مخالفان CFT از چه می‌ترسند؟

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی: باید نمایندگان و کارشناسان مخالف FAFT بگویند که از چه می‌ترسند. این افراد یا نسبت به امور آگاهی کامل ندارند و یا منافعشان با پیوستن به نهادهای مالی بین‌المللی به خطر می‌افتد. البته عده‌ای هم منافع ملی را قربانی مواضع سیاسی و جناحی خود می‌کنند. به هر جهت روز گذشته CFT از تصویب مجلس گذشت و حال باید منتظر اجرای آن باشیم.

به گزارش عطنا به نقل از آرمان امروز، سرانجام پس از دو ماه کش‌و‌قوس و مسکوت‌ماندن بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT)، روز گذشته نمایندگان مجلس این لایحه را به رأی گذاشتند و درنهایت با موافقت آنان به تصویب رسید که بلافاصله این مصوبه تأثیر خود را بر بازارهای کشور گذاشت.

در حالی برخی رسانه‌های مخالف دولت، پیوستن ایران به FATF را نوعی بزک‌کاری و خیانت قلمداد می‌کنند که بازگشت ایران به فهرست سیاه این نهاد مالی بر سرعت و شدت تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌افزاید، زیرا در این صورت همکاری ایران با بانک‌های اروپایی هم به امری‌ ناممکن تبدیل می‌شود و دیگر نمی‌توان از ارزهای دیگر، ازجمله یورو جای دلار استفاده کرد. در این زمینه «آرمان» گفت‌وگویی با محمدقلی یوسفی، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.

نمایندگان مجلس روز گذشته با پیوستن ایران به CFT موافقت کردند. هم‌زمانی این موضوع با چراغ سبز اتحادیه اروپا به ایران برای ادامه برجام چه تأثیری بر روند کاهش نرخ ارز می‌گذارد؟

این‌ها مقولاتی هستند که می‌توانند به یکدیگر مرتبط باشند، اما الزامی در اینکه عامل اصلی کاهش نرخ ارز طی روزهای گذشته بوده‌اند، وجود ندارد. درواقع تصویب پیوستن به سی‌. اف.تی پیام مثبتی است که ایران به دنیا مخابره می‌کند و مسئولان کشور می‌توانند با استناد به این مصوبه ایران را کشوری متمدن و حاضر به تعامل با دنیا در حل مسائل بین‌المللی معرفی کنند. بااین‌حال نباید کار را همین‌جا متوقف کرد، زیرا این مصوبه نیاز به اقدام عملی و اجرایی دارد.

ما به تجربه دریافته‌ایم که گاهی در عملی کردن مصوبات و حتی قوانین اساسی کشور کوتاهی می‌شود. برخی این امر را با ناقص بودن قوانین اشتباه می‌گیرند. به‌هرحال قوانین کشور بندها و مصوبه‌های مثبتی هم دارند که اگر همان‌ها درست اجرا شوند، بسیاری از مشکلات از بین می‌رود، اما مسئله اجرای نادرست همین بندهاست.

حال در این زمینه هم باید منتظر نشست تا دید مصوبه روز گذشته مجلس پس از تأیید یا اصلاح شورای نگهبان تا چه حد جنبه عملی به خود می‌گیرد. اقدام دیگر در متقاعد کردن سایر کشورها برای اعتماد به ایران است، زیرا تصویب پیوستن به این کنوانسیون جهانی امری درونی به‌حساب می‌آید و مقبولیت بین‌المللی مسئله دیگری است که باید به آن توجه داشت؛ اما درهرحال موافقت روز گذشته بهارستانی‌ها گامی روبه‌جلوست که پالس مثبت به دنیا ارسال می‌کند، زیرا یکسری توهمات و بدبینی‌های بین‌المللی در جهان نسبت به ایران وجود دارد که ما باید رفته‌رفته آن را از بین ببریم. همچنین نباید تصور کرد که تأیید یک مصوبه تأثیر زیادی روی بازار ارز یا سایر بازارها می‌گذارد.

متغیرهای دیگری هستند که نرخ ارز از آن‌ها تأثیر می‌پذیرد و این متغیرها همچنان ثابت مانده‌اند. ازجمله این متغیرها می‌توان به تحریم‌های بین‌المللی، رشد فزاینده نقدینگی، ساختار نامناسب اقتصاد کلان، وابستگی بازار به واردات، رکود بازارهای مولد، بی‌اعتمادی به تصمیمات دولتی و... اشاره کرد.

به همین دلیل باید گفت که روند نزولی نرخ ارز طی یک هفته اخیر نه‌تنها کمکی به اعتمادسازی نکرده، بلکه شک و تردیدها را نسبت به سیاست‌های اجرایی افزایش داده است، زیرا به‌صورت غیرمترقبه ظرف دو روز به اقتصاد شوکی وارد می‌شود و نرخ ارز را که بیش از 18‌هزار تومان بود به 12‌هزار تومان می‌رساند. درحالی‌که متغیرهای تأثیرگذار ثابت مانده‌اند، کاهش بیش از 6 هزارتومانی نرخ ارز طی دو روز به محل شک و تردید تبدیل می‌شود.

