محمد قاسمی: اقتصاد به عنوان رشته‌ای لوکس در دنیا مطرح است/ تیم بسازید و کارآفرینی کنید

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در جمع دانشجویان نو ورودی گفت: با چیزهایی که یاد می‌گیرید سعی کنید زندگی خود، خانواده، شهر و در آخر جامعه را متحول کنید. این وظیفه هر فردی راجع به خودش است. سعی کنید از علمی که به آن وارد شده‌اید لذت ببرید و اگر لذت نمی‌برید وقت خود را هدر ندهید.

به گزارش خبرنگار عطنا، دومین نشست آشنایی دانشجویان نو ورودی دانشکده اقتصاد با استادان برجسته این رشته به همت انجمن اسلامی دانشجویان آزاد اندیش با حضور محمد قاسمی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی سه‌شنبه، ۱۷ مهرماه در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در این نشست، محمد قاسمی ضمن خوش‌آمد به دانشجویان نو ورودی در خصوص آشنایی با جو اقتصادی کشور و وظایف دانشجو در این فضا گفت: ساخت اقتصادی ایران ساخت معیوبی است که به راحتی قابل تغییر نیست. علم اقتصاد و زوایای اقتصاد هر کشور بستگی به ساخت اجتماعی، ساخت فرهنگی و همه ویژگی‌‌هایی دارد که در اقتصاد شیوه تولید نامیده می‌شود.

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل وجود مشکلاتی که در کشور وجود دارد، زندگی اقتصادی معمولی شکل نگرفته است.

وی در این باره توضیح داد و گفت: ویژگی‌های کشورها موجب می‌شود که شکل‌های متفاوتی از ساختار اقتصادی در دنیا ایجاد شود. با توجه به آمار‌ها در افغانستان و پاکستان خیلی انتظاری نیست که از سطح بالایی از بهداشت، آموزش و بقیه موارد برخوردار باشند. در آنجا ممکن است همه افراد موبایل نداشته باشند، میزان استفاده از تلویزیون رنگی کمتر از ما باشد و سطح دسترسی به خیلی از خدمات پایین‌تر باشد؛ در مقابل هم کشورهای توسعه یافته مثل کشور‌های اروپایی را می‌بینیم.

هر نفسی که فرو می‌رود از مدد نفت است و چون برآید به مدد نفت

قاسمی ادامه داد: در ایران تا قبل از دهه سی، نفت نقش معناداری در کشور نداشت و فقط سطح اقتصادی کشاورزی معمولی داشتیم، همچنین بخش صنعتی چندانی نیز وجود نداشت. در دهه چهل است که تحول شگرفی در حوزه اقتصاد ایران به وجود می‌آید؛ یعنی اوضاع زندگی مردم کشور در اواخر دهه چهل با اوایل آن قابل مقایسه نیست. عامل مهم این تحول، بهره‌وری بود. یعنی یک قشر تحصیل‌کرده ایرانی که با دانش روز سر و کار داشتند از نقاط مختلف به این کشور آمدند. فضای سیاسی کشور نیز به گونه‌ای شد که آن‌‌ها توانستند حجم زیادی منابع مالی از خارج کشور استقراض کنند و بنیان یک بخش صنعتی و کشاورزی نسبتاً نوین را بگذارند.

 وی افزود: خیلی از زیرساخت‌ها که در حال استفاده هستند از فرودگاه مهرآباد گرفته تا خیلی جاهای دیگر محصول همان دهه است. بعد از این دوره، به لحاظ فقر و دسترسی به خیلی از خدمات عمومی تحول عجیبی مشاهده می‌شود. از دهه پنجاه که نفت وارد اقتصاد شد چرخش اقتصادی ایران به گونه عجیبی تغییر کرد. در حال حاضر، روزی 10 و نیم میلیون بشکه نفت در اقتصاد تزریق می‌شود، بدون اینکه بهای چندانی برای آن پرداخته شود. در نتیجه ساخت اقتصادی و حیات و ممات آن به این موضوع بستگی دارد. هر نفسی که فرو می‌رود از مدد نفت است و چون برآید به مدد نفت. شما خیال می‌کنید که برق و آب و مترویی که مصرف می‌کنید دارای قیمتی است که می‌پردازید در حالی که مابقی آن را دولت از سهم نفت برمی‌دارد.

