تهران را تحویل بگیرید!

شهر تهران دچار مشکلات عدیده‌ای است که قسمتی از آن ناشی از رشد نامتعارف و جمعیت فراوان است. این شهر بیشتر از ظرفیت زیستی‌اش جمعیت دارد و خدمات ارائه شده در آن تناسبی با جمعیتش ندارد. از دیگر مشکلات شهر تهران سوء مدیریت در حوزه شهری است، چون این نارسایی پایتخت را در سال‌های اخیر با مشکلات متعدد همچون تخریب باغات، ترافیک، آلودگی هوا، توسعه پیدا نکردن سیستم حمل و نقل عمومی، تراکم فروشی، بدهی‌های گزاف شهرداری و ... مواجه کرده است.

به گزارش عطنا به نقل از آرمان، بر اساس امکانات موجود کلانشهر تهران پاسخگوی سه تا 5/3‌میلیون نفر جمعیت است نه 12‌میلیون نفر. هم اکنون این شهر بیش از دو برابر ظرفیت خود جمعیت دارد. این ازدحام جمعیت می‌تواند منشأ مشکلات فراوان باشد.

برای مثال به دلیل ازدحام جمعیت حمل و نقل شهری با چالش‌های فراوان مواجه است. همچنین برای پوشش‌دهی مناسب این جمعیت کلان از لحاظ گرمایشی و سرمایشی با افزایش مصرف انرژی روبه‌رو هستیم. در این شرایط بسیاری از اقدامات در چارچوب قوانین و مقررات انجام نمی‌شود. برای مثال یک موتورسیکلت چهار تا شش برابر یک خودرو آلودگی تولید می‌کند.

روزانه در کلانشهر تهران بیش از سه‌میلیون موتورسیکلت تردد می‌کند، در این شرایط با یک حساب سرانگشتی می‌توان منشأ تولید آلودگی هوا را به‌طور روزانه تخمین زد. بنابراین گسترش تهران بر اساس یک برنامه نادرست انجام شده است. هم اکنون در تهران تعداد قابل توجهی واحدهای خالی وجود دارد.

در این شرایط همچنان مجوز برای ساخت‌و‌سازهای کلان صادر می‌شود. در واقع گسترش تهران یک فرایند کور، سردرگم و پیچیده است، اما می‌توان از یک نقطه برای اعمال تغییرات آغاز کرد تا این روند معیوب را احیا کرد.

نابودی 4‌هزار هکتار از باغات تهران

امروزه پایتخت به دلیل ساخت‌و‌سازهای فراوان در وضعیت نامناسب قرار گرفته است. در حالی که شورای ‌عالی شهرسازی و معماری در مدت اخیر مانع بلندمرتبه‌سازی به معنی ۱۱ طبقه بیشتر در تهران شده است، اما مباحث مربوط به بلندمرتبه سازی مربوط به سال‌های قبل از ۹۳ است. در 10 سال اخیر بلندمرتبه‌ سازی بیش از ظرفیت شهر تهران توسعه‌یافته است.

در این زمینه پیروز حناچی، دبیر شورای ‌عال شهرسازی و معماری گفت: «بسیاری از باغات پایتخت به موجب مصوبه برج - باغ تخریب شده است. بر این اساس چهار‌هزار هکتار از باغات بعد از تصویب این مصوبه نابود شده است.»

بحران در مدیریت بحران

از دیگر نارسایی‌های شهر تهران می‌توان به وضعیت نامناسب مدیریت بحران اشاره کرد. این کلانشهر روی گسل زلزله قرار دارد. با این همه، مدیران شهری در سال‌های اخیر با بی‌توجهی به وضعیت جغرافیایی این کلانشهر به کرات مجوز ساخت‌و‌سازهای متعدد را صادر کرده و نسبت به ایمن سازی ساختمان‌ها بی‌توجه بوده‌اند، غافل از اینکه هر رانش زمین می‌تواند شهر تهران را با فاجعه روبه‌رو کند.

در حال حاضر در هر یک از کوچه‌ها و معابر تنگ و باریک پایتخت چندین ساختمان، مجتمع و برج مشاهده می‌شود. در این شرایط کم و کیف صدور مجوز بدون توجه به نکات ایمنی و مهندسی از سوی مدیریت شهر زیر سوال می‌رود.

در بهمن95، معصومه آباد، عضو شورای شهر تهران بافت فرسوده گسترده در شهر تهران و غیر استاندارد بودن سیستم برق و رفتارهای پرخطر را از جمله دلایل بروز حوادث دانست و گفت: «باید رفتارهای پرخطر مردم اصلاح شود.»

چندی قبل هم احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر تهران درباره وضعیت ایمنی شهر تهران به «آرمان» گفت: «هم اکنون 5/1‌میلیون نفر در شهر تهران در بافت فرسوده زندگی می‌کنند. این میزان جزو بناهای به ظاهر نوساز است که به دلیل رعایت نکردن اصول مهندسی در ساخت‌و‌سازها جزو بناهای فرسوده قرار می‌گیرد. درضمن برخی از ساختمان‌ها در تهران بر روی گسل ساخته شده است! با این تفاسیر زلزله‌ در تهران فاجعه به همراه دارد.»

ناوگان شهری تهران نابسامان است

ترافیک فلج‌‌کننده تهران، از چهار عامل تشدید‌کننده همچون تناسب نداشتن ظرفیت معابر با حجم خودروها، توقع بیش از اندازه پلیس برای کنترل تمام عوامل موثر بر ترافیک، کم‌ اثر بودن طرح‌هایی همچون زوج‌ و فرد در تسهیل ترافیک و تحمیل بار ترافیکی 20‌درصدی به تهران ناشی از آمد و رفت ساکنان حومه به پایتخت با خودرو شخصی است.

