آن ده روز سیاه

یک سال از حادثه پلاسکو گذشت. برای خیلی‌ها آن صبح روز زمستانی آخر دی ماه که آتش به جان پلاسکو افتاد از یاد رفتنی نیست. حادثه‌ای تلخ که ایرانیان را عزادار فداکاری آتش‌نشان‌ها کرد. حادثه درست در ساعت ۷:۵۹ صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ماه سال گذشته، آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو به سامانه آتش‌نشانی شهر تهران اطلاع داده شد.

به گزارش عطنا به نقل از ایران، روز اول حادثه درست در ساعت ۷:۵۹ صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ماه سال گذشته، آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو به سامانه آتش‌نشانی شهر تهران اطلاع داده شد. چند دقیقه بعد تیمی از آتش‌نشان‌ها به محل اعزام شدند. شدت حادثه به‌قدری بود که چندین تیم از نقاط مختلف شهر وارد محل شدند. دقایق ابتدایی حادثه، تعدادی از مغازه‌داران این پاساژ برای خارج کردن کالاهای خود به داخل هجوم بردند.

حوالی ساعت ۱۱:۳۰ و در حالی که تعداد زیادی آتش‌نشان در داخل ساختمان در حال مهار آتش بودند، کل ساختمان پلاسکو به‌طور عمودی ریزش کرد و به‌صورت کامل تخریب شد. در ساعات نخست پس از ریزش ساختمان، بوی شدید گاز در منطقه احساس شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشتند که این حادثه عمدی و تروریستی بوده است.

موضوعی که در همان ساعت‌های اولیه سیدمحمود علوی، وزیر اطلاعات دولت یازدهم آن را رد کرد:«هیچ نشانه و علامتی از تروریستی بودن این حادثه در دست نیست.» در همان روز حسن روحانی خطاب به وزیر کشور دستوراتی درباره این حادثه صادر کرد: «در اسرع وقت، علل حادثه و مسئولیت حادثه بررسی و گزارش شود و نسبت به رسیدگی به مجروحان و جبران خسارات آسیب‌دیدگان توسط نهادهای مسئول اقدام فوری صورت پذیرد.»

همزمان علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به کمیسیون‌های عمران، اجتماعی و بهداشت و درمان مجلس مأموریت داد تا با همکاری دستگاه‌های اجرایی انتظامی و امدادرسان به بررسی ابعاد مختلف حادثه آتش‌سوزی و فرو ریختن ساختمان پلاسکو بپردازند.

روز دوم حادثه، یکی از آتش‌نشانان مجروح به نام «بهنام میرزاخانی» در بیمارستان درگذشت. همان روز خیلی از خانواده‌ها کنار ساختمان پلاسکو جمع شدند و اعلام کردند که نزدیکانشان در پلاسکو کار می‌کردند و حالا خبری از آنها ندارند.

همان ساعت‌های اولیه نیروی انتظامی اعلام کرد خانواده‌هایی که نزدیکان آنان احتمالاً در حادثه پلاسکو مفقود شده‌اند، به مراکز پلیس اطلاع دهند. آمار مفقودی‌ها در همان روز حدود ۲۵ نفر اعلام شده بود. کسبه اطراف جسته و گریخته به خبرنگاران گفتند که آمارها بیش از این است و ده‌ها نفر هنگام ریختن ساختمان داخل آن بوده‌اند.

ادعایی که همان روز تکذیب شد. محمدباقر قالیباف، شهردار وقت تهران با تأخیر چندساعته در محل حادثه حاضر شد،  در همان روز هیأت دولت؛ شنبه ۲ بهمن را عزای عمومی اعلام کرد. ستاد بحران نیز در محل حادثه با حضور برخی از نمایندگان مجلس تشکیل شد.

روز سوم حادثه، صبح همان روز رئیس جمهوری در محل حادثه حاضر شد و از نزدیک در جریان کار امداد‌رسانی و آوار‌برداری قرار گرفت. در این روز بارش‌های پراکنده باعث دودگرفتگی منطقه شده بود.

همچنین در این چند روز به علت حجم بالای آوار کار امداد و نجات با کندی مواجه شده بود. شایعاتی هم مطرح شد که بعد از فروریختن پلاسکو افرادی در داخل ساختمان محبوس شده‌اند. این نکته پرابهام‌ترین مسأله‌ای بوده که بعد از ریزش ساختمان در شبکه‌های اجتماعی باعث انتقادهای گسترده از مدیریت بحران و مدیریت خبر این حادثه شده است.

ماجرا از آنجا آغاز شد که بعضی از آتش‌نشانان اصرار کردند عده‌ای از داخل ساختمان با تلفن پیام فرستاده‌اند. جز آتش‌نشانان خانواده چهار نفر از کارکنان پلاسکو هم در مصاحبه‌ای به روزنامه شهروند گفته بودند که مطمئن هستند آنان بعد ریختن ساختمان زنده بوده‌اند.

روز چهارم حادثه، چهارمین روز عملیات آوار‌برداری از ساختمان پلاسکو آغاز شده و تیم‌های آتش‌نشانی با استفاده از جرثقیل‌های 360 تنی، 250 تنی و 120 تنی مشغول تخلیه آوار هستند. همچنین تیم‌های دیگر آتش‌نشان همزمان کار خاموش کردن آتش زیر آوار را آغاز کردند. تلاش‌های آتش‌نشانان برای یافتن 13 شهید زیر آوار و 10 مفقود حادثه ادامه داشت.