باید مراقب شوک نفتی باشیم

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به تاثیر مثبت شوک‌‌ها در اروپا اظهار کرد: یک شوک عظیم در دهه هفتاد میلادی دو بار به اروپا وارد شد. یک بار در جنگ اعراب و اسرائیل که شوک عرضه نام داشت و بار دیگر با انقلاب ایران بود که یک شوک بر اثر افزایش قیمت نفت وارد شد. با وجود این، اروپا خود را بازسازی کرد. اتفاقی که در اروپا و آمریکا افتاد این بود که با ورود شوک‌ها، اروپا به آژانس بین‌المللی انرژی رفت و یک برنامه برای کاهش انرژی‌های فسیلی از دهه هفتاد شروع کرد؛ به همین دلیل اگر حالا قیمت نفت ۲۰۰ دلار شود، اروپا دیگر دچار آن شوک نمی‌شود؛ زیرا خود را با صرفه‌جویی در انرژی تطبیق داده است.

وی با توجه به وقوع این وضعیت مشابه در ایران بیان کرد: در حال حاضر، در کشور شوکی وارد شده، طوری که از بیرون می‌گویند ما نفت نمی‌خریم. طبق آخرین آمار‌‌ها صادرات نفت ما نصف شده است. هدف آمریکا این است که آن را به صفر برساند، اما بعید است این اتفاق به لحاظ فنی و سیاسی رخ دهد. اگر نسبت به شوکی که وارد شده مانند دهه پنجاه تا الان باشیم نتیجه چیزی جز آشوب‌های اجتماعی و بحران‌های سیاسی نیست. اگر دولت بتواند رفتار خود را عوض کند و مردم را جهت تغییر رفتار قانع کند اتفاقی که در اروپا افتاد، رخ می‌دهد، یعنی دوران نوزایی اقتصاد به وجود خواهد آمد.

قاسمی با گریزی به دوران دانشجویی خود گفت: سال ۷۱ که دوره فوق لیسانس من همزمان با فروپاشی شوروی بود، دیوار برلین فروریخت، شوروی از بین رفت و کشورهای اقمار به وجود آمد. این شوک به ما هم وارد شد. از این جهت که آن زمان در درس نظام‌های اقتصادی راجع به سوسیالیسم و مکاتبی که وجود داشت حرف‌هایی می‌زدند. این دیوار کل دنیا را هفتاد سال از هم جدا کرده بود و آن زمان که داشت فرو می‌ریخت، برای ما سوال بود که چه اتفاقی افتاد، چرا افتاد و چه خواهد شد؟

وی ادامه داد: این سوال احتمالاً برای شما هم به وجود می‌آید، یعنی شما هم در چنین دورانی هستید یا ایران مجبور است تسلیم شود یا اینکه مقاومت کند. اگر هیچکس حاضر نباشد رفتارش را عوض کند (نه دولت و نه مردم)، دولت مجبور است برای بازگشت مصالحه‌ای داشته باشد و اگر قادر به مقاومت هم باشد باید مردم را راضی کند که چرا این مقاومت صورت می‌گیرد.

علمی نگاه کردن کار سختی است

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: دنیای علم دنیایی است که یا چیزی را تصدیق می‌کند یا رد. بنابراین علمی نگاه کردن کار سختی است. اولین وظیفه اقتصاد مانند هر علم دیگری این است که پدیده‌ها را برای شما توضیح دهد، دومین وظیفه این است که شما بتوانید از آن استفاده کنید و سوم آن که محدودیت‌ها و توانایی‌ها را بگوید؛ شما در پاسخ به سوالات اقتصادی باید جواب علمی پیدا کنید.

این استاد دانشگاه در ادامه به تاثیر علاقه در علم پرداخت و بیان کرد: با چیزهایی که یاد می‌گیرید سعی کنید زندگی خود، خانواده، شهر و در آخر جامعه را متحول کنید. این وظیفه هر فردی راجع به خودش است. سعی کنید از علمی که به آن وارد شده‌اید لذت ببرید. اگر لذت نمی‌برید وقت خود را هدر ندهید. خیلی‌‌ها هستند که از سر اکراه و اجبار آمده‌اند. پس سعی کنید اگر جذب نمی‌شوید حتماً انصراف بدهید؛ یا با علاقه در این رشته بمانید یا دنبال علاقه خود بروید.

