اختتامیه همایش ملی «آسیب‌های اجتماعی ایران»/ تقدیر از مقالات و عکس‌های برتر+تصاویر(12)

دبیر علمی همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران گفت: توانستیم با دولت و دستگاه‌های دولتی مشارکت بیشتری نسبت به همایش‌های قبلی داشته باشیم، ۴وزارتخانه، وزارت کشور، وزارت بهداشت و درمان، وزارت رفاه و تامین اجتماعی، وزارت راه وشهرسازی و تعدادی از سازمان‌های دولتی حضور داشتند.

به گزارش خبرنگار عطنا، سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران با حضور استادان، پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های مختلف اجتماعی به مدت دو روز 30 و 31 خردادماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

در اختتامیه این مراسم میرطاهر موسوی، دبیر علمی همایش به ارائه گزارشی از همایش پرداخت و اظهار کرد: ابتدا ضمن ادای احترام به روح استاد محمدامین قانعی‌راد و استاد محمد عبداللهی که هر دو حقی بر گردن جامعه‌شناسان و دانشجویان ایران داشتند، از حضور یکایک عزیزان از جمله جناب دکتر ربیعی، وزیر کار، رفاه و تعاون اجتماعی، دکتر پروانه سلحشوری و دکتر طیبه سیاوشی، نمایندگان مجلس تشکر می‌کنم، گفتنی است که دکتر ربیعی بسیار علاقه‌مند به مسائل اجتماعی بودند و فعالانه هم برخورد می‌کردند.

وی با بیان اینکه ما در این دو روز موفق شدیم 10 نشست تخصصی را در حضور استادان، وزرا، کنشگران اجتماعی و دانشجویان داشته باشیم، ادامه داد: افتتاحیه‌ای داشتیم که بخش قابل توجهی مربوط به پاسداشت دکتر قانعی‌راد بود و همچنین دو سخنرانی کلیدی توسط دکتر چلبی و دکتر مسجد‌جامعی انجام شد.

وی از اتفاق جدیدی هم که در این همایش روی داد، ابراز خرسندی کرد و گفت: اینکه ما توانستیم با دولت و دستگاه‌های دولتی مشارکت بیشتری نسبت به همایش‌های قبلی داشته باشیم، بسیار قابل توجه است.

وی افزود: چهار وزارتخانه از جمله وزارت کشور، وزارت بهداشت و درمان، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، وزارت راه و شهرسازی و تعدادی از سازمان‌های دولتی در این همایش حضور داشتند.

وی حضور علی ربیعی، وزیر کار را مشتاقانه توصیف کرد و اضافه کرد: اما متاسفانه بدنه وزارت رفاه و سازمان تامین اجتماعی مثل بهزیستی چندان مشارکتی نشان ندادند، علی‌رغم اینکه بارها و بارها تلفنی و کتبی دعوت کردیم؛ با این حال، خوشحالیم که یک دانشمند علوم اجتماعی در رأس وزارت رفاه و تامین اجتماعی حضور دارد.

موسوی ادامه داد:‌ این حضور نشان‌دهنده این است که همگرایی نسبی اتفاق می‌افتد؛ حداقل سه نشست تخصصی ما را سه وزارتخانه با استانداردهای علمی برگزار کردند که همین یک اتفاق خوب بود.

دبیر علمی همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران خاطرنشان کرد: نکته مثبت در این همایش این بود که تلاش شد استادان و پژوهشگران جوان و دانشجویان محقق به جامعه علمی ایران معرفی شوند و کارنامه قابل قبولی هم در این زمینه دریافت کردیم که امروز قرار است از تعدادی از پژوهشگران که مقالات برتر داشتند، قدردانی شود.

موسوی در ادامه بیان کرد: حضور استادان حوزه‌های دیگر از جمله مدیریت، روان‌شناسی، مددکاری، اقتصاد، حقوق، جغرافیا و جامعه‌شناسان با گرایش‌های مختلف از نکات مثبت دیگر این همایش بود و ما این همگرایی را به فال نیک می‌گیریم، چرا که تعدادی از نشست‌های تخصصی را این استادان مدیریت کردند.

وی هدف همایش را چنین عنوان کرد:‌ هدف ما از این همایش شناخت روزآمد آسیب‌های اجتماعی، ارزیابی و رصد آنها، امکان‌شناسی در قالب راهکارها و توصیه‌ها و تجویزاتی بود که بتوانیم آن را با همان رویکردی دکتر سراج زاده (همگرایی بین حاکمیت عرصه سیاسی، عرصه عمومی و مردم و ضلع سوم دانشگاه و اندیشمندان) دنبال کنیم.

