دانشگاه‌ها برای پنج مشکل کشور راه حل دادند

دانشگاه ها به منظور کمک به دولت از چندی قبل پژوهش‌های خود را در باب پنج موضوع کلان اجتماعی و اقتصادی آغاز کردند که در حال حاضر چالشها احصا و راهکارها نیز ارائه شده است.
به گزارش عطنا و به نقل از مهر، علوم انسانی به مثابه علومی راهبردی نقش مهمی در فرایند توسعه ملی هر کشوری بر عهده دارد و قابلیتهای این علوم در حل مشکلات کشور، دانشگاه ها را بر آن داشته تا برنامه ویژه ای در این راستا طراحی کنند.

استراتژی جدید دانشگاه ها به خصوص دانشگاه های تخصصی در زمینه علوم انسانی و اجتماعی، برای کمک به رفع مشکلات کشور از چند ماه گذشته کلید خورده است.

دانشگاه ها از چندی پیش برای ایفای نقش خود در زمینه مسئولیت اجتماعی و به منظور کمک به دولت در حوزه های مالی، اقتصادی و اجتماعی، پیشنهاد تشکیل خوشه های مشورتی را ارائه دادند که با موافقت معاون اول رئیس جمهور نیز رو به رو شد.

به همین منظور خوشه های پنج گانه ای در میان دانشگاههای کشور تقسیم و بر اساس آن دانشگاه تهران، مسئولیت (خوشه اقتصاد کلان)، دانشگاه علامه (خوشه پولی-بانکی و خوشه ارتباطات)، دانشگاه شهید بهشتی (خوشه حقوق شهروندی) و نهایتا دانشگاه اصفهان به عنوان تنها دانشگاه خارج از تهران، (خوشه سرمایه اجتماعی) را برعهده گرفت. از زمان تشکیل این خوشه ها تا اکنون در مسیر انجام ماموریتهای محوله به هر یک از خوشه ها، نشست‌های متعددی با حضور صاحبنظرانِ حوزه های مرتبط و نیز پژوهشهایی توسط اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه های مادر با همکاری سایر دانشگاهها صورت گرفته است.

دانشگاه علامه طباطبائی ضمن احصای ۳ مشکل اصلی نظام بانکی بر تهیه یک بسته سیاستی برای برون رفت از مشکلات کنونی تاکید دارد. دانشگاه اصفهان نیز از ایجاد شبکه فراگیر ملی متشکل از ۴۰ نفر از نخبگان متخصص در حوزه سرمایه اجتماعی ایران برای جریان سازی اجتماعی خبر داده است. دانشگاه شهید بهشتی نیز پیشنهاد داده است که نهادی فراقوه ای تحت عنوان نهاد ملی حقوق شهروندی ایجاد شود که همه دستگاه های عمومی را رصد، نظارت و کنترل کند.

گزارش دانشگاه علامه طباطبائی از خوشه پولی-بانکی

ناترازی ترازنامه بانک، ناترازی نقدینگی بانک و شکاف درآمد هزینه بانک؛ بعنوان ۳ مشکل اصلی نظام بانکی کشور احصاء شده است و اکنون منتظر هستیم راهکارهای برون رفت از این مشکلات، به صورت یک بسته سیاستی به دولت برودمصطفی سرگلزایی، دبیر خوشه پولی_بانکی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به نتایج پژوهشهای دانشگاه در این حوزه گفت: ناترازی ترازنامه بانک، ناترازی نقدینگی بانک و شکاف درآمد هزینه بانک؛ بعنوان ۳ مشکل اصلی نظام بانکی کشور احصاء شده است و تا این مرحله ما پیشنهادات عملیاتی و اجرایی خود را در راستای برون رفت از این مشکلات، مطرح کرده و اکنون منتظر هستیم تا بصورت یک بسته سیاستی، به دولت رفته و طرحی برای آن تدوین شود تا  اگر نیاز به اصلاح  قوانین باشد، اقدامات لازم صورت گیرد.

دبیر خوشه مالی بانکی همچنین از قول مساعد رئیس مجلس در راستای اصلاح نظام بانکی خبر داد و گفت: ایشان قول دادند اگر نیاز به تصویب قانون جدید و یا تعدیل و اصلاح قوانین قبلی باشد، مجلس همراه خواهد بود.

