با پول‌پاشی بین مردم فقر از بین نمی‌رود

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی عقیده دارد با پول‌پاشی نمی‌توان فقر را در کشور از بین برد، زیرا برای اصلاح سیاست غلط، نباید سیاست غلط دیگری را دنبال کرد.

به گزارش عطنا به نقل از ایرنا، افزایش نرخ دلار در کشور و کاهش ارزش پول ملی سبب شده تا قدرت خرید اقشار ضعیف جامعه از گذشته کمتر شود تا آنجا که ارزش یارانه پرداختی نیز سقوط کرده و همین امر زمینه را برای گسترش فقر مطلق هموار کرده است.

برای مقابله با این مشکل، البته راهکارهای مختلفی مطرح‌شده و در یکی از آخرین اظهار‌نظرها، محسنی بندپی، سرپرست وزارت کار، با اشاره به اینکه قدرت خرید مردم 30 درصد کاهش پیداکرده، از برنامه‌های دولت برای حمایت از دهک‌های کم‌درآمد خبر داده است.

وی یکی از برنامه‌ها برای حمایت از معیشت مردم را توزیع کالاهای اساسی با نرخ مصوب بین یک تا هشت ارزش پول ملیاعلام کرد و گفت: باید به اقشار خاص و به پنج دهک اول یک نگاه ویژه‌تر داشته باشیم، زیرا در چنین شرایطی این افراد بیشتر در سختی و مشکل‌اند.

از همین رو، سرپرست وزارت کار تأکید کرده که برنامه دوم حمایت اجتماعی مستقیم نقدی و غیر نقدی برای پنج دهک است که ظرف دو-سه هفته آینده عملیاتی می‌شود.

دامن زدن رادیو به افزایش یارانه نقدی

صبح دیروز پیک بامدادی رادیو ایران که در سراسر کشور پخش می‌شود نیز با اشاره به بالا رفتن قیمت نفت، به مطالبه افزایش یارانه نقدی دامن زد و احتمال عملیاتی شدن حمایت اجتماعی مستقیم نقدی برای پنج دهک از سوی سرپرست وزارت کار را، تأیید افزایش یارانه نقدی برخی دهک‌ها دانست. رادیو همچنین یکی از گلایه‌های مردم در سال‌های اخیر را ثابت ماندن مبلغ یارانه‌ها خواند که با توجه به تورم سالانه نشان‌دهنده کاهش ارزش واقعی آن در برابر قیمت کالا است.

سیاست‌های متناقض چندین ساله در اقتصاد

بااین‌حال، محمدقلی یوسفی، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی می‌گوید: اشتباه را با اشتباه نمی‌توان درست کرد.

محمدقلی یوسفی بابیان این مطلب ادامه داد: متأسفانه در 40 سال گذشته سیاست‌های متناقض و بعضاً غلطی دنبال شده که به‌اشتباه تصور می‌شود می‌توان یک اشتباه را با اشتباهات دیگری جبران کرد.

وی با اشاره به‌احتمال افزایش یارانه نقدی 5 دهک پایین جامعه در آینده‌ای نزدیک، افزود: به‌جای اینکه به این شکل در جامعه پول‌پاشی انجام شود، باید فکر جدی‌تری کرد.

این اقتصاددان تأکید کرد: باید به این فکر باشیم در کشوری که امکانات گسترده‌ای دارد، چرا نباید تولید و اشتغال ایجاد شود و سطح درآمد و رفاه بالا رود و چرا باید حتی بخش وسیعی از مردم که شاغل هستند، زیرخط فقر باشند؟

وی بابیان این‌که هرچقدر هم به این شکل پول تزریق شود، مشکل اقشار فقیر از بین نمی‌رود، گفت: استمرار سیاست‌های نادرست باعث شده تا شرکت‌های تولیدی کار را متوقف کنند و بنابراین بیکاری در جامعه گسترش پیدا می‌کند.

یوسفی افزود: سؤال اصلی این است که آیا می‌توان به این شکل منابع را هدر داد؟ به‌جای این کار، دولت باید فکر بلند‌مدتی ‌کند و کشور را باید با کار و تولید اداره کند.