وی در ادامه به برخی از محتواهای ارائه شده اشاره کرد و گفت: در این همایش دکتر فکوهی نقدی داشتند و گفتند همایش خوبی بود ولی زمان بسیار کمی اختصاص داده شده بود و ما نمی‌توانیم در زمان کم تمامی مسائل را بیان کنیم. با توجه به اینکه تعداد بسیار زیادی مقاله و چکیده داشتیم و افراد شایسته‌ای که اعلام حضور کرده بودند و مطلب فرستادند، ما با این محدودیت توانستیم تنها ۵۰ مطلب را انتخاب کنیم و همین تعداد هم مورد اعتراض است و اگر زمان بیشتری را می‌گذاشتیم تبعاً قابل مدیریت در دو روز نبود.

موسوی خطاب به وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی هم گفت: یک استدعای ویژه از دکتر ربیعی دارم؛ این استدعای جامعه علوم اجتماعی است که یکی از سوالاتی که استادان و کنشگران اجتماعی و فعالان مدنی در این دو روز در قالب اعتراض به ما داشتند این بود که این حرف‌های خوبی که در این دو روز زده می‌شود به چه دردی می‌خورد، به چه کاری می‌آید، شنونده‌های این حرف چه کسانی هستند، آیا سیاست‌گذاران، تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان کشور از این صحبت‌ها مطلع خواهند شد یا اینکه حرف‌هایی است که پژواک آن تنها به خود ما خواهد رسید.

وی در این‌باره تصریح کرد: استدعای من این است که در قالب گزارش منسجم، چکیده‌ای از مطالب ارائه شده به صورت کوتاه به اضافه نکات مهم به عنوان توصیه‌ها و تجویزات در اختیار دولت محترم قرار بگیرد، از این جهت، در صورت امکان ما بتوانیم این گزارش جمع‌بندی و توصیه‌هایی را که استادان داشتند، تقدیم دولت کنیم.

وی افزود: آقای ربیعی! شما به عنوان نماینده علوم اجتماعی دولت این را تقدیم کنید تا جایی که ریاست جمهوری و هیئت وزیران به نحوی از این یافته‌ها و نتایج بهره‌برداری کنند.

در ادامه، میرطاهر موسوی، دبیر علمی همایش آسیب‌هی اجتماعی ایران گزیده‌ای از مطالبی که در سومین همایش ارائه شد، شرح داد که در پی می‌آید:

-در مراسم افتتاحیه دکتر چلبی یک رهیافت پیشنهادی داشتند که جامع بود در حوزه آسیب‌های اجتماعی در قالب ۶ ساختار مهم و ۲۰ نکته ضروری مطرح کردند.

-سخنرانی کلیدی که دکتر مسجد جامعی مطرح کردند مبنی بر اینکه تا کنون هیچ گزارشی که نشان‌دهنده کاهش آسیب‌های اجتماعی در ایران باشد، دریافت نکردیم که به نظرم بیان قابل توجهی است.

-مطرح شد که بودجه‌های قابل توجهی به پژوهش‌های آسیب‌های اجتماعی اختصاص داده شده است ولی عملاً حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی تفاوت معناداری نداشته است، استدلال این بود که مسئله اجتماعی به مسئله حسابداری تقلیل پیدا کرده و اینکه اقدامات و سیاست‌های موجود کارآیی لازم را نداشته است.

- در این همایش از رنج کشیدن حوزه زنان از کلیشه‌های جنسیتی بحث شد. گفته شد که امر سیاسی تلقی شدن پژوهش در حوزه زنان یکی از آسیب‌های این پژوهش‌ها است.

-یکی از پژوهشگران جوان ما گزارش ارائه کردند با عنوان «کودک‌عروسان در ایران» و آمارهای قابل توجهی مطرح کردند. این آمارها تاکید می‌کردند که درست نیست چون چنین ازدواج‌هایی در سن پایین، ثبت نمی‌شوند، آنها را نادیده گرفت.

همچنین نرخ آمار ازدواج کودک‌عروسان زیر ۱۵سال به صورت رسمی در کشور ۳ درصد و زیر ۱۸ سال ۱۷ درصد است. در سال ۱۳۹۵، نزدیک به ۲۳۴ ازدواج دختر زیر ۱۰ سال به صورت رسمی ثبت شده است. ۳۹۰۴۵ دختر بین ۱۰ تا ۱۴ سال آمار ازدواجشان ثبت شده است و در عین حال مرگ و میر مادران زیر ۱۵سال پنج برابر بیشتر از مرگ و میر مادران ۲۰ سال است.