عوامل بروز مشکل در نظام پولی بانکی

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر اینکه فقط خود بانکها و عملیات بانکی، مسبب بروز مشکل در نظام پولی بانکی نیستند، گفت: در واقع وضعیت اقتصاد، از جمله عوامل موثر در بوجود آمدن مشکلات کنونی ست. از طرف دیگر، کسادی کسب و کارها، قوانین مالیاتی ناقص، شرایط ارزی، تورم، رشد اقتصادی و ... در بروز مشکل در نظام بانکی کشور نقش داشته اند. عملکرد خود بانکها نیز مهمترین عامل بروز مشکلات فعلی است و در صورت ادامه همین روند و شرایط فعلی، دوباره دچار همین مشکلات خواهند شد.

تهیه بسته سیاستی برای برون رفت از مشکلات کنونی

سرگلزایی با اشاره به اینکه در اقدامات مشترک با معاونتهای مختلف وزارت اقتصاد، در حال استخراج بسته سیاستی مورد نظر هستیم که هنوز نهایی نشده است، گفت: تهیه این بسته، ابعاد مختلفی درخصوص موضوعات مرتبط با نظام بانکی و خارج از آن را شامل می شود. موضوعاتی در مورد قوانینِ موجود، نظارت بانک مرکزی بر بانکها، اموال مازاد بانکها، مطالبات غیر جاری بانکها، ساختار مالی و عملیاتی بانکها، اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی و ... که طبیعتاً باید زمان کافی برای دستیابی به نتیجه مطلوب صرف آن شود.

برخی بانک ها و موسسات باید منحل شوند یا ادغام

سرگلزایی افزود: از طرفی ضروریست برخی بانک ها و موسسات تعیین تلکیف شوند؛ حالا یا باید با سایر بانکها ادغام و یا کلا منحل شوند و یا اینکه با تغییر و اصلاح ساختار مالی عملیاتی شان به سودآوری برسند.

دبیر خوشه مالی گفت: این خوشه علاوه بر پرداختن به موضوع اصلاح نظام بانکی، مصوبات و یا دستورالعملهای بانک مرکزی نسبت به بانکها و یا اتفاقاتی را که در سیستم بانکی رخ داده رصد کرده و گزارشهای خود را در راستای تبیین مسائل و مشکلات موجود و نیز ارائه پیشنهادات در قالب نامه از سوی ریاست دانشگاه علامه طبابایی به شخص رئیس جمهور، بانک مرکزی و نیز وزارت اقتصاد ارسال کرده است.

گزارش دانشگاه تهران از خوشه اقتصاد کلان و راه حل برای اصلاح ساختار بودجه

سجاد برخورداری، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و دبیر خوشه اقتصاد کلان گفت: گزارش دانشگاه تهران از این خوشه، ۳ خروجی داشته است که خروجی اول مربوط به توصیه هایی درباره بودجه سال ۹۸ بود که به سازمان برنامه و بودجه ارائه شد. خروجی دوم مربوط به راهکارهایی درباره اصلاح ساختار بودجه و گزارش سوم درباره مدیریت حامل های انرژی و قیمت گذاری آن ها بوده است. گزارش اول و دوم به بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد ارسال شده است.

وی درباره پیشنهادهای این دانشگاه در خصوص اصلاح ساختار بودجه گفت: یکی از پیشنهادات این بود که اصل بر حذف یارانه باشد مگر اینکه شرایط خاص موجب شود گزینه یارانه ها به میان بیاید. همچنین پیشنهاد شد نهادهایی که در این حوزه کار یکسان و عملکرد موازی دارند، حذف شوند. به دولت تاکید کردیم که باید روی بدهی های خود تمرکز داشته باشد و آن ها را بپردازد. همچنین پیشنهاد شد که بودجه ریزی ها متناسب با ویژگی های استانی، تعیین شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ضمن اشاره به اینکه به دولت پیشنهاد دادیم بودجه بندی ها به خصوص در شرایط تحریم برای بازه زمانی دو یا سه سال تعیین شود، گفت: به نظر می رسد در چنین شرایطی کسری ها مرتفع شود.