این موضوع نشان می‌دهد سیاست‌گذاران با تزریق پول خود به بازار سعی کرده‌اند نرخ ارز را کاهش بدهند که این مسئله، خود به رواج شایعات دامن می‌زند. چنان‌که طی یک هفته اخیر بارها شنیده‌ایم دولت می‌خواهد ارز، طلا و سکه را از دست مردم خارج کند، زیرا دولت توضیحی درباره کاهش نرخ ارز نداده است. البته این کاهش نرخ دلار موضوعی است که باید آن را به فال نیک گرفت، به شرطی که توجیه اقتصادی پشت سر آن وجود داشته باشد. در غیر این صورت نمی‌توان به پایداری شرایط امید چندانی داشت و هرلحظه امکان دارد نرخ‌ها بار دیگر تغییر کنند.

دولت باید همان ابتدا که نرخ ارز روند صعودی می‌‌گرفت، بازار را تحت کنترل و مدیریت خود درمی‌آورد؛ اما نبود مدیریت صحیح اقتصادی باعث شد تا نرخ دلار از 18 هزار تومان هم عبور کند. این امر فضایی را به وجود آورد تا نرخ سایر کالاها اعم از مصرفی، سرمایه و واسطه‌ای خود را با دلار 18‌هزارتومانی تطابق دهند. حال کاهش قیمت این محصولات به‌راحتی امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین کاهش نرخ ارز تأثیر زیادی بر کاهش قیمت سایر کالاها و محصولات نمی‌گذارد.

تلاطم شدید بازار ارز به‌نوعی بی‌ثباتی اقتصادی و سرگردانی مسئولان آن را نشان می‌دهد که امید می‌رود این سردرگمی برطرف شود. تصویب پیوستن به CFT می‌تواند گام نخست حرکت به سمت شفافیت اقتصادی و بازگشت ثبات به اقتصاد باشد، به این شرط که سایر اجزا و عوامل نیز متناسب با یکدیگر روبه‌جلو حرکت کنند، زیرا یک عامل به‌تنهایی نمی‌تواند سایر عوامل را به حرکت درآورد.

روز گذشته برخی از نمایندگان مجلس مخالفت سرسختانه‌ای برای پیوستن به FATF از خود نشان می‌دادند و حتی از اختیار استیضاح رئیس‌جمهوری به‌عنوان ابزاری برای تهدید دولت استفاده می‌کردند. از سوی دیگر عده‌‌ای از دلواپسان هم با تجمع مقابل مجلس سعی در نشان دادن مخالفت خود داشتند. آیا این تجمع‌کنندگان را می‌توان نمایندگانی‌ از مردم خواند؟ دلیل این مخالفت‌ها چیست؟ از دیدگاه اقتصادی می‌توان تمایل به قرار گرفتن ایران در فهرست سیاه FATF را توجیه کرد؟

ما باید اجازه دهیم که مخالفان هم نظرات خود را مطرح کنند؛ اما باید این مخالفت‌ها و انتقادات در فضای گفت‌وگو و مذاکره شکل بگیرد. در این فضا می‌توان آن‌ها را نسبت به مزایای پیوستن به FATF آگاه کرد. ما کشوری هستیم که همواره خود را ناهی حمایت از تروریسم و قاچاق می‌دانیم؛ بنابراین باید برای مردم و تجمع‌کنندگان توضیح داد که این نهاد مالی باعث جلوگیری از بروز فساد، رانت و پول‌شویی می‌شود.

حال باید نمایندگان و کارشناسان مخالف FAFT بگویند که از چه می‌ترسند. این افراد یا نسبت به امور آگاهی کامل ندارند و یا منافعشان با پیوستن به نهادهای مالی بین‌المللی به خطر می‌افتد. البته عده‌ای هم منافع ملی را قربانی مواضع سیاسی و جناحی خود می‌کنند. به هر جهت روز گذشته CFT از تصویب مجلس گذشت و حال باید منتظر اجرای آن باشیم.

از تحریم‌های آمریکا به‌عنوان یکی از متغیرهای تأثیرگذار در افزایش نرخ ارز یاد کردید. بااین‌حال اتحادیه اروپا راه‌های میان‌بر برای دور زدن تحریم‌‌های آمریکا پیش‌روی ایران قرار داده است. بااین‌وجود برخی نمایندگان و رسانه‌های وابسته به آن‌ها پیوستن به FATF را خیانت می‌خوانند! در شرایطی که ایران به فهرست سیاه این نهاد مالی بازگردد می‌توان به همکاری با بانک‌های اروپایی و استفاده از یورو به‌جای دلار امید داشت؟

این رسانه‌ها حق اظهارنظر دارند، ولی نمایندگان مجلس بدون توجه به آن‌ها لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم را تصویب کردند و ما باید به ادامه مسیر نگاه کنیم.

بر همین اساس لازم است ما اتحادیه اروپا را موظف کنیم برای عملی کردن وعده‌های خود تأمین اعتبار کند و نهادهایی در نظر بگیرد تا بدون مانعی بتوان تجارت ایران و اروپا را ادامه داد. نمی‌توان فقط به وعده‌ها دل‌خوش کرد. لازم است ما از دیپلماسی صلح و مذاکره در سطح کلان‌تر استفاده کنیم و بدون واسطه با کشورها به گفت‌وگو بنشینیم.