انتشار فایل چند صد صفحه‌ای بانک‌مرکزی شفافیت اطلاعات نیست/ هستۀ شفاف شدن، دانستن است

کارگاه مفهوم شناسی «داده باز» و اثرات آن در حل مشکلات عمومی با ارئۀ محمدحسین خانی، مشاور و عضو کمیسیون شفافیت سازمان فناوری اطلاعات طی پیش همایش زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات برگزار شد.

به گزارش عطنا، خانی در این کارگاه در سخنانی گفت: در ایران، ما خلط مبحثی بین «داده» و «اطلاعات» داریم. به عنوان مثال بانک مرکزی پی.دی.اف چند صد صفحه ای به عنوان شفافیت منتشر می کند در حالی که باید محاسبه آماری آنها را به عنوان شفافیت ارائه کند.

او ادامه داد: «داده باز» باید ویژگی‌هایی از قبیل رایگان بودن، قابل دریافت از طریق اینترنت و قابل اصلاح بودن را دارا باشد.

مشاور و عضو کمیسیون شفافیت سازمان فناوری اطلاعات، اضافه کرد: به علل تاریخی، فرهنگ محرمانه و پوشیده بودن در نظام اداری ما جدی ست و تغییر این رویه زمانبر است.

او تصریح کرد: ما در ایران درگاهِ واحدِ دسترسی به اطلاعات نداریم. هستۀ شفاف شدن، دانستن است؛ زیرا بدین وسیله می توانیم کنش فعال داشته باشیم. اما اگر فایلی توسط نهادی در دسترس گرفت که راه رسیدن به اطلاعات مفید آن سخت باشد، عملاً شفافیت صورت نمی گیرد و بعضاً با اغماض این کار را انجام می‌دهند تا اطلاعات به درد نخور باشد.

خانی اظهار کرد: در دنیا شاخصی به نام «شاخص جهانی داده باز» داریم. در این شاخص کشور تایوان در 6سال اخیر بسیار رشد کرده است. کشور ایران در سال 2015 در رتبه 117 و در سال 2016 در رتبه 67 قرار داشت. اما این تفاوت 50 پله‌ای بدین معنی نیست که ایران در دسترسی و شفافیت در اطلاعات پیشرفت داشته است.

وی گفت: در بحث فواید داده باز، آمار اتحادیه اروپا مثال خوبی است. در این آمار اطلاع داده شده در اثر داده باز، اروپا در سال‌های 2020-2016 حدود 325 میلیارد یورو رشد خواهد کرد و 25 هزار شغل ایجاد خواهد شد.

مشاور و عضو کمیسیون شفافیت سازمان فناوری اطلاعات در ادامه خاطرنشان کرد: در ایران در سال 88 قانون دسترسی آزاد به اطلاعات تصویب شد و سال 92 و 96 آیین نامه اجرایی آنها صادر شد.

وی گفت: این آیین‌نامه مشخص می‌کند هر شخص ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد مگر اینکه قانون منع کرده باشد. اطلاعات عمومی شامل ضوابط و آیین‌نامه‌ها، آمار و ارقام ملی و رسمی، اسناد مکاتبات اداری و... هستند. حریم محرمانگی هم «اسرار دولتی، حریم خصوصی و اسرار تجاری» تعریف شده است.

خانی در ادامه اظهار کرد: یکی از تجربه های خوب در انتشار داده در ایران، «سامانه شفافیت شهرداری تهران» است که تاسیس و پیگیری آن توسط عضو شورای شهر، خانم آروین انجام می‌پذیرد. این سامانه تمام قراردادها، لایحه، مصوبه و هزینه‌کرد های شهرداری تهران را در اختیار عموم قرار می دهد.

او گفت که تحلیل این اطلاعات در حوزه های مختلف مفید خواهد بود. به طور مثال از این آمار، تخصیص بودجه هر منطقه در تهران به دست آمد و مشاهده شد بودجه های بیشتر صرف مناطق خوش نشین و بالا نشین نظیر مناطق 1،2و3 می شود تا مناطق پایینی که به بازسازی نیاز دارند.

وی اظهار کرد: یکی از مواردی که از دید جامعه دانشگاهی و حتی خود دانشکده ارتباطات مغفول مانده، بحثِ دیتاژورنالیسم و روزنامه نگاری تحقیقی است. خبرنگاران این حوزه می‌توانند از این آمار بسیار بهره ببرند و در حل مشکلات سهیم باشند، اما الان چنین پتانسیلی نداریم.

گفتنی است در پایان این کارگاه از تجربه ها و تلاش های کشورهای مختلف دنیا برای ایجاد شفافیت و سیستم ضد فساد مثال هایی گفته شد.