یک عمر تلاش برای امنیت و استقلال روزنامه‌نگاری

دکتر کاظم معتمدنژاد سال‌ها زمان خود را صرف تدوین متون حقوقی کرد با این حال هنوز برای استقلال حرفه روزنامه‌نگاری،‌ به نظام جامع حقوقی رسانه‌ها دست پیدا نکرده‌ایم. برخی از پیش‌نویس‌های قانون مطبوعات که وی نوشته بود نقش به سزایی در ارتقای سطح قوانین داشت و بعدا مبنای آیین‌نامه‌ها و قوانین مطبوعات قرار گرفت.

به گزارش عطنا، روزنامه همدلی به مناسبت سالگرد درگذشت استاد کاظم معتمدنژاد در 14 آذرماه به زندگی و آثار وی پرداخته و با سه تن از اساتید ارتباطات به گفت‌وگو نشسته است.

تاب‌آوری مرحوم معتمدنژاد قابل تحسین بود

احمد میرعابدینی، استاد حقوق ارتباطات- ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز کان سوخته را جان شد و آواز نیامد؛ این بیت برگرفته از دیباچه گلستان سعدی است. «تاب‌آوری» و صبر و شکیبایی زنده‌یاد مرحوم معتمدنژاد مصداقی از این شعر شیخ اجل بود. گرچه این ویژگی را به صورت سرسری به ایشان نسبت نخواهم داد، چراکه با دقت در رفتار و گفتار ایشان است که این واژه و این شعر را وصف حال او می‌دانم.

آنچه باعث خوشحالی من است، یادآوری و تکرار این ویژگی از دکتر معتمدنژاد است که هیچ‌وقت در هیچ‌کجا ندیدم و از کسی نیز نشنیده‌ام که کسی را آزرده‌خاطر کرده یا رنجانده باشد. این خصوصیت بارز ایشان را با توجه به تجربه‌ سال‌های با هم بودن دریافتم. مردی که با روی گشاده با همگان در ارتباط بود. وی تحمل و صبوری زیادی در برخورد با مشکلات و ناملایمات روزمره داشت.

میرعابدینی: هم‌چون نامش فروخورنده خشم بود. همچنین رفتار و گفتار وی مصداقی از نام فامیلی‌اش، «معتمدنژاد» نیز بود.

اگر بتوانم مثال و مصداقی مهم برای تایید سخنانم شاهد بگیرم، نام کاظم است. چون همچون نامش فروخورنده خشم بود. همچنین رفتار و گفتار وی مصداقی از نام فامیلی‌اش، «معتمدنژاد» نیز بود. استوار و مورد اعتماد همه اطرافیان خود بود. در طول سالیانی که با وی هم‌صحبت و همکار بودم –از ابتدای دانشکده تا زمانی که از پیش ما رفت- شاهد بودم که بار کاری و مسئولیت‌پذیری را چقدر به دوش می‌کشید. وی هیچ‌گاه زبان به نقد کسی در معنای ایراد گرفتن آغاز نکرد.

با توجه به ناملایماتی که در محیط کار یا بعضا در عرصه حرفه خود به چشم می‌دید، خشم خود را فرومی‌خورد و صبوری می‌کرد. حتی در هنگامه بیماری، از اطرافیان و پرستاران وی نشنیدم که بی‌تابی یا ناصبوری کرده باشد و از وی گله کرده باشند. در محیط کاری نیز چنین روحیه‌ای داشت. تمام خاطرات من از ایشان خوشایند است و دست‌کم آموزنده، حتی آن‌ها که به تلخی آغشته‌اند.

هنوز دست‌خط دکتر معتمدنژاد را دارم

حسینعلی افخمی، مدیر گروه روابط عمومی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی- آنچه می‌توانم از مرحوم دکتر معتمدنژاد بگویم، خاطره خوبی است که از سال 1365 تاکنون در گوشه‌ای از ذهنم و همچنین آرشیو شخصی جا خوش کرده است. هنوز دست‌خط دکتر معتمدنژاد را دارم. در زمانی که من دانشجویی بیش نبودم قصد داشتم برای ادامه تحصیل به خارج از کشور، اروپا سفر کنم که در آن موقع مرحوم دکتر معتمدنژاد در فرانسه حضور داشتند. در زمانی که من آلمان بودم برای ایشان نامه‌ای نوشتم و به آدرس فرانسه ارسال کردم اما پس از مدتی من از آلمان به ایران آمدم و در اینجا ماندگار شدم.

