه‌های برجسته‌ای به ویژه در زمینه اقتصادی داشتندt اما افسوس که منافقان خیلی زود ایشان را از ما گرفتند و از دیدگاه‌های ارزشمند وی محروم شدیم.

او تاکید کرد: قانونی هم که در سال ۱۳۶۲ به تصویب رسید با این دیدگاه بود که ربا را حذف کند و از این جهت در راستای منویات شهید بهشتی در زمینه حذف ربا از نظام بانکی به تصویب رسید اما متأسفانه در عرصه اجرایی، مشکلات بسیاری به وجود آمد که غیر از آن چیزی بود که شهید بهشتی دنبال آن بودند
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به دیدگاه شهید بهشتی در زمینه بانکداری اظهار کرد: وی در زمینه بانکداری مدافع بانکداری غیر ربوی بودند اما قبل از اینکه قانون جدید با عنوان عملیات بانکی بدون ربا در کشور تصویب شود ایشان از بین ما رفتند و به شهادت رسیدند لذا خیلی فرصت نشد که بحث مستوفایی در زمینه قوانین مربوط به نظام بانکی داشته باشند.

تلاش برای حذف ربا از نظام بانکی

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به نقشی که شهید بهشتی در گنجانده شدن حذف ربا در قوانین کشور بیان کرد: در قانون اساسی، بحث حذف ربا مطرح شده و وقتی این بحث مطرح می‌شود، باید پشت سرش یک نظام مالی و غیر ربوی وجود داشته و به آن وصل باشد. در واقع مرحوم شهید بهشتی به عنوان ریاست مجلس مؤسسان قانون اساسی این مواد را در قانون اساسی گنجاندند و به این موضوع و حذف معاملات ربوی اشاره کردند.

عضو اسبق کمیسیون اقتصادی مجلس شهید یادآور شد: به این دلیل که مرحوم شهید بهشتی مدیر آن جلسه از مجلس مؤسسانی بودند که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را پیگیری و تصویب می‌کردند لذا در همه زمینه‌ها و موادی که در مجلس آن روز به تصویب رسید به ویژه مسائل اقتصادی موجود در قانون اساسی، نقشی برجسته ایفا کردند و با افکار بلندی که داشتند توانستند قانون اساسی مترقی‌ای را به تصویب برسانند.

حجت‌الاسلام رجایی باغسیایی با اشاره به تأکیدات اقتصادی که شهید بهشتی در قانون اساسی داشتند، افزود: از جمله مسائل مهمی که شهید بهشتی در تصویب قانون اساسی به شدت از آن دفاع کردند، حذف ربا، حق مسکن، حق شغل برای تک تک افراد جامعه و تأمین اجتماعی برای همه مردم بود. در واقع اصول اقتصادی قانون اساسی که اصولی بسیار اثرگذار و مترقی است توسط وی نگاشته شده است اما متأسفانه هنوز فاصله زیادی با اجرایی کردن آن داریم.

مشکلات اجرایی قانون عملیات بانکی بدون ربا

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه علامه طباطبائی در پاسخ به این سؤال که قانون عملیات بانکی بدون ربا تا چه اندازه نشئت گرفته از اندیشه‌های شهید بهشتی است؟ اظهار کرد: قانونی که در سال ۱۳۶۲ با عنوان قانون عملیات بانکی بدون ربا تصویب شد قانونی آزمایشی بود و قرار بود پس از پنج سال اصلاحات لازم بر روی آن انجام شود. اساساً اسم قانون بانکداری اسلامی هم روی آن گذاشته نشد، چراکه هدف از نگارش این قانون، این بود که ربا را از نظام بانکی حذف کنند و هدفی غیر از این نداشتند اما بنا بود بعد از مدتی اصلاح شود که متأسفانه اصلاح نشد.

رجایی‌باغسیایی در پایان گفت: همان قانونی هم که در سال ۱۳۶۲ به تصویب رسید با این دیدگاه بود که ربا را حذف کند و از این جهت در راستای منویات شهید بهشتی در زمینه حذف ربا از نظام بانکی به تصویب رسید اما متأسفانه در عرصه اجرایی، مشکلات بسیاری به وجود آمد که غیر از آن چیزی بود که شهید بهشتی دنبال آن بودند.