دبیر خوشه اقتصاد کلان با اشاره به اینکه این گزارش با بازخوردهای خوبی مواجه شد، خاطرنشان کرد: خروجی این خوشه گر چه به صورت کامل اجرایی نشد اما در تصمیم گیری ها اثرگذار بوده است.

وی با اشاره به اینکه گزارش دانشگاه تهران در خصوص حامل های انرژی همچنان در دست بررسی است، خاطرنشان کرد: ما در این گزارش به این موضوع دست یافتیم که اگر دولت در این بخش به دنبال اصلاح است، نباید با قیمت ها بازی کند چرا که این روند منجر به کاهش رفاه مردم به خصوص در طبقات پایین جامعه می شود.

گزارش دانشگاه شهیدبهشتی از خوشه حقوق شهروندی

اسدالله یاوری رئیس کارگروه خوشه حقوق شهروندی و عضو هیات علمی دانشکده حقوق شهید بهشتی درباره ماموریت های محوله در حوزه حقوق شهروندی توضیح داد و گفت: از آنجا که این دانشگاه، مرکزیت خوشه حقوق شهروندی را برعهده دارد، بمنظور ارائه راهکارها، گزارش هایی به دفتر معاون رییس جمهور ارسال شد.

ضرورت ایجاد ساختار آموزشی واحد در حقوق شهروندی برای سه قوه

وی گفت: به طور مثال یکی از محورهای مورد اشاره، موضوع «تشتت مفهومی» حقوق شهروندی است و ما در گزارش های خود بر این تاکید داریم که برای اجرایی شدن و رعایت این حقوق، لازم است تا ساختار آموزشیِ واحدی در حوزه حقوق شهروندی در بخشهای مختلف کشور اعم از بخشهایی اجتماعی غیر دولتی و دولتی از جمله قوه مجریه، قوه قضاییه، قوه مقننه و همچنین دستگاه هایی که خارج از این سه قوه هستند، شکل بگیرد.

پیشنهاد در خصوص اثرگذاری بیشتر حقوق شهروندی

یاوری افزود: در این راستا یک بحث، بحث ترمیم حقوق است که غیر از آموزش، دولت و ماموران عمومی نیز باید با این مفاهیم ارتباط پیدا کرده و آن را محل توجه قرار دهند؛ پیشنهاد ما در مورد آموزش این است که آشنایی با حقوق شهروندی و آگاهی از آن، باید از سنین کودکی و مقاطع تحصیلی پایین در آموزش و پرورش شکل بگیرد تا بتوان، شاهد منشا اثر حقوق شهروندی در آینده بود.

وی با بیان اینکه کارگروه حقوق شهروندی، جایگاه و صلاحیت هایش، در واقع بیشتر اعلامی است تا اختیارات خاصِ کنترل کننده و نظارتی، اظهار داشت: به همین دلیل ما معتقدیم که خارج از قوه مجریه، ساز و کارهای متعددی در حوزه حقوق شهروندی مورد نیاز است، مثل؛ دستگاه های نظامی، انتظامی، قوه قضاییه و سایر بخشهای منفک از دولت.

ما پیشنهاد کردیم نهادی فرا قوه ای تحت عنوان «نهاد ملی حقوق شهروندی» ایجاد شود که بتواند همه دستگاه های عمومی را مورد رصد، نظارت و کنترل قرار دهد. این طرح هم اکنون در مرحله نهایی تدوین لایحه و ارائه به مجلس استیاوری گفت: ما پیشنهاد کرده ایم نهادی فرا قوه ای تحت عنوان «نهاد ملی حقوق شهروندی» ایجاد شود و از اختیارات و صلاحیت هایی بهره مند باشد که بتواند همه دستگاه های عمومی را مورد رصد، نظارت و کنترل قرار دهد. این پیشنهاد از قبل هم در دولت مطرح بوده و اکنون مراحل نهایی تدوین لایحه و ارجاع به مجلس را طی می کند که هنوز به مرحله نهایی نرسیده است.

همگرایی لازم در قوه مجریه و خارج از آن وجود ندارد

این عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: در حال حاضر وضع موجود تشکیلات حقوق شهروندی ما، خیلی مطلوب و مناسب نیست. چرا که هم درون قوه مجریه و هم خارج از آن، مجموعه های متعددی فعالیت دارند که همگرایی لازم را ندارند.

