رمز موفقیت اقتصاد مقاومتی توجه به «صنایع فرهنگی» است

مدیر گروه موسسه آموزش عالی علمی-کاربردی فرهنگ و هنر با تاکید بر اینکه اقتصاد مقاومتی در کشورهای دیگر اجرا شده است گفت: در تولید صنایع فرهنگی می‌توانیم با کمترین سرمایه‌گذاری به اشتغال پایدار برسیم، با تولیدهای باکیفیت در سطح جهانی حضور داشته باشیم.

به گزارش عطنا، همایش «اقتصاد فرهنگ؛ بررسی سیاست‌های آموزشی» به همت مؤسسه آموزشی و پژوهشی اشراق با حضور حسین راغفر، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه الزهراء با موضوع «نئولیبرالیسم، اقتصاد و فرهنگ»، ابراهیم فیاض، استاد مردم‌شناسی و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با موضوع «آسیب‌شناسی اقتصاد نهادهای متولی فرهنگ در ایران»، محمدتقی چاوشی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با موضوع «قنوت و قناعت» و عیسی کشاورز، دکترای مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی و مدیر گروه موسسه آموزش عالی علمی-کاربردی فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی-کاربردی با موضوع «جایگاه صنایع فرهنگی در اقتصاد مقاومتی» ۲۰ اسفندماه 96 در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

عیسی کشاورز، مدیر گروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی-کاربردی و دانشگر صنایع فرهنگی که برای صحبت درباره «جایگاه صنایع فرهنگی در اقتصاد مقاومتی» به این همایش دعوت شده بود در ابتدا گفت: من این دانشکده و روح حاکم بر آن را می‌شناسم و می‌دانم بحث کردن درباره  اقتصاد فرهنگ و حرف‌هایی از این جنس برای برگزارکنندگان این همایش کار سختی است.

وی افزود: یعنی یک نگاهی وجود دارد که می‌گویند همه ‌چیز از دست رفت و فرهنگ چیز جدابافته‌ای است که آنچنان قداست دارد که چسباندن هرگونه پسوندی که به پول مربوط باشد یعنی کج‌راهه رفتن و خط بطلان کشیدن بر آن، در صورتی‌که در واقعیت امر اینگونه نیست، چندین سال است که پیشینه علمی خود را در حوزه صنایع فرهنگی متمرکز کرده‌ام و امروز می‌خواهم از صنایع فرهنگی و جایگاه آن در اقتصاد مقاومتی حرف بزنم.

مدیر گروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی-کاربردی با بیان اینکه نه فضا آنقدر نگران‌کننده است و نه ظرفیت آنقدر پیچیده، گفت: اصلا موضوع این نیست که ما از یک زیست‌جهان حرف می‌زنیم. این زیست‌جهان مگر تا حالا از کجا ارتزاق می‌کرد؟ یک دولتی بود، از یک نفت و 30 هزار میلیارد تومان پول به آموزش و پرورش و همین مقدار به آموزش عالی، همین مقدار به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داده و با این پول می‌توانستیم کار فرهنگی کنیم، از دولت می‌خوردیم و از نفت.

کشاورز اظهار کرد: فرقی ندارد بخش فرهنگی از دولت ارتزاق کند یا از خودش؟ یعنی تا حالا فرهنگ آنچنان مقدس و خالی از ذهن بوده ‌است و در یک زیست‌جهانِ آنچنان عمیقی بوده است و جدای از پول بوده است، جدای از ایدئولوژی بوده است. فرقی نمی‌کند، شما می‌خواستید این پول را از دولت بگیرید و ایدئولوژی‌های دولت را در فرهنگ ترویج کنید، ابزار ساخت گفتمان و تریبون بیان نگاه‌های دولت را راه بیندازید.

این دانش‌آموخته دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی گفت: فرهنگ و اقتصاد نسبت بسیار روشنی با هم دارند اما باید سازوکارهای بومی و سیستم درستی برای آنها در نظر گرفته شود؛ آن چیزی که بین اقتصاد و فرهنگ و بین صنایع فرهنگی و حوزه اقتصاد مقاومتی مشکل ایجاد کرده است عدم اطلاع ما از چگونگی‌ها و فاصله گرفتن از متولوژی‌ها است.

مدیر گروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی-کاربردی درباره سنجش وضعیت جوامع گفت: در همه کشورها هر سال مطلوب یا نامطلوب بودن ساز و کار نظام‌های مختلف ارزیابی می‌شود؛ نظام اقتصادی با ارزیابی تولید ناخالص داخلی (GNP) اندازه‌گیری می‌شود، نظام سیاسی با تولید ناخالص قدرت (GNP) اندازه‌گیری می‌شود، نظام فرهنگی با تولید نظام ناخالص شادی (GNH) اندازه‌گیری می‌شود و نظام اجتماعی با تولید ناخالص انسجام (GNE) محاسبه می‌شود.