-در حوزه سیاست‌گذاری آسیب‌های اجتماعی وزارت کشور با تدبیر صحیح با استفاده از اساتیدی که خودشان انتخاب کردند مطالبی را در جلسه ارائه کردند، شاکله حرفشان این بود که غالباً سیاست‌گذاری‌های مسائل اجتماعی ایران دولتی و حاکمیتی است و نهادهای علمی، دانشگاهی و مدنی دارای قدرت و اثر در این برنامه‌ها نیستند؛ به صورت قاطع اعلام کردند که آمار قابل استنادی در حوزه آسیب‌های اجتماعی وجود ندارد.

-مسئله دیگر اشتباه در تمرکز کامل سیاست‌ها و برنامه‌ها در کاهش آسیب‌ها بود که در نشست‌ مطرح شد و نظر استادان این بود که از حوزه نشاط اجتماعی و امید اجتماعی غفلت شده است و معتقد بودند که باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه‌ها صورت گیرد. جمع‌بندی نشست این بود که عمده‌ترین آسیب‌های اجتماعی در ایران وجود نابرابری و افزایش سریع تغییرات اجتماعی است.

-تقلیل سیاست‌گذاری اجتماعی در این حوزه به مداخلات خرد، فردمحورانه و مددکارانه و غفلت از عوامل ساختاری و سه سطحی خرد، میانه و کلان است، درباره این حرف در عین اینکه درست بود، نقدهایی هم توسط سایر استادان مطرح شد.

-در حوزه آسیب‌های اقتصادی مطرح شد که فساد ریشه در مناسبات رانتی و سیاسی دارد که علت نابرابری در جامعه است، دکتر راغفر ضمن بیان این مطلب اشاره داشتند که کاهش و افول سرمایه اجتماعی به عنوان یک مولفه بسیار مهم در پیدایش و پمپاژ آسیب‌های اجتماعی است؛ چهار راهکار برای توسعه سرمایه اجتماعی و پرهیز از واگرایی‌ها مطرح شد:

۱-اعلام عفو عمومی

۲-گسترش گفت‌وگوی عمومی

۳-تلاش برای رفع نابرابری‌ها

۴-شفاف‌سازی فرآیندهای حکومتی

-از جمله نگرانی‌هایی که مطرح شد دستکاری واقعیت‌ها در راستای منافع فرادستان و صاحبان قدرت است و قربانی شدن جامعه در اثر این دستکاری در واقعیت‌ها است و نقد بازارگرایی، روابط رانتی و بازارگرایی مبتذل که به اصول بنیادی بازارگرایی که می‌تواند بخشی از مشکلات جامعه را حل کند، هم پایبند نبودند و نهادهای لازم را در این بازارگرایی مبتذل مورد توجه قرار ندادند و پاسخگوی پیامدهای‌ هم نیستند؛ نقدی که در نظام بانکی انجام شد با توجه به فسادهایی که صورت گرفته نقد استادان این بود که تزریق ۲۰ هزار میلیارد تومان منابع به بانک‌ها هیچ تاثیری ندارد جز ادامه این روش‌های فسادآمیز و تکمیل حلقه فساد در نظام بانکی.

-از جمعیت ۱۵ تا ۲۴ سال کشور که بالغ بر ۱۱ میلیون نفر هستند، ۴ میلیون نفرشان نه تحصیل می‌کنند و نه شغل دارند و این یک آژیر خطر در حوزه آسیب‌های اجتماعی است.

-در بخش روان‌شناسی و سلامت روانی مطرح شد که ۸۲ درصد مردم تهران در یک سال گذشته یعنی سال ۹۵ و ۹۶ دچار یک فشار روانی و یک تکانه شدید شدند که به طور میانگین ۸ ماه از روند زندگی‌شان را مختل و درگیر کرده است.

-در حوزه شیوع مصرف مواد و طول عمر مطرح شد که شیوع مصرف مواد به طور میانگین ۸.۵ درصد طول عمر شهروندان را به خودش اختصاص داده است، روش ۷۶ درصد معتادان کشیدن است و ۴ درصد از روش تزریق استفاده می‌کنند، ۳۰ درصد معتادان هم از دو نوع ماده اعتیادآور استفاده می‌کنند.

-ما اساسا در ایران الگوی سیاست جامع و کارآمد سلامت اجتماعی نداریم.

-بحث خشکسالی در سرزمین ایران و تشدید نگران کننده مهاجرت‌ها در ایران.

-مسائل اجتماعی جمعیتی مرزی ایران.