وی ادامه داد: پیشنهاد ما این بود که چنین نهادی باید سازوکاری مناسب، مطلوب تر و نسبتاً متمرکز داشته باشد. البته این به این معنا نیست که بخش های دیگر و سایر دستگاه ها در آن حضور نداشته باشند، بلکه منظور این است که این مجموعه، حداقل در قوه مجریه، به شکلی هدایت و مدیریت شود که بتواند منشا اثر بوده و فعالیتهای موازی و بعضا خنثی کننده، وجود نداشته باشد.

وی با اشاره به تاکید کارگروه حقوق شهروندی بر رصد مجموعه مقررات، قوانین و نظام حقوقی که ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با حقوق شهروندی دارد، گفت: متاسفانه در این حوزه، خلا وجود دارد و ضروری است که لایحه یا طرحی از سوی دولت یا مجلس در این باره تدوین شود.

این عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در این راستا، یکی از پیشنهادات ما این است که علاوه بر تصویب قوانین و مقررات مورد نیاز، برای اصلاح قوانین ناقص و مبهم نیز، اصلاحات و تغییراتی لحاظ شود.

گزارش دانشگاه علامه طباطبائی از خوشه ارتباطات

علی احمدی، عضو خوشه ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی پیرامون روند کاری خوشه ارتباطات گفت: به دنبال تفویض مسئولیت خوشه ارتباطات به دانشگاه علامه، ما پس از نشست با معاونت پژوهشی دانشگاه برای تشکیل هسته مرکزی خوشه، حوزه های روابط عمومی، خبرگزاری ها، مطبوعات، رادیو تلویزیون و فضای مجازی را بعنوان محورهای اصلی کار، انتخاب و کارگروهی برای هر یک از آنها ایجاد کردیم.

وی با اشاره به اینکه پنج گزارش با کمک استادان، اهالی فن، محققین و همچنین با همکاری دبیرخانه و دفتر تبلیغات دولت، تهیه و تحویل شد، گفت: گزارش ها شامل موارد و مباحث مختلف، و البته بسیار مبسوط بود. بطور مثال؛ وضعیت شرایط اجتماعی فضای مجازی ایران از جمله مباحثی بود که مسائل مرتبط با آن ارزیابی و چالش های آن نیز مطرح شد. در این بین آنچه مورد توجه قرار گرفت، این بود که در حال حاضر، چند نشانه جدید در ذهنیت جمعی برجسته شده است.

وی افزود: یکی از این نشانه ها این است که بروز نارضایتی جامعه در شبکه های اجتماعی در حال گسترش است.

اینستاگرام سبک زندگی را هدف گرفته است

یکی از نتایج تحلیل های خوشه ارتباطات، این بود که در حوزه رادیو تلویزیون، شبکه های ماهواره ای، مصرانه در حال القای ناکارآمدی حاکمیت و دولت بوده و با ارائه تصویری بحرانی و نگران کننده از وضع کشور، نبودِ چشم اندازی امیدبخش در کشور را نشانه گرفته انداین عضو خوشه ارتباطات، همچنین از اینستاگرام بعنوان بستر اصلی کنونی برای ترویج سبک زندگی یاد کرد و با تاکید بر اینکه این شبکه اجتماعی به شدت سبک زندگی ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: یکی دیگر از نتایج تجزیه تحلیل های خوشه ارتباطات، این بود که در حوزه رادیو تلویزیون، شبکه های ماهواره ای، مصرانه در حال القای ناکارآمدی حاکمیت و دولت بوده و با ارائه تصویری بحرانی و نگران کننده از وضع کشور، نبودِ چشم اندازی امیدبخش در کشور را نشانه گرفته اند.

وی با بیان اینکه عادت مصرف رسانه ای مردم عوض شده و از تلویزیون و رسانه های رسمی و سنتی، به سمت شبکه های اجتماعی و غیر رسمی سوق یافته است، افزود: انتظار این است که مسئولین نسبت به مسائل کشور، بیشتر پاسخگو باشند! چرا؟ به این دلیل که این بی توجهی، باعث انتشار و گسترش اخبار جعلی می شود.

