تبعیض، تحقیر و تضعیف عزت نفس جامعه ایرانی را به نا امیدی سوق می‌دهد

رئیس همایش ملی امید اجتماعی در ایران ریشه تمام ناامیدی‌ها و آسیب‌های اجتماعی‌ را تبعیض و احساس بی‌عدالتی دانست که در یک چرخه بسته‌ای به فقر همه‌جانبه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی منتهی می‌شود و البته گفت: انتخاب موضوع  امید اجتماعی نشان دهنده این است که همه ما به نوعی در مسیر خوشِ فرجام اصلاحاتِ اجتماعی قدم برمی‌داریم و این مرهون تلاش همه عزیزان است.

به گزارش عطنا، همایش«امید اجتماعی در ایران» به همت موسسه رحمان با همکاری دانشگاه علامه‌طباطبائی و نهادهای علمی، پژوهشی و مدنی، با محوریت «چیستی مفهوم و دستاوردهای نظری در حوزه امید اجتماعی»، «وضعیت امید اجتماعی در ایران»، «سبب‌شناسی امید اجتماعی و آثار و پیامدهای آن» و «راهکارهای ارتقای امید اجتماعی» در روزهای دوشنبه، 7 اسفند و سه‌شنبه، 8 اسفند از ساعت 10 تا 19 در سه قسمت تخصصی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبائی برگزار شد.

مصطفی معین، رئیس همایش امید اجتماعی، هادی خانیکی، دبیر همایش، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه‌طباطبائی، مصطفی ملکیان، فیلسوف و استاد دانشگاه، سارا شریعتی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و محمدمهدی اردبیلی، مدرس فلسفه در این همایش به ارائه دیدگاه‌های خود پرداختند و هیئت رئیسه و اعضای هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی این دانشگاه در روز نخست و مراسم افتتاحیه این همایش حضور داشتند.

شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور در امور حقوق شهروندی، علیرضا علوی‌تبار، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار، محمدامین قانعی‌راد، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، محمدجواد غلامرضاکاشی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبائی، حسین پاینده، استاد نظریه و نقد ادبی، بیژن عبدالکریمی، استاد فلسفه و نعمت‌الله فاضلی، استاد انسان‌شناسی و فرهنگ نیز در روز دوم و مراسم اختتامیه این همایش به ایراد سخنرانی پرداختند.

مصطفی معین در سخنان مراسم افتتاحیه گفت: آسیب‌های اجتماعی به مثابه کوه یخی است که باید ریشه‌یابی شود.

وی علت‌العلل و ریشه تمام ناامیدی‌ها و آسیب‌های اجتماعی‌ را تبعیض و احساس بی‌عدالتی دانست که در یک چرخه بسته‌ای به فقر همه‌جانبه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی منتهی می‌شود.

وی افزود: این چرخه احساس بی‌عدالتی را تشدید می‌کند و در نهایت به سست شدن پیوندها، تنها شدن انسان، انزوا از جامعه، تحقیر و طرد شدن اجتماعی منتهی می‌شود.

معین تصریح کرد: ادامه این روند به پایین آمدن کرامت انسانی، تضعیف عزت نفس، کاهش سرمایه اجتماعی و نهایتاً یاس و نا امیدی است.

رئیس همایش ملی امید اجتماعی در ایران اظهار کرد:  چیزی که ما در این همایش به دنبال آن هستیم این است که چه راهکارهای وجود دارد که از نا امیدی و یاس به سمت امید برویم.

وی با اشاره به ویژگی‌های عصر جهانی‌شدن گفت: در این عصر، تجارت، تکنولوژی، علم و غیره رو به افزایش است. با این حال، شرایط کنونی شرایط مساعد و مروج برابری و عدالت نیست و این خود به نا امیدی دامن می‌زند. متاسفانه در دنیا اخلاق حکم‌فرما نیست، به طوریکه یک درصد جمعیت دنیا نصف بیشتر ثروت دنیا را دارند که در هیچ دوره تاریخی ما چنین مسئله‌ای نداشته‌ایم.

این استاد دانشگاه و فعال اجتماعی با اشاره به اینکه درآمد سرانه کشور ما  در چند دهه گذشته رو به کاهش است، گفت: جامعه فقیرتر شده است. با وجود اینکه جمعیت ایران، تحصیل کرده، جوان و در سن فعالیت هستند، می‌بایست جهش علمی و رنسانس ِایرانی در این زمان اتفاق می‌افتاد و عدم این امر باعث آفت به جامعه ایران شده است.

گسل‌های اجتماعی مخرب‌تر از گسل‌های طبیعی

معین در ادامه اظهار کرد: ما کشور گسل‌ها هستیم، هم گسل طبیعی که جزء 10 کشور زلزله‌خیز دنیا محسوب می‌شویم؛ هم گسل مصنوعی.

وی ادامه داد: برای مثال، وضعیت گسل‌های کشور ژاپن وخیم‌تر از کشور ما است، اما تلفات جانی نمی‌دهد که باید دلیل آن را پرس‌وجو کرد.