-تغییر ترکیب جمعیتی مبتلایان به ایدز.

-ساختمان و هرم سنی کودکان کار و خیابان.

-در حوزه شهر هم بحث ایجاد شهرهای جدید و مسکن مهر به عنوان تولید ناهنجاری‌های اجتماعی مطرح شد.

- دکتر فکوهی تهدیدی به عنوان یکسان‌سازی سبک زندگی آن هم با مدیریت حکومت در شهرها وکلانشهر‌ها را مطرح کردند؛ می‌گفتند وقتی در یک خانواده نمی‌شود سبک زندگی را یکسان‌سازی کرد، چطور حکومت در کلانشهرها می‌تواند سبک زندگی را یکسان‌سازی کند؟ و فضای عمومی را اشباع کند. به این ترتیب، با سبک زندگی تعریف شده از سوی حکومت، سبک زندگی واقعی به سمت حوزه‌های خصوصی و نیمه خصوصی می‌رود.

- خانم سپیده یادگار هم اطلاعات خوبی را درباره ترنس‌ها در این همایش مطرح کردند و گفتند ۲۰ درصد این جمعیت از خانواده‌های‌شان طرد شدند، ۵۰ درصد مورد تجاوز قرار گرفتند، ۴۰ درصد خودکشی کردند و این افراد همچنان به دلیل فقدان شناخت جامعه و خانواده از این مسئله در معرض طرد و آسیب‌های اجتماعی فوری قرار گرفتند.

-رسول صادقی نکته‌ای را گفتند که در دوره‌های اخیر در کشور با شکل‌گیری پدیده هم‌باشی خانواده از شکل یک نهاد به یک رابطه تقلیل پیدا کرده است.

-غلبه الگوی کمی و آمارهای رایج شده در علوم انسانی و در پژوهش‌های اجتماعی، آشفتگی‌های مفهومی، مصرف‌گرایی مفرط اقتصادی، وجود یک چرخه معیوب که ما را به این اندیشه می‌رساند که گویا ما این آسیب‌های اجتماعی را نداریم، تضادهای منفعتی، گریزان بودن محققان از یکدیگر، گریزان بودن محققان از حاکمیت و عدم ارتباط واقعی با جامعه، دیگر بحثی بود که در همایش مطرح شد و تاکید شد جامعه نیاز به اشتراکات ذهنی برای گفت‌وگو دارد.

-آسیب‌ها در سه سطح ۱-مردم احساس نا امنی می‌کنند، ۲-سیاست‌گذاران که به نوعی مشروعیت‌شان در خطر قرار گرفته است، ۳-سیاست‌پژوهی که اعتبار علمی آن در خطر قرار گرفته است، تبدیل به مسئله شده و مورد نقد و بررسی استادان قرار گرفت.

در این نشست به نواقصی شامل کاستی نظری، کاستی داده‌های تحقیق و کاستی در نظام سازماندهی اشاره شد.

-دکتر ربیعی روندی را مرور کردند در ضعف‌هایی که در آسیب‌های اجتماعی وجود دارد، باید سیاست‌گذااری‌ها را تقویت کرد و یک رویکرد منطقی و علمی و در عین حال عمل‌گرایانه به این نکات داشت.

در پایان از مقالات برتر و عکس‌های برتر ارائه شده به همایش تقدیر شد:

در بخش مقالات برتر:

۱-زهرا میرزایی با عنوان پیامدهای ازدواج‌های زودهنگام.

۲-سپیده یادگار با عنوان تجربه ترنسکشوالی در خانواده ایرانی.

۳-فائزه خواجه‌زاده با عنوان اثرات خشکسالی بر مهاجرت‌های داخل ایران.

۴-عبدالوهاب شهلی‌بر با عنوان تحلیل مسائل اجتماعی بهره برداری و نگهداری مجتمع‌های مسکن مهر در شهرهای جدید.

در بخش عکس:

 ۱-وحید خدادادی مجموعه عکس‌های محمد امین قانعی راد.

۲-حسین ساکی

۳-کاوه ذکریایی نژاد

۴-ساجد حق شناس

۵-حمیدرضا غلامی

۶-سعید غلامحسینی برای مجموعه گورخواب ها

رتبه‌های اول تا سوم مجموعه عکس‌ها:

۱-جمشید فرج وند برای مجموعه تی وی.

۲-اصغر خمسه برای مجموعه حراج کلیه.

۳-جاوید تفضلی برای مجموعه شش طبقه.

با گزارش تصویری این مراسم اختتامیه سومین همایش آسیب‌های اجتماعی ایران همراه باشید؛

عکس: ایوب قادری-عطنا