افخمی: دکتر معتمدنژاد در حوزه ارتباطات فردی، کارزاری راه‌اندازی کرد برای حفظ و تداوم رشته‌ای که در آن علاقه شدیدی داشت و با تکیه به همین ویژگی توانست علم ارتباطات را پیش ببرد.

مرحوم معتمدنژاد نامه من را پاسخ داده بودند و چون من در آلمان نبودم که نامه را دریافت کنم، آن نامه به آدرس خود مرحوم معتمدنژاد در فرانسه بازگشت خورده بود و پس از چندی در ایران نامه‌ای به دستم رسید که پس از مشاهده آن، متوجه شدم که دکتر معتمدنژاد همان نامه خودشان را حاشیه‌نویسی کرده‌اند و در آن ذکر کردند که چون در آلمان نبودید نامه را دریافت کنید، دوباره نامه بازگشت خورده است و متوجه شدم که در ایران هستید و من دوباره آن را به آدرس شما در ایران ارسال کردم.

با اینکه از سال 1365 تاکنون، سال‌ها می‌گذرد، من هنوز دست‌خط مرحوم معتمدنژاد را دارم. نکته قابل توجه این نامه، جدای از دقت و وقت‌شناسی دکتر معتمدنژاد، این است که ایشان در آن زمان دنبال این بودند که برای من از دانشگاه‌های آنجا پذیرش بگیرند -گرچه به‌خاطر مشکلات زبانی نتوانستم در آنجا ادامه تحصیل دهم- اینکه ایشان با توجه به تفاوت سنی که داشتیم، و من یک دانشجوی ساده و کم‌سن بودم، چقدر به من و حتی شاگردان خود محبت داشتند و نامه من دانشجو را با ذکر همه جزئیات پاسخ دادند و با علاقه تمام، هرکاری که از دستشان برمی‌آمد، انجام می‌دادند.

تا اینکه در سال 92 با ایشان همکار شدم و پس از آن برای همیشه از پیش همه ما رفت. به‌راستی دکتر کاظم معتمدنژاد در معلمی نظمی فوق‌العاده داشت و همیشه پیگیر بودند و مهم‌ترین نکته‌ای که می‌توانم از خصوصیات ایشان عرضه کنم، این است که دکتر معتمدنژاد در حوزه ارتباطات فردی، کارزاری راه‌اندازی کرد برای حفظ و تداوم رشته‌ای که در آن علاقه شدیدی داشت و با تکیه به همین ویژگی توانست علم ارتباطات را پیش ببرد.

معتمدنژاد جان و دل در گروه پیشرفت روزنامه نگاری داشت

مهدی فرقانی، رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی- همه می دانند که دکتر کاظم نژاد که یادش گرامی باد، بنیانگذار علم ارتباطات در ایران بود. چهره و شخصیتی بین المللی که آثار ماندگاری را از خود برای نسل روزنامه نگاران و علوم ارتباطات بر جای گذاشت. به تنها در بحث تدریس و آموزش که دارای نوآوری خاص خودش بود بلکه تاسیس ارشد و دکترای علوم ارتباطات که به همت ایشان شکل گرفت و دروس جدیدی را نیز پایه گذاری کرد.

فرقانی: استاد معتمدنژاد بر رسیدن به جامعه دانش‌بنیان که به نوعی عبور از جامعه اطلاعاتی است تاکید ویژه‌ای داشت، جامعه اطلاعاتی تاثیر زیادی بر شکل‌گیری ساختار روزنامه‌نگاری حرفه‌ای داشته است، اقتصاد و توسعه‌ امروز ما نیز دانش بنیان است.