در سه روز گذشته آتش‌نشانان موفق شدند تنها پیکر دو شهید را از زیر آوار خارج کنند. در همان روز ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی در پاسخ به شایعاتی مربوط به زنده ماندن 4 نفر در موتورخانه ساختمان اعلام کرد: شب گذشته همکاران من به موتورخانه ساختمان پلاسکو رسیده و وارد آنجا شدند؛ اما پس از ورود آنها و حتی باوجود استفاده از سگ‌های زنده یاب برای ما محرز شد کسی در موتورخانه حضور ندارد، با توجه به اینکه پیش از این گفته شده بود از موتورخانه صداهایی به گوش می‌رسد ما با استفاده از سگ‌ها و دستگاه‌های زنده یاب وارد محل شدیم اما کسی داخل موتورخانه حضور نداشت.

روز پنجم حادثه، در این روز رئیس جمهوری گروهی از وزیران و مسئولان را مأمور کرد تا هر چه زودتر تصمیمات لازم را برای بازسازی فرصت شغلی برای اصناف و ‏کارگران شاغل در ساختمان پلاسکو اتخاذ کنند. همچنین ده‌ها دستگاه سنگین همچون بیل مکانیکی، قیچی مکانیکی، بولدوزر در محل حادثه استقرار یافت و عملیات آواربرداری ادامه یافت.

با گذشت پنج روز از آتش‌سوزی همچنان آتش وجود داشت و دود زیادی از محل آوار به هوا برمی‌خاست و آهن‌های گداخته و سرخ از زیر آوار بیرون کشیده می‌شد. چندین گاوصندوق متوسط متعلق به کسبه کشف شد و تلاش برای پیدا کردن گاوصندوق‌های بزرگ بانکی زیر ساختمان پلاسکو ادامه داشت. همچنین جسد ۴ شهروند از زیر آوار بیرون آورده شد. یکی از اجساد به‌خاطر مناسب نبودن شرایط محیطی، خارج نشد و به روزهای آینده تا سبک شدن آوار موکول شد.

روز ششم حادثه ،شـش روز پر استرس در کشور گذشت و در این روز؛ سازمان آتش‌نشانی اعلام کرد که آواربرداری از خرابه‌های این مجتمع تا ۴۸ ساعت دیگر به پایان می‌رسد.

روز هفتم حادثه، روند آوار برداری‌ها بهتر از روزهای دیگر بود و نیروهای امداد توانستند جسد ۸ آتش‌نشان دیگر را از زیر آوار بیرون بیاورند. فردای آن روز قرار بود که مراسم تشییع کشته شدگان حادثه انجام شود که به خاطر پیدا شدن اجساد جدید و درخواست خانواده‌های آنها تشییع پیکرها به تعویق افتاد.

روز هشتم حادثه، 5 جسد دیگر از زیر آوار پلاسکو بیرون کشیده شد.

روز نهم حادثه ،عملیات آوار‌برداری در ساعت 18 عصر به پایان رسید و عملیات برای ساخت دیوار و دیوارکشی به منظور باز شدن خیابان جمهوری آغاز شد. در پایان آواربرداری ۱۷۰۰ کامیون برابر با ۲۰هزار تن نخاله و آوار ساختمانی به محلی در فاصله ۵ کیلومتری منتقل شد.

روز دهم حادثه، رئیس جمهوری در حکمی، دستور تشکیل «هیأت ویژه گزارش ملّی بررسی حادثه پلاسکو» را صادر کرد و خواستار ارائه گزارش حادثه و ارائه آن، ظرف دو ماه آینده شد. 19 فروردین 96 اعضای هیأت ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو، ضمن تکرار انتقادهای گذشته درباره «کوتاهی» هفت نهاد از جمله شهرداری تهران و بنیاد مستضعفان در ایمن‌سازی این مجتمع، اعلام کردند که دستور تخلیه ساختمان «دیرهنگام» و «پس از ریزش» صادر شده است.

اعضای این هیأت در یک نشست خبری تأکید کردند که «فرماندهی بحران» در این حادثه «طبق استاندارد» نبوده است.

در اظهارات اعضای هیأت ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو، «وجود بار حریق بسیار زیاد در ساختمان به علت مقادیر زیاد پارچه»، «نبود پلکان اضطراری و وجود اشکال در پلکان»، «نبود هرگونه فضابندی و جداسازی مقاوم در برابر آتش»، «مشکلات فنی لوله‌های قائم آتش‌نشانی و عدم تعمیر و نگهداری صحیح از آنها در دوران بهره‌برداری» و «وجود موانع زیاد برای فعالیت آتش‌نشانان» از جمله دلایل گسترش سریع آتش در ساختمان اعلام شده است.

هيأت ویژه گزارش ملی بررسی حادثه ساختمان پلاسکو گزارش خود درباره این حادثه را به حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، ارائه و هفت سازمان و وزارتخانه را به «کوتاهی» در این زمینه متهم کرده بود.