«فساد» هستی ذاتی ندارد

دانشیار اقتصاد دانشگاه الزهرا گفت: بعد از جنگ، روحیه فردگرا توسعه یافته و از گروه‌های نظامی دعوت می‌کند تا در اقتصاد حضور یابند، باید توجه داشت که فساد هستی ذاتی ندارد، به این معنی که فساد عامل نابسامانی نیست،‌ بلکه محصول نابسامانی سیاسی و تصمیم‌گیری اساسی است، البته فساد بعد از شکل‌گیری، خود فسادزا است.

به گزارش عطنا، همایش یک روزۀ «مبارزه با فساد در ایران؛ نظام‌مند یا موردی؟» به مناسبت روز جهانی مبارزه با فساد به همت هستۀ پژوهشی مطالعات سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران شنبه، 17 آذرماه در همین دانشکده برگزار شد.

حسین راغفر، اقتصاددان و دانشیار اقتصاد دانشگاه الزهرا در این همایش دربارۀ «نئولیبرالیسم و فساد در ایران» صحبت کرضمن اشاره به اینکه ریشه فساد را باید در نابرابری‌های ساختاری جست‌وجو کرد، اظهار کرد: این نابرابری‌ها را فقط نباید در اقتصاد جست‌وجو کرد، بلکه باید در تصمیم‌گیری‌هایی که باعث این اتفاق‌ها می‌شوند پی گرفت.

این اقتصاددان ادامه داد: هر انقلابی مسائل خودش را دارد که یکی از آن‌ها، روی کار آمدن افرادی است که تجربه کار کردن ندارند، به علاوه در ایران، تحریم، جنگ و از این دست مسائل متفاوتی را در کشور به وجود آورند.

وی اظهار کرد: اصلی‌ترین مولفه تحول در 3 دهه اخیر را می‌توان در حاکمیت تفکری خاص در اقتصاد جست‌وجو کرد که همان نئولیبرالیسم است و این یک پروژه جهانی برای کنترل دنیا به‌حساب می‌آید.

راغفر بیان کرد: از جمله نمودهای رشد نابرابری، افزایش خصوصی‌سازی‌هایی است که حتی بانک‌ها را نیز دچار خودش کرده است، برای مثال، از دهه 60 شاهد رشد نهادهای مالی هستیم که منشاء نابرابری‌ها هستند.

دانشیار اقتصاد دانشگاه الزهرا اظهار کرد: اقتصاد رفاقتی در کشور باعث شده عده‌ای راه صد ساله را یک شبه طی کنند و بیشتر به افزایش نابرابری دامن بزنند و این رشد نابرابری، باعث ایجاد شقاق و انشقاق در جامعه می‌شود که این نیز محصول نظام تصمیم‌گیری اساسی است.

وی با اشاره به 3 گفتمان در بحث فساد تصریح کرد: در بحث فساد 3 گفتمان وجود دارد که شامل نوسازی،‌ اقتصادی و سیاسی است.

راغفر گفت: نوسازی،‌ همان دولت وبری است که بر پایه بروکراسی شکل گرفته و طبق الگویی آرمانی طرح می‌شود و فاصله گرفتن از آن، فساد و عامل مختل کننده شکل‌گیری دولت مدرن به‌حساب می‌آید.

این اقتصاددان در ادامه و در تبیین گزینه اقتصادی اشاره کرد: در این الگو،‌ بازار رقابتی آرمانی است و رانت‌خواری و رانت‌جویی مسئول فساد است.

وی ادامه داد: در الگوی سیاسی،‌ مشارکت جمعی یا دموکراسی مطرح است و هر عاملی که منجر به ترد اجتماعی بشود، می‌تواند عامل فساد باشد.

راغفر در تکمیل عناصر ذکر شده تصریح کرد: به‌نظر من موارد ذکر شده سهمی در توضیح فساد دارند،‌ اما علت اصلی رابطه قدرت است، به این معنا که فرصت از گروهی گرفته شود و به گروه دیگری داده شود.

این استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا ادامه داد: بعد از جنگ، روحیه فردگرا توسعه یافته و از گروه‌های نظامی دعوت می‌کند تا در اقتصاد حضور یابند، باید توجه داشت که فساد هستی ذاتی ندارد، به این معنی که فساد عامل نابسامانی نیست،‌ بلکه محصول نابسامانی سیاسی و تصمیم‌گیری اساسی است، البته فساد بعد از شکل‌گیری، خود فسادزا است.

وی تصریح کرد: 400 تا 500 هزار میلیارد از پول مردم گم شده است و دولت به خود اجازه می‌دهد برای جبران آن،‌ مجددا دست در جیب مردم بکند.

راغفر تاکید کرد: نکته قابل توجه اینکه پیامدهای فساد در جامعه به‌شکل تکان دهنده‌ای در حال گسترش است، برای مثال مهاجرت یکی از پیامدهای نابرابری است که دانشجو حاضر می‌شود کشورش را ترک کند.

این استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا اظهار کرد: در تعریف فساد، بیان شده که سوءاستفاده از فرصت‌های عمومی برای استفاده خصوصی را فساد گوینددر حالی که این تعریف کامل نیست، چرا که با نام بخش خصوصی است مردم را می‌چاپند.

وی در رابطه با نظام تصمیم‌گیری افزود: این نظام برای حفظ منافع صاحبان قدرت است نه مردم، این نگاه نه تنها سامان بخش نیست، بلکه باعث تفرقه می‌شود نرخ رشد طلاق، خودکشی، ناامنی و از این دست را افزایش می‌دهد.

دانشیار اقتصاد دانشگاه الزهرا در پایان سخنان خود تأکید کرد: فساد اشکال مختلفی دارد، اما ریشه اصلی آن، سیستم تصمیم‌گیری‌ می‌باشد که حافظ نظم حاکم است.