تیم بسازید و کارآفرینی کنید

قاسمی به دانشجویان جوان ضرورت تیم‌سازی و کار گروهی را پیشنهاد کرد و با مثالی ادامه داد: الان مهدکودک‌هایی در دنیا وجود دارد که در آن کودک ثبت شرکت را می‌آموزد. در آنجا بچه را مدیرعامل خطاب می‌کنند. پس تیمی تشکیل دهید و دنبال یک ایده بروید. ایده‌ای که غیررسمی باشد و بعد در قالب ثبت ظهور کند.

وی افزود: خیلی از شرکت‌های موفق امروز دنیا دوستان دانشگاهی بودند. دوستانی که در دوران دانشگاه به دلیل نداشتن علاقه ترک تحصیل کردند. شما نباید فرض کنید، دانشجوی دولتی هستید. فرض کنید که برای تحصیل خود می‌خواهید هزینه بدهید. شما الان می‌توانید به عنوان هزینه تحصیل یک سهامی را خریداری کرده و هر روز آن را در روزنامه دنبال کنید.

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی گفت: شما ۸۰ درصد چیزی که باید یاد بگیرید را در جامعه و ۲۰ درصد را در کلاس یاد می‌گیرید. یکی از جاهایی که کف جامعه است اردوهای علمی است که انجمن‌‌ها باید برای فراهم کردن آن‌‌ها تلاش کنند. شما تا نبینید معنی و مفهوم صنعت را نمی‌فهمید. به احتمال زیاد شما کلمه سوئیفت را قبل از تحریم‌‌ها نشنیده بودید. خیال می‌کردید زمانی که یک ایرانی می‌خواهد از یک آلمانی خرید کند پول را به حساب واریز می‌کند و کالا برای او فرستاده می‌شود. این موضوعات را در کلاس درس یاد نمی‌گیرید اما اگر از یک بازرگان بخواهید و دعوت کنید که یادتان بدهد فرایند یک خرید خارجی چیست، می‌توانید اطلاعاتی در این خصوص کسب کنید. فرایندهای بین‌المللی خیلی پیچیده هستند و به همین دلیل است که در دنیای کنونی اقتصاد جزء رشته‌های لوکس دنیاست.

FATF  بعد از 11 سپتامبر ضرورت یافت

وی درباره موضوع FATF هم اظهار کرد: ما یک موانع تحریمی برای ارتباط نظام مالی ایران با نظام مالی بین‌المللی داشتیم. باید پذیرفت اقتصاد روستایی ما بدون اینکه چیزی بداند نمی‌تواند وارد فضای بین‌المللی شود. یک بانک زمانی که بخواهد با یک بانک خارجی ارتباط بگیرد مجبور است قوانینی را رعایت کند. این قوانین و مقررات مصوب دولت‌‌ها نیستند. از دهه نود به بعد ما شاهد نسل سومی از قواعد در عرصه حقوق بین‌الملل هستیم. این مقررات صنفی هستند یعنی بانک‌‌ها جمع می‌شوند و مقرراتی می‌گذارند. زمانی که برج‌های دو قلو فرو ریخت نظم نوینی در عرصه بین‌الملل به وجود آمد که فقط یک اتفاق سیاسی نبود. سوال این بود که چطور تامین مالی شدند. در واقع این سوال به روی میز آمد و FATF متولد شد که از این به بعد اگر قرار است تراکنش‌های مالی انجام شود چه فرایندهایی باید طی شود. بخش عمده اتفاقی که بعد از برجام افتاد، وجود موانع غیر تحریمی بود. عدم تطابق استاندارد‌های بانک‌های ما با بانک‌های بین‌الملل یکی از این موانع بود. ما به دلیل عدم رعایت این مقررات یکی از مراکز پولشویی مهم در دنیا شده بودیم. اکنون نظام مالی ما نقص دارد. واقعیت این است که این بحث بی‌جهت سیاسی شده و کاش در بخش فنی باقی مانده بود.