اخلاقیات به جامعه برگردد

استاد مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی: در خانواده‌ای که بزرگان آن مسائل اولیه اخلاق را رعایت نکرده و رابطه حسنه را با فرزندانشان نداشته و تقلب در خانواده‌شان رواج دارد، بی‌شک فرزندان نیز از آنها می‌آموزند. باید دانست که در دولت نهم و دهم اخلاقیات، اقتصاد را با چالش مواجه کرد. بداخلاقی‌های اجتماعی امید را در جامعه کاهش می‌دهد.

به گزارش عطنا، دکتر محمد زهدی‌اصل، مدیرگروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی در مطلبی در روزنامه آرمان به اهمیت بازگشت به اخلاق پرداخته است که در پی می‌آید؛

پرخاشگری اجتماعی به اشکال مختلف در جامعه خودنمایی می‌کند. این در حالی است که در روزهای اول انقلاب و دوران دفاع مقدس افراد با گشاده رویی در صحنه‌های جنگ و محافل اجتماعی حضور داشتند.

در آن دوران گذشت، فداکاری و ساده زیستی در زندگی‌ها جاری و ساری بود. اگر اخلاقیات در جامعه آسیب ببیند دیگر امکان جبران این سرمایه اجتماعی نیست. برای مثال افراد در صورتی که خسارت‌های اقتصادی ببینند با کار و تلاش مضاعف می‌توانند مسائلشان را حل کنند، اما وقتی اخلاق در جامعه آسیب ببیند، این مساله دیگر قابل جبران نیست.

در خانواده‌ای که بزرگان آن مسائل اولیه اخلاق را رعایت نکرده و رابطه حسنه را با فرزندانشان نداشته و تقلب در خانواده‌شان رواج دارد، بی‌شک فرزندان نیز از آنها می‌آموزند. باید دانست که در دولت نهم و دهم اخلاقیات، اقتصاد را با چالش مواجه کرد. بداخلاقی‌های اجتماعی امید را در جامعه کاهش می‌دهد.

وقتی مسئولان به‌جای ارائه گزارش‌های صادقانه به مردم، بیان مشکلات و حل مساله به توجیه و حرف و حدیث می‌پردازند، طبیعتا میزان عصبانیت مردم نیز افزایش می‌یابد. تحریم‌ها در وضعیت امروز جامعه ما بی‌تاثیر است، چون تاثیر تحریم‌ها حداکثر 20 درصد است، اما 80 درصد مساله به طرز فکر مردم و نحو مواجهه آنها با مسائل بستگی دارد.

اگر افراد اخلاق، تفاهم و امید به آینده داشته باشند، می‌توانند در مقابل ناملایمات ایستادگی کنند. هرچند وقتی در تمامی مسائل شاهد فساد هستیم، دیگر میزان اعتماد اجتماعی در جامعه کاهش می‌یابد. امروز اخلاقیات، اقتصاد جامعه را به نابودی کشانده است. اگر در جامعه تقلب، تزویر و ریا باشد، حاصل آن هم احتکار، ثروت اندوزی و قدرت طلبی می‌شود. در این شرایط فقیر روز به روز فقیرتر و ثروتمند روز به روز ثروتمندتر می‌شود.

این مساله برای جامعه ما مناسب نیست. بر اساس آمار 90 درصد ثروت جامعه در اختیار 10درصد از افراد است. هم‌اکنون فقر مطلق در جامعه از 30 درصد فراتر رفته است. این وضعیت اقتصادی در سایه بی‌تدبیری و نبود برخورد قاطع با سوء استفاده کنندگان بازتولید نارسایی‌ها را در جامعه به‌دنبال دارد. اگر نهادها به شکل صادقانه وارد میدان شوند، مشکلات اجتماعی جامعه حل و فصل می‌شود.

با بررسی سفارشات معصومین باید گفت که امام علی(ع) به محمد حنفیه گفت:‌‌ای فرزندم، من از فقر می‌ترسم و از آن به خدا پناه می‌برم، زیرا فقر باعث کمبود دین و سرگردانی خرد می‌شود. این به آن معناست که فقر منشا بروز مشکلات در ابعاد مختلف است. باید با فقر مبارزه شود، چون فقر منشا زائل شدن دین و عقل است. حاصل سرگردانی عقل هم بروز رفتارهای نابهنجار همچون پرخاشگری است. برای مثال وقتی فرد در پاسخگویی به نیاز همسر و فرزندان ناتوان باشد، طبیعتا دست به رفتارهای خلاف عقل می‌زند.

برای مثال در کشورهای توسعه یافته وقتی ارزاق گران می‌شود، مردم خرید نمی‌کنند، اما در ایران با هرگونه نوسان در بازار مردم به مراکز فروش هجوم می‌آورند. این رفتار نشان دهنده بی‌اعتمادی افراد به مسئولان و نبود امید در آینده است. در واقع هجوم به بازار نشان از بی‌اعتمادی و نبود امید است. کشور ایران با دیگر کشورها قابل مقایسه نیست. در حالی که تمامی این نعمت‌ها به‌دلیل بی‌تدبیری، رانت و سوءمدیریت‌ها بلای جان شده است.

همچنین اگر امروز افرادی همچون سلطان طلا یا سکه از سوی رسانه‌ها معرفی می‌شوند، به این دلیل است که در گذشته با رانت خوارها و سوء استفاده کنندگان به شکل مناسب برخورد نشده است. باید بتوان با صداقت با مردم رفتار کرد و داشته‌ها را به میدان آورد. برای مثال هم اکنون یک کارگر چگونه می‌تواند با حقوق ماهانه یک میلیون و 300 هزار تومان زندگی کند؟ بنابراین باید به داد ملت رسید. امید است با همت و تلاش بتوان اخلاقیات را به کشور برگرداند.