تشریح آموزش از راه دور در شرایط بحران/ تداوم ارتباط علمی استاد با دانشجو مزیت است

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به شیوع ویروس کرونا در کشور و آغاز آموزش مجازی در برخی دانشگاه‌ها اظهار کرد: آموزش از راه دور موضوع جدیدی نیست. از دهه ۵۰ میلادی در جهان مطرح شده و انتقال تجربیات و محتوای آموزشی سازمان‌ها یا مراکز از یک نقطه دنیا به بخشی از مخاطبان در نقطه دیگر جهان است.

به گزارش عطنا و به نقل از آنا، عباس اسدی افزود: نمونه بارز و پیشرو این نوع آموزش‌ها، سازمان‌های تخصصی سازمان ملل از جمله یونسکو است‌ که برای آموزش کشورهای جهان سوم به خصوص در آفریقا در زمان بیماری‌های واگیردار و... به کار رفته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه هدف آموزش از راه دور در شرایط بحران ارائه اطلاعات و محتواهای آموزشی به مخاطبان در مناطق بحران است، گفت: در هنگام سیل، زلزله، بیماری‌های واگیردار و... در یک کشور، برای جلوگیری از خسارت آموزشی به مردم آن منطقه از سیستم آموزش از راه دور استفاده می‌شود؛ این نوع آموزش‌ می‌تواند متناسب با انواع مخاطب، منطقه، بحران و امکانات مختلف انجام شود.

اسدی ادامه داد: الزامات آموزش از راه دور در هنگام بحران متناسب با مخاطبان، منطقه، نوع بحران و... متفاوت است؛ نمی‌توان برای همه در شرایط بحرانی، از شیوه و محتوای یکسان آموزشی استفاده کرد، نوع آموزش برای افراد مستقر در منطقه صعب العبور با سهل العبور متفاوت است و باید با در نظر گرفتن این تفاوت‌ها الزامات متناسب با آن نیز فراهم شود.

وی درباره آموزش مجازی دانشگاه‌ها پس از شیوع ویروس کرونا در کشور گفت: آموزش مجازی در همه دانشگاه‌ها شروع نشده و تنها در برخی از دانشگاه‌ها در حال انجام است؛ حتی برخی از دانشگاه‌های معروف کشور در حوزه علوم انسانی فاقد این نوع امکانات هستند!

این استاد روزنامه‌نگاری دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه با شیوع بیماری کرونا موضوع آموزش از راه دور مطرح شده است، خاطرنشان کرد: این نوع آموزش دارای مزایا و معایبی است که مهم‌ترین مزیت آن ادامه آموزش مباحث درسی به دانشجویان و تداوم ارتباط علمی میان استاد و دانشجو است؛ همچنین تجربه‌ای جدید در حوزه آموزش است که می‌توان از آن در بحران‌های بعدی استفاده کرد.

اسدی افزود: نبودن فضا و امکانات لازم برای همه، یکی از مهم‌ترین معایب آموزش از راه دور است. در این نوع آموزش‌، ارتباط مستقیم میان یاددهنده و یادگیرنده وجود ندارد و در انتقال مباحث درسی و علمی ممکن است وقفه ایجاد کند و دروس به نحو احسن به دانشجو منتقل نشود؛ همچنین به‌دلیل مشکلات فراوان از جمله ایرادات فنیِ غیرقابل پیش‌بینی، صرفا به بیان سرفصل‌ها اکتفا می‌شود و مباحث به طور عمیق تشریح نمی‌شود. البته در برخی کلاس‌های حضوری نیز چنین خاصیتی وجود دارد ولی در آموزش از راه دور به‌خصوص برای مقاطع تحصیلات تکمیلی بیشتر بوده و چنین شیوه آموزشی، نوعی رفع تکلیف و بسیار سطحی است.

وی با بیان اینکه در شرایط فعلی به خصوص در میان رشته‌های غیر فنی، نوع نگاه به آموزش از راه دور بیشتر تفننی تلقی می‌شود، گفت: در این شیوه آموزشی، دانشجو و استاد آن را خیلی جدی نمی‌گیرند و اطلاعات عمیقِ علمی میان آنان رد و بدل نمی‌شود؛ به‌عنوان مثال در همایش‌ها که گاهی به صورت کنفرانس از راه دور برگزار می‌شود، سخنرانان بیش از آنکه به محتوا توجه و تاکید داشته باشند، به یک سخنرانیِ کوتاهِ تشریفاتی بسنده می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: گذاشتن وقت و انرژی بیشتر و هزینه بالای تولید محتوا در قالب چندرسانه‌ای برای استاد، یکی دیگر از معایب آموزش از راه دور است که ممکن است بدون رعایت حقوق مالکیت معنوی در فضای مجازی دست به دست شود؛ آموزش از راه دور احتمال دارد که استاد را به خودسانسوری بکشاند، استاد باتوجه به اینکه می‌داند سخنانش در سطح عموم مردم منتشر می‌شود، از سرقت ایده‌هایش یا تعقیب قضایی، می‌ترسد و در ارائه محتوای درسی، سانسور می‌کند و نمی‌تواند به بهترین نحو مباحث را بیان کند.

اسدی خاطرنشان کرد: در آموزش از راه دور، علاوه براینکه امکانات و تجهیزات لازم باید وجود داشته باشد، نیازمند است که امنیت روانی و علمی استاد نیز تامین شود. البته به نظر می‌آید در شرایط بحرانی، خودِ آموزش از راه دور بیش از همه دچار بحران می‌شود؛ مثلا در یک نقطه‌ای که به خاطر سیل و زلزله، برق آنجا قطع شده چه کسی با کدام ابزار و با چه روحیه‌ای می‌تواند به پای گیرنده‌اش بیاید و آموزش ببیند.