افزایش یارانه نقدی از کجا تأمین خواهد شد

وی با اشاره به اینکه مگر می‌شود هر بار و با بروز هر مشکلی، سطح یارانه‌ها افزایش پیدا کند؟ ادامه داد: در اقتصاد، یارانه شبیه داروست. این در حالی است که دارو را به بیمار می‌دهند تا خوب شود، نه اینکه دارو یک حق به شمار آید و یا دائمی باشد.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی گفت: سؤال دیگری که مطرح می‌شود این است که منبع این پول از کجا تأمین خواهد شد و آیا این می‌تواند مشکل را برطرف کند؟ یا اینکه می‌خواهیم از این طریق صورت‌مسئله را پاک کنیم؟

وی افزود: این کار منابع را هدر می‌دهد و از سوی دیگر مشکلی را حل نمی‌کند و از همین رو این کار نه به نفع کشور و نه به نفع مردم خواهد بود.

یوسفی بابیان اینکه پول‌پاشی نمی‌تواند فقر را در کشور از بین برد، تأکید کرد: چه کسی گفته که می‌توان از این طریق اهداف را پیش برد؟ این اتفاق نه‌تنها بیماری فقر را از بین نمی‌برد، بلکه افراد دیگر را نیز به دام فقر گرفتار می‌کند.

امکان تفکیک دهک‌ها وجود ندارد

وی افزود: از سوی دیگر، با توجه به آمار موجود در کشور، قابلیت تفکیک دهک‌ها وجود ندارد و این‌یک بحث تخیلی است، زیرا هرکسی می‌تواند روی کاغذ درآمد را استخراج کرده و تقسیم به دهک کند و امیدوار باشد دسته‌بندی دقیقی انجام داده است، اما اینکه این دهک چه گروه و قومی هستند و کجا زندگی می‌کنند، مشخص نیست.

یوسفی ادامه داد: در این مورد هیچ بحثی نمی‌شود و نوعی تیر انداختن در تاریکی است، زیرا چندان قابل‌شناسایی نیستند.

وی با اشاره به اینکه از 81 میلیون و 100 هزار نفر جمعیت، حدود 23 میلیون نفر شاغل هستند، گفت: این آمار به معنای این است که هر یک نفر شاغل باید خرج 3.5 نفر را بپردازد و حدود 53 میلیون نفر در کشور وجود دارد که مصرف‌کننده هستند و مستقیماً منبع درآمدی ندارند.

این اقتصاددان تأکید کرد: این 53 میلیون نفر جمعیت، تنها مصرف‌کننده هستند. حال دولت چگونه می‌خواهد این افراد را بر اساس درآمد در دهک‌های مختلف دسته‌بندی کند.

85 درصد شاغلین زیرخط فقر هستند

وی ادامه داد: افراد شاغل نیز غالباً چند شغله هستند تا حداقل هزینه زندگی را تأمین کنند، بنابراین با فرض پول‌پاشی آیا مشکل شاغلان رفع خواهد شد؟ این در حالی است که اکنون سطح درآمدِ بیش از 85 درصد شاغلین زیرخط فقر است.

یوسفی در خصوص توزیع اقلام اساسی بین اقشار کم‌درآمد جامعه هم گفت: این کار نیز به‌نوبه خود فساد را به دنبال دارد. در گذشته در این زمینه تجربه تلخی داشتیم که باعث رانت و حیف‌ومیل می‌شود و به‌هیچ‌عنوان صلاح نیست و مشخص نیست بر چه اساسی این کار را انجام می‌‌دهند؟

وی افزود: آیا واقعاً می‌توانند به‌جای سلیقه مردم تصمیم بگیرند که مردم به چه چیزی نیاز دارند؟ مشکلات مربوط به توزیع نیز در این زمینه وجود دارد. این سیاست‌ها در گذشته بوده و غلط است، چرا باید کار اشتباه را دوباره تکرار کرد؟

راهکاری برای کمک به نیازمندان بدون افزایش نقدینگی

البته باید توجه داشت که اگر محل افزایش یارانه از محل حذف یارانه ثروتمندان باشد دیگر بحث پول‌پاشی و افزایش نقدینگی نیست؛ درعین‌حال می‌توان راهکارهایی را برای کمک غیر نقدی و ارائه اقلام به اقشار فقیر جست که اتفاقاً در راستای حمایت از تولید داخل هم باشد. این یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت است که باید به‌سرعت و با کارآمدی به آن پاسخ دهد.