وزیر اسبق علوم تصریح کرد: مهم‌تر از گسل‌های طبیعی، گسل‌های اجتماعی است. گسل‌های نسلی، جنسیتی، فرهنگی، سیاسی (بین دولت و ملت) از جمله موانع پیشرفت کشور هستند و علت عقب‌افتادگی کشور ما هم همین گسل‌های انسانی از قبیل بی‌اعتمادی، سوءزن ها و نداشتن سرمایه‌های اجتماعی است.

وی یادآور شد: از نظر شاخص ها با اینکه نصف جمعیت ما خانم ها هستند اما از لحاظ شاخص نابرابری جنسیتی شاخص ما قرمز است و در درجه ای بالاتر از یمن و پاکستان قرار داریم. از لحاظ آزادی های مدنی، اشتغال و غیره آمارها هشدار دهنده است. این بخاطر سو مدیریت است.

رئیس همایش ملی امید اجتماعی همچنین بیان کرد: در یک بررسی که سال هاست انجام می‌شود، امید به آینده را براساس خوشبختی و احساس رضایت می‌سنجد. ایران از لحاظ برآوردهای ارزشیابی وضع مناسبی ندارد به طوری که در گزارشی که در سال 2017 انجام شده و احساس رضایتمندی و خوشبختی جوامع مختلف را بررسی کزده است،  ایران از 149 کشور رتبه 117 را به خود اختصاص داده است.

وی افزود: این درحالی است که جامعه ایران یک جامعه جوان، دارای تمدن کهن و با منابع معدنی غنی است و نباید مردم کشورمان به جای خوشبختی، دغدغه، نگرانی، دلهره و ترس از آینده داشته باشند و این یک مانع مهم در راه توسعه و پیشرفت کشور است.

وی در این راستا یادآور شد: گزارش دیگری که زیر نظر سازمان ملل سالانه منتشر می‌شود، ایران از نظر رتبه شادی و امید به آینده در سال 2017 از بین 155 کشور رتبه 108 را کسب کرده است. در سال جاری این شاخص وضعیت بدتری هم داشته است.

معین اولویت اصلی در بهتر کردن اوضاع کشور را برابری، عدالت، بهره‌وری و رعایت حقوق انسان‌ها و حقوق بشر دانست و افزود: با وجود این، کشور ما در این فرایند آسیب‌زایی که به سمت نا امیدی و زوال اجتماعی جریان پیدا کرده است ابتدا از طریق انسجام اجتماعی و پیوندها بالا می‌رود.

 دغدغه، نگرانی، دلهره و ترس از آینده، مانع مهمی در راه توسعه و پیشرفت کشور است. 

وی به حدیثی نبوی که «دست خدا با جمع است» اشاره کرد و ادامه داد: اگر سرمایه اجتماعی ما ارتقا پیدا کند، انسجام اجتماعی و پیوندهای ما تقویت شود و به حقوق خود و حقوق دیگران آشنا شویم، در همه حوزه‌ها، مشکلات ما را برطرف می‌شود.

این فعال اجتماعی تاکید کرد: ما این پتانسیل را داریم که این کار را انجام دهیم و این نیازمند برنامه‌ریزی توسعه‌‌ای و علمی است.

به بیان معین ایجاد برابری و عدالت، ایجاد کار، تامین و تضمین سلامت جسمی و روانی، جلب مشارکت عموم، آموزش‌های عمومی و مبارزه با فساد از اصلی‌ترین راهبردهای ارتقای جامعه به سمت امید است.

تولد 20 سالگی موسسه رحمان

رئیس همایش امید اجتماعی در ایران در ادامه تاریخچه موسسه «رحمان» را بیان کرد و گفت: موسسه «رحمان» یک موسسه علمی، اجتماعی و فرهنگی است که ماموریت اصلی آن این است که مسائل و مشکلات اجتماعی را مورد مطالعه قرار دهد و رصد، پیشگیری، مدیریت و آسیب‌شناسی اجتماعی کند.

از جمله فعالیت‌های این موسسه، گزارش «وضعیت اجتماعی ایران» را بین سال‌های 80 تا 88  که  نزدیک 2 سال و با تلاش و کوشش 40 پژوهشگر به مدیریت دکتر مدنی طول کشد و همچنین گزارش «وضعیت اجتماعی زنان ایرانی» را بین سال‌های 80 تا 90 که با تلاش‌های حدود 30 پژوهشگر به مدیریت جواهری به مدت 18 ماه طول کشید، و گزارش «وضعیت کودکان ایرایی» را که زیر چاپ است، می‌توان نام برد.

معین گفت: در گزارش‌های که خود موسسه رحمان انجام داد، مشخص شد که آسیب‌های اجتماعی در کشور ما فراگیر و رو به افزایش است. یکی از پیمایش‌هایی که در دولت اصلاحات و اوایل دولت تدبیر و امید انجام گرفته است، پیمایش «ارزش‌های اجتماعی و نگرشی ایرانیان» است که با کوشش آقای گودرزی منتشر شد‌ه‌است که در آن به افزایش آسیب‌های اجتماعی اشاره شده است و گفته شده است که پیوندهای اجتماعی در حال سست شدن هستند.

معین سخنان خود را با تشریح وضعیت نامناسب ایران در پژوهش‌های بین‌المللی که در سطح جهانی انجام شده است، به پایان رساند.