تاکید بر جامعه دانش‌بنیان مسئله‌ای است که همه ما میراث‌داران دکتر معتمدنژاد باید به آن توجه کنیم. اقتصاد و توسعه‌ امروز ما، دانش بنیان است و بیشتر تاکید دکتر معتمدنژاد، رسیدن به جامعه دانش‌بنیان بود که به نوعی عبور از جامعه اطلاعاتی است. نه تنها جامعه دانش بنیان بلکه هم‌زمان با تاکید بر جامعه اطلاعاتی تاکید بسیاری بر شکل‌گیری ساختار روزنامه‌نگاری حرفه‌ای داشت.

ایشان جان و دل را در گرو پیشرفت روزنامه‌نگاری ایران داشت و همه تلاش و کوشش‌های ایشان به خصوص از بعداز انقلاب در این راستا بود که بتواند استقلال و امنیت شغلی خود را به دست بگیرند. دکتر کاظم معتمدنژاد سال‌ها زمان خود را صرف تدوین متون حقوقی کرد؛ با این حال هنوز برای استقلال حرفه روزنامه‌نگاری،‌ به نظام جامع حقوقی رسانه‌ها دست پیدا نکرده‌ایم. وی برخی از پیش نویس‌های قانون مطبوعات نقش به سزایی داشت. حتی برخی از آنها بعدا مبنای آیین نامه‌ها و قوانین در مطبوعات شدند‪.‬

مشخصات

تولد: 21 اردیبهشت 1313 هجری شمسی، بیرجند

تحصیلات: دیپلم ششم متوسطه، خرداد 1332، دبیرستان مروی تهران

لیسانس رشته قضایی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران، خرداد 1336

شهادت‌نامه‌های پایان تحصیلات دوره دکتری رشته قضایی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران، 1339

دکتری دولتی علوم سیاسی از دانشکده حقوق و علوم اقتصادی دانشگاه پاریس، 1964 (1343 هجری شمسی)

دکتری تخصصی روزنامه‌نگاری از انستیتوی مطبوعات و علوم خبری در دانشگاه پاریس، 1964 (1343 هجری شمسی)

دیپلم عالی تدریس روزنامه‌نگاری از مرکز تعلیمات عالی روزنامه‌نگاری دانشگاه استراسبورگ، 1963 (1342 هجری شمسی)

خدمات دانشگاهی

استادیار و دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، مرداد 44 تا مهر 49.

دانشیار و استاد دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، 49 تا 59.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، بهمن 56 تا آبان 59. است گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با پایه 24 مرتبه استادی (از سال 59 تاکنون)

استاد مهمان دانشگاه‌های پاریس 1 (پانتئون-سوربن) و پاریس 2 (پانتئون - آساس) و دانشگاه‌های رن 1 و رن 2 فرانسه، با حکم رسمی وزارت آموزش آن کشور در سال‌های 1982 تا 1988 (61 تا 67 هجری شمسی)

مدیر پژوهش و استاد راهنمای پایان‌نامه‌های دوره دکتری علوم ارتباطات در دانشگاه پاریس 7 (دانشگاه دنیس دیدرو- ژولیو) از سال 1983 تاکنون.

خدمات مطبوعاتی: عضو هیئت تحریریه و مدیر بخش اخبار و مقالات خارجی روزنامه کیهان، 1336 تا 1340.

خدمات حقوقی: وکیل پایه یک دادگستری، از سال 46 تاکنون. مشاور حقوقی «اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دور»، از سال 79 تاکنون.

همکاری در تاسیس موسسات و دوره‌های آموزشی و پژوهشی: عضو موسس دوره عالی روزنامه‌نگاری، موسسه عالی مطبوعات و روابط عمومی و دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی (43 تا 50)

عضو هیئت موسس بخش ارتباطات بین‌المللی «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباط جمعی»، 1976 (1355 هجری شمسی)

عضو هیئت موسس «مرکز مطالعات فراملی ارتباطات و اطلاعات در کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، پاریس» 1992 (1371 هجری شمسی) دوره فوق لیسانس علوم ارتباطات در دانشگاه علامه طباطبایی، 1368.

عضو موسس دوره دکتری علوم ارتباطات در دانشگاه علامه طباطبایی، 1375.

عضو موسس «مرکز پژوهش های ارتباطات» وابسته به دانشگاه علامه طباطبایی و وزارت پست و تلگراف و تلفن، 1375.