احمدی ادامه داد: در عین حال بعنوان یک راهکار و پیشنهاد در گزارش ارائه شده، نظر ما این بود که رسانه ها تلاش کنند تا فعالیتهای مسئولان را بیشتر پوشش و انعکاس دهند. چراکه با این اقدام، فضای امیدبخش در جامعه ایجاد شده و به دلیل کوچک انگاری و کم کاری برخی مسئولین، کل حاکمیت و دولت زیر سوال نخواهد رفت.

گزارش دانشگاه اصفهان از خوشه سرمایه اجتماعی

عباس حاتمی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان و عضو خوشه سرمایه اجتماعی، یکی از اصلیترین یافته های این طرح پژوهشی را کاهش سرمایه اجتماعی در ایران به ویژه در سطوح میانی و کلان عنوان کرد و گفت: حدود ۱۰۰ ساز و کار کلی و جزیی برای جلوگیری از افول سرمایه اجتماعی در ایران تدوین و کمیته های تخصصی در این راستا تعریف شد.

هدف نهایی از تشکیل خوشه سرمایه اجتماعی، تهیه یک برنامه اقدام در سطح ملی است تا در گام نخست افول سرمایه اجتماعی در ایران متوقف و در گام بعدی ساز و کارهایی برای بهبود آن پیشنهاد شودایجاد شبکه فراگیر ملی توسط نخبگان در حوزه سرمایه اجتماعی

حاتمی از ایجاد شبکه فراگیر ملی متشکل از ۴۰ نفر از نخبگان متخصص در حوزه سرمایه اجتماعی ایران برای جریان سازی اجتماعی خبر داد و بیان کرد: هدف نهایی از تشکیل این خوشه تهیه یک برنامه اقدام در سطح ملی است تا در گام نخست روند افول سرمایه اجتماعی در ایران را متوقف و در گام بعدی سازوکارهایی برای بهبود آن پیشنهاد شود.

این عضو هیئت علمی دانشکده علوم اداری اضافه کرد: در برنامه اقدام ملی اولاً تلاش می شود تا علل افول سرمایه اجتماعی در ایران تبیین و ثانیاً ضمن احصاء وجوه متنوع و متکثر سرمایه اجتماعی، وظایف هر یک از نهادهای رسمی و غیر رسمی مرتبط با تقویت هر یک از وجوه مزبور به طور مشخص تعریف، صورت بندی و اعلام شود. این برنامه اقدام ملی در دو بخش تدوین اقدامات عاجل و فوری و تدوین اقدامات بلند مدت تعریف می شود که با توجه به ماهیت سرمایه اجتماعی، تاکید این خوشه بر تدوین اقدامات بلند مدت خواهد بود و در نظر است تا دانشگاه اصفهان به قطب علمی و مشورتی سرمایه اجتماعی در ایران تبدیل شود.

ایجاد گره های پژوهشی در پنج دانشگاه

وی به تشریح برنامه های آتی این دانشگاه پرداخت و گفت: دانشگاه اصفهان در نظر دارد تا به قطب علمی کشور در حوزه سرمایه اجتماعی تبدیل شود که برای انجام این مهم، ایجاد گرههای پژوهشی در دانشگاه‌های ایران شامل دانشگاه شیراز (گره جنوبی) دانشگاه کرمانشاه (گره غربی) دانشگاه فردوسی مشهد (گره شرقی) دانشگاه مازندران (گره شمالی) و دانشگاه تهران (گره مرکزی) در دستور کار مذاکرات آتی دانشگاه اصفهان قرار دارد.

حاتمی بیان کرد: در حال حاضر دانشگاه تهران تحت عنوان خوشه مشورتی سرمایه اجتماعی در قالب این گرههای پژوهشی و با محوریت دانشگاه اصفهان تاسیس که ۹ جلسه راهبردی آن برگزار شده است و گسترش این گره های پژوهشی و راهبردی در سایر دانشگاه ها نیز در دستور کار قرار دارد.

به نظر می رسد پشتوانه علمی الگوها و پیشنهادات مطرح شده از سوی دانشگاه ها در پنج خوشه می تواند چشم انداز بهتری را در احیای امید اجتماعی و حل مشکلات در کشور ایفا کند اما باید دید که از یک سو هم فکری دانشگاه ها در وهله اول چه میزان موثر بوده و از طرف دیگر، دولت تا چه حد مشورت و راهکارهای دانشگاهیان را جدی گرفته و مبنای راهبردی کار خود قرار خواهد داد.