وی با بیان اینکه این نظام‌ها با یکدیگر تعامل و همزیستی دارند، گفت: سال ۱۳۹۲ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی با هدف تأمین رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست ساله، با رویکردی جهادی و انتقادپذیر، فرصت‌ساز، مولد به‌عنوان الگویی متعالی و متناسب برای اقتصاد ایران و متکی بر مردمی بودن، عدالت‌محور بودن و شفاف‌سازی با رویکردی درون‌زا و بیرون‌گرا از طرف رهبری ابلاغ شد.

اقتصاد مقاومتی در ترکیه اجرا شده است

کشاورز افزود: اگر منظور از اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد تاب‌آور، انعطاف‌پذیر و مولد است که قصد دارد که با استفاده از ظرفیت‌های داخلی مسیر رشد و توسعه خود را دنبال کند، در دنیا هرچند با کلمات متفاوت و با شرایط متفاوت، امری مسبوق به سابقه است.

این استاد دانشگاه معتقد است با نگاهی به چشم‌انداز بیست‌ساله کشورهای ایران،‌ عربستان و ترکیه، با استناد بر آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۴ متوجه می‌شویم که این دو رقیب دیرینه از ما پیشی گرفته‌اند و به چشم‌انداز خود در سال ۱۴۰۴ نزدیک‌تر از ما هستند. در شاخص فلاکت (مجموع میزان تورم، بیکاری، سودآوری و...) هم وضعیت آن دو کشور از ما بهتر است.

دانشگر صنایع فرهنگی درباره فرهنگ، صنعت و صنایع فرهنگی گفت: منظور من از فرهنگ مجموعه دانش‌های انباشته و انتقال یافته به بشر در طول تاریخ است و به تجربه زیسته انسان‌ها در زندگی مربوط می‌شود. منظور من از صنعت مجموعه فعالیت‌های نظام‌مند، استاندارد شده و فرایندهایی است که با استفاده از فناوری، انسان و منابع، با استفاده از یک خط تولید به کالا و خدمات منجر می‌‌شود که سودآوری و یا ثروت تولید می‌کند. اگر چه معتقدم فرهنگ موجودیتی غیرمادی دارد اما معتقدم که از طریق فعالیت‌های صنعتی می‌تواند با تولید کالا و خدمات منجر به تولید محصولات و آثار و کالاهایی شود و با نام صنایع فرهنگی در داد و ستد اقتصادی بتواند مبادله بشود و تولید ثروت کند.

وی معانی انضمامی کالاها را یکی از موضوعات مهم در خصوص صنایع فرهنگی دانست و گفت: صنایع فرهنگی مثل فیلم، ‌سینما و عکاسی به معانی انضمامی کالاها اشاره می‌کند یعنی علاوه بر اینکه می‌توان آن را خرید و فروش کرد فرهنگ را هم می‌توان ترویج داد.

کشاورز معتقد است صنایع فرهنگی هویت‌ساز و مفهوم‌ساز هستند، مثلا اگر خانه ۵۰ متری ما ۱۰۰ متر و حقوق دو میلیونی ما 10 میلیون شود، سطح و سبک زندگی ما تغییر می‌کند بنابراین صنایع فرهنگی سبک‌های زندگی ما را عوض می‌کنند.

مدیر گروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی-کاربردی در ادامه گفت: صنایع فرهنگی بدون کارخانه رشد می‌کنند، در تولید صنایع فرهنگی می‌توانیم با کمترین سرمایه‌گذاری به اشتغال پایدار برسیم. در صنایع فرهنگی می‌توانیم شغل‌های کوچک و بزرگ داشته باشیم. با تولیدهای باکیفیت می‌توانیم در سطح جهانی حضور داشته باشیم و کالاهایی را که به بازار عرضه می‌کنیم به عنوان نماینده فرهنگی کشور معرفی کنیم.

این استاد دانشگاه افزود: ما می‌توانیم همانطور که اکنون «پورشه» و «بی.ام.دبلیو» فراتر از کشورهای خود هستند و در بازارهای جهانی یکه‌تازی می‌کنند صنایع فرهنگی خود را رشد دهیم، کشورهایی که چنین محصولاتی در بازار جهانی دارند توانسته‌اند از معانی انضمامی استفاده کنند و اکنون می‌بینیم که برند شرکت‌ها فراتر از کشورهای تولیدکننده آن هستند.

به گفته وی صنایع فرهنگی آمریکا حدود 500 میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ سوددهی داشته است. جدای از کشورهای صنعتی حتی کشور جامائیکا هم توانست دو هزار میلیارد از صنایع فرهنگی ارتزاق کند در حالی‌که اقتصاد کشور ما وابسته به نفت است و در بخش صنایع فرهنگی بسیار ضعیف عمل می‌کند.

عیسی کشاورز، مدیر گروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی-کاربردی و دانشگر صنایع فرهنگی در پایان گفت: با بالا بردن توان تولیدی خود در بخش صنایع فرهنگی می‌توانیم بخشی اقتصاد مقاومتی را اجرایی کنیم.