پیشنهاد دهنده تاسیس «مرکز مطالعات و تحقیقات ارتباطات در آسیای مرکزی» با همکاری «یونسکو» در تهران، از طریق کمیسیون ملی یونسکو در ایران در سال 74 که پس از اعزام یک هیئت بررسی و امکان‌سنجی از سوی سازمان مذکور به ایران و کشورهای منطقه، همچنان در حال مطالعه و مذاکره است.

همکاری در ایجاد انجمن‌ها

عضو هیئت موسس «انجمن دفاع از آزادی مطبوعات» تابستان 1357.

عضویت در انجمن های علمی بین‌المللی

عضو «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی» از سال 1962.

عضو «انجمن بین‌المللی حقوق فضا» از سال 1967.

عضو «انستیتوی بین‌المللی ارتباطات» از سال 1975.

عضو «انجمن فرانسوی علوم ارتباطات و اطلاعات» از سال 1983.

شرکت در کنفرانس‌های علمی بین‌المللی و منطقه‌ای

شرکت در سمینارهای آموزش روزنامه‌نگاری و تربیت روزنامه‌نگاران در مرکز تعلیمات عالی روزنامه‌نگاری

دانشگاه استراسبورگ زیرنظر «یونسکو» در پاییز سال‌های 1962، 1963و 1965.

شرکت در دوره آموزشی تخصصی حقوق فضا و حقوق هوایی، با همکاری «انجمن بین‌المللی حقوق فضا» در زمستان 1967 در پاریس.

شرکت در سمینارهای بین‌المللی «انستیتوی ارتباطات شرق و غرب» در داشنگاه هاوایی، هونولولو ایالات متحده آمریکا در تابستان سال‌های 1975، 1976و 1977.

شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی دوسالانه و کنفرانس‌های منطقه‌ای سالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی» در سال‌های 1976 (شهر لستر، انگلستان)، 1978 (ورشو، لهستان)، 1980 (پاریس)، 1984 (پراگ، چکسلواکی)، 1990 (بلد، یوگسلاوی سابق)، 1991 (استانبول)، 1992 (سائوپائولو، برزیل)، 1994 (سئول، کره جنوبی)، 1995 (پیران، جمهوری اسلوونی)

شرکت در کنفرانس‌های سالانه «انستیتوی بین‌المللی ارتباطات» در سال‌های 1977 (واشنگتن) و 1978 (لندن)

شرکت در سمینارهای منطقه‌ای «مرکز آسیایی اطلاعات و تحقیقات ارتباط جمعی» سنگاپور در سال‌های 1976و 1977درباره آموزش ارتباطات و ارتباطات و توسعه.

شرکت در کنفرانس سالانه «انستیتوی بین‌المللی مطبوعات» در زمستان سال 1977 در شهرهای ملبورن، کانبرا و سیدنی استرالیا.

شرکت در کنفرانس بین‌المللی «انجمن فرانسوی مطالعات جهان سوم» در مورد ارتباطات بین‌المللی و توسعه ارتباطات، در بهار سال 1979 در شهر بزانسون فرانسه.

شرکت در دومین و سومین «کنگره بین‌المللی یونسکو راجع به اخلاق اطلاعات و چالش‌های حقوقی، اخلاقی و اجتماعی فضای سیبرنتیک» در اکتبر 1998 در مونت کارلو (موناکو- فرانسه) و اکتبر 2000 در پاریس.

شرکت در اجلاسیه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای «یونسکو»

شرکت در بیست و دومین اجلاسیه کنفرانس عمومی یونسکو در اکتبر و نوامبر 1983 در پاریس، به‌عنوان مشاور ارتباطی هیئت نمایندگی ایران و همکاری در مباحثات و مذاکرات کمیسیون عمومی ارتباطات و اطلاعات.

شرکت در چهارمین اجلاسیه «شورای بین‌الدول برنامه بین‌المللی یونسکو برای توسعه ارتباطات» در سپتامبر 1983 در تاشکند، به عنوان نماینده «سازمان خبرگزاری های آسیا».

شرکت درپنجمین اجلاسیه شورای بین‌الدول برنامه بین‌المللی یونسکو برای توسعه ارتباطات در مه 1984 درپاریس، به عنوان نماینده «انجمن بین‌المللی تحقیق درارتباطات جمعی».

شرکت درسی و یکمین اجلاسیه کنفرانس عمومی یونسکو دراکتبر و نوامبر 2001 درپاریس، به‌عنوان مشاور هیئت نمایندگی ایران.

آثار

روزنامه‌نگاری، با همکاری دکتر ابوالقاسم منصفی، تهران: انتشارات، دانشکده علوم ارتباطات، اجتماعی، 1350، چاپ چهارم 1374.

وسایل ارتباط جمعی، تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، 1355، چاپ سوم، 1379.

روش تحقیق در محتوای مطبوعات. تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، 1356.

تحقیق درمحتوای برنامه‌های رادیو ایران. با همکاری دکتر صدرالدین الهی و مهدی محسنیان‌راد تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، 1354.

حقوق مطبوعات: بررسی تطبیقی میان حقوق آزادی مطبوعات و اداره و انتشار آن‌ها تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1379، چاپ دوم 1381.

فرهنگ علوم ارتباطات. با همکاری دکتر نعیم بدیعی. شامل ده هزار واژه تخصصی به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

بازنگری درروزنامه‌نگاری معاصر. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

جامعه اطلاعاتی، مبانی نظری و چشم‌اندازهای جهانی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

وسایل ارتباط جمعی (جلد دوم): تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

تکنولوژی‌های نوین ارتباطی، از تلگراف و تلفن تا ماهواره و اینترنت، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

کتاب‌شناسی ارتباطات در کشورهای درحال توسعه به زبان‌های انگلیسی و فرانسه (2جلد) نیویورک، نشر بین‌المللی.

مقاله‌های ارائه‌شده به کنفرانس‌ها و سمینارهای بین‌المللی و منطقه‌ای

«تربیت حرفه‌ای روزنامه‌نگاران درایران». مقاله ارائه‌شده به زبان فرانسه به سمینار «شیوه‌های بازآموزی و به‌آموزی روزنامه‌نگاری در جهان». مرکز تعلیمات عالی روزنامه‌نگاری دانشگاه استراسبورگ، پاییز، 1965، چاپ‌شده در مجله «روزنامه‌نگاری» مرکز یادشده شماره 22، 1965.

«نقالی، شیوه ارتباط سنتی ایران دربرابر وسایل ارتباط نوین». مقاله ارائه‌شده به زبان انگلیسی به سمینار «وسایل ارتباطی سنتی» انستیتوی ارتباطات شرق و غرب، دانشگاه هاوایی، هونولولو، تابستان 1975، چاپ شده درکتاب «ارتباطات و سرگرمی: یک بررسی فرهنگی تطبیقی». نیویورک، انتشارات «هاستینک هاوس». 1979.

«تصویر آمریکا در وسایل ارتباط جمعی ایران». مقاله ارائه‌شده به زبان انگلیسی به سمینار «فرهنگ عامه» انستیتوی ارتباطات شرق وغرب، دانشگاه هاوایی، هونولولو، تابستان 1977.

«تاثیرات وسایل ارتباط جمعی درجامعه ایران» مقاله ارائه‌شده به زبان انگلیسی به دوره مطالعات پیشرفته ارتباطی انستیتوی ارتباطات شرق و غرب، دانشگاه هاوایی، هونولولو، تابستان 1977.

«ارتباطات و غربی‌سازی: وسایل ارتباط جمعی و هویت فرهنگی درایران». مقاله ارائه‌شده به زبان فرانسه به کنفرانس جهانی دوسالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق درارتباطات جمعی» ورشو، لهستان، سپتامبر 1978.

«قدرت وارتباطات جمعی در ایران». مقاله تهیه‌شده به زبان فرانسه و ارائه‌شده به سمینار بین‌المللی «انجمن فرانسوی مطالعات جهان سوم» بزانسون، فرانسه، بهار 1979، چاپ‌شده در سالنامه جهان سوم، شماره 4، پاریس 1979.

«تصویر انقلاب اسلامی ایران در وسایل ارتباط جمعی غربی». مقاله ارائه‌شده به زبان فرانسه به کنفرانس جهانی دو سالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق درارتباطات جمعی». پراگ،چکسلواکی، سپتامبر 1984 چاپ شده به زبان فارسی درشماره یکم سال اول فصلنامه رسانه، نشریه معاونت مطبوعاتی و تبلیغاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهار 1369، صفحات 21 تا 31.

«ارتباطات سنتی و انقلاب اسلامی ایران». مقاله ارائه‌شده به زبان فرانسه به کنفرانس جهانی دوسالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی» پاریس، فرانسه، سپتامبر 1980.

«ریشه‌های تاریخی سلطه ارتباطی جهانی غرب». مقاله ارائه‌شده به زبان انگلیسی به کنفرانس جهانی دو سالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی». بلد، یوگسلاوی سابق (جمهوری اسلوونی کنونی). سپتامبر 1990.

«مطبوعات ایران و جنگ خلیج فارس»، مقاله ارائه‌شده با همکاری دکتر نعیم بدیعی و دکتر مهدی محسنیان راد، ارائه‌شده به زبان انگلیسی به کنفرانس منطقه‌ای «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی»، استانبول، ژوئیه 1991، چاپ‌شده در شماره پاییز 1991 مجله «توسعه رسانه‌ها» در انگلستان.

«مطبوعات ایران و چگونگی مقابله با سلطه ارتباط جمعی»، مقاله تهیه‌شده و ارائه‌شده به زبان انگلیسی با همکاری دکتر نعیم بدیعی به کنفرانس جهانی دوسالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی». سائوپائولو، برزیل، اوت 1992.

«پوشش خبری آسیای مرکزی در وسایل ارتباط جمعی ایران: تجزیه و تحلیل محتوای ده روزنامه تهران» مقاله ارائه‌شده به زبان انگلیسی به کنفرانس جهانی دوسالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی». سئول، جمهوری کره، ژوئیه 1994.

«ارتباطات جمعی و همکاری منطقه‌ای در آسیای مرکزی: چالش‌های هویت فرهنگی در برابر نوسازی غربی و جهانی‌سازی» مقاله تهیه‌شده با همکاری دکتر نعیم بدیعی به زبان انگلیسی و ارائه‌شده به کنفرانس منطقه‌ای «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی». پورتوروز، جمهوری اسلوونی، ژوئن 1995.

«مسایل توسعه مطبوعات ایران در دوره پس از انقلاب اسلامی: چشم‌اندازهای پیشبرد مطبوعات مستقل و کثرت‌گرا». مقاله تهیه‌شده با همکاری دکتر نعیم بدیعی به زبان انگلیسی و ارائه‌شده به کنفرانس جهانی دوسالانه «انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباطات جمعی» سیدنی، استرالیا، اوت 1996.

«کشورهای عضو «اکو» و حمایت زندگی خصوصی افراد در برابر تکنولوژی‌های ارتباطی نوین». مقاله تهیه‌شده با همکاری دکتر رویا معتمدنژاد به زبان فرانسه و ارائه‌شده به «کنگره بین‌المللی اخلاق اطلاعات: چالش‌های حقوقی، اخلاقی و اجتماعی فضای سیبرنتیک» مونت کارلو، موناکو، فرانسه، اکتبر 1998.

عضویت و مسئولیت در شوراهای دانشگاه و هیئت امنای دانشگاهی

عضو شورای دانشگاه علامه طباطبائی،  عضو شورای پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی، عضو هیئت ممیزه مرکزی وزارت علوم و آموزش عالی در سال‌های 54تا 57، عضو هیئت ممیزه دانشگاه علامه طباطبائی، عضو هیئت امنای دانشگاه‌های منطقه مرکزی کشور به پیشنهاد وزیر فرهنگ و آموزش عالی و حکم ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس جمهور، از مهر78.

گزیده‌ای از روزشمار زندگی دکتر معتمدنژاد- برگرفته از روزشمار سید فرید قاسمی، پیشکسوت روزنامه‌نگاری