تاکنون از سوی مدیران شهری اقدامات فراوان برای مهار ترافیک و تقویت سیستم ناوگان شهری در شهر تهران انجام شده است، اما باید تاکید کرد که این اقدامات کافی نبوده و در برخی مواقع با تبعات منفی فراوان روبه‌رو بوده است. برای مثال با گذشت 5/3 سال از افتتاح پل صدر هنوز هیچ‌گونه آمار و اطلاعاتی درباره هزینه‌های ساخت این پروژه به شورای شهر تهران ارائه نشده است. این در حالی است که ساخت‌و‌ساز پل‌هایی همچون صدر در جهان منسوخ شده است.

رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران درباره ساخت‌و‌ساز این پل گفت: «پل صدر پروژه پر هزینه‌ است که بنابر اظهارات متفاوت و بعضا متناقض مسئولان مربوطه با احتساب تونل نیایش، برای مردم تهران چهار‌هزار‌میلیارد تومان معادل یک‌میلیارد دلار هزینه در بر داشته است.»

محمد حقانی افزود: «برای این پروژه از جیب هر شهروند تهرانی بالغ بر نیم‌میلیون هزینه شده که برابر 11 ماه یارانه‌ای است که به آنها پرداخت می‌شود.»

با توجه به اولویت‌های شهر تهران سوال این است که توسعه مترو واجب‌تر بود یا دو طبقه کردن بزرگراهی که طبقاتی کردن آن نه توجیه ترافیکی، نه توجیه اقتصادی و نه توجیه زیست‌محیطی دارد؟

شهردار جدید، میراث‌دار بدهی میلیاردی

از دیگر چالش‌های اساسی مدیریت شهری آینده تهران پرداخت بدهی و دیون است. در این میان مسئولان شهرداری مدعی هستند کمتر از 20‌‌هزار‌میلیارد بدهی دارند و طی این سال‌ها نه‌ تنها این رقم بدهی کمتر شده، بلکه دارایی‌های شهرداری نیز افزایش یافته است. بنابر بر اعلام شهرداران مناطق، امسال شاهد کاهش شدید ساخت‌و‌ساز در تهران بوده‌ایم، در حالی که حداقل 20‌‌درصد درآمدهای شهرداری طی این پنج ماه کاهش یافته است.

در این وضعیت، مسئولان شهرداری مدعی هستند که هم دیون را پرداخت کرده و هم دارایی‌های شهر را افزایش داده‌اند. از سوی دیگر هنوز هم میزان دقیق بدهی شهرداری به پیمانکاران، بانک‌ها و اشخاص حقیقی مشخص نیست.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران درباره میزان دقیق بدهی شهرداری گفت: «پیش‌بینی ما این است که میزان بدهی شهرداری تهران به پیمانکاران، بانک‌ها و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی حدود 60‌هزار‌میلیارد تومان است.»

غلامرضا انصاری با بیان اینکه شهردار بعدی تهران قطعا با این حجم بدهی کار سختی در پیش دارد و زمین سوخته تحویل می‌گیرد و میراث‌دار چند‌هزار‌میلیارد بدهی است، افزود: «صورت وضعیت بسیاری از پیمانکاران هنوز دریافت نشده و برخی تراکم‌های سیار فروخته شده است و خدا می‌داند که رقم دقیق بدهی شهرداری به چه میزان است.»

استخدام فله‌ای در شهرداری تهران

شورای شهر پنجم و شهردار جدید تهران باید به نحوه جذب نیرو از سال 92 در شهرداری تهران توجه داشته باشد. بر اساس قانون باید شهرداری سالانه چهار‌درصد تعدیل نیرو داشته باشد، اما به نظر می‌رسد در بحث استخدام‌ها باید کمیته‌ای تشکیل شود تا صحت و سقم آن مشخص شده و تشریح شود چه کسانی، در چه شرکت ها و سازمان‌هایی به کار گرفته شده‌اند.

علیرضا دبیر،‌ رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران در این زمینه گفت: «سه سال است که سعی داریم بودجه را شفاف کنیم تا هیچ‌نیروی انسانی پنهان نشود، چرا که در گذشته می‌گفتند که پنج‌میلیارد تومان برای خاکبرداری هزینه کرده‌اند، اما بعدا متوجه می‌شدیم همه را حقوق داده‌اند. این مسائل در حال حاضر شفاف شده است. همچنین درباره مترو هم باید شفاف سازی شود، هر چند شهرداری‌ها آن‌قدر پیچیده هستند که می‌دانند چه کار کنند.»

همچنین محسن سرخو، عضو دیگر شورای شهر با بیان اینکه استخدام‌های فله‌ای از سال 92 انجام شده است، ادامه داد: « این امر تبعیض در پرداخت‌ها، دریافت نکردن مزایای یکسان و تبعیض بین پرسنل را به دنبال داشته است.»

اقدامات نمایشی به قیمت جان مردم

تاکنون شهرداری با اقدامات زودهنگام و نمایشی در سطح شهر در پی مطرح کردن خود بوده است. برای مثال افتتاح زود هنگام خط هفت مترو بدون توجه به نکات ایمنی نمونه بارز این رویکرد است. در این زمینه طیبه سیاووشی شاه عنایتی، نماینده مردم تهران در مجلس گفت: «برخی خطوط مترو با اینکه ماه‌هاست راه‌اندازی شده همچنان دچار مشکلات و حوادث می‌شوند، زیرا برخی زیرساخت‌ها هنوز تعبیه نشده است.»

در این زمینه هم محسن هاشمی، رئیس شورای پنجم شهر تهران تاکید کرد: «شهردار آينده در نخستین اقدام بايد خط هفت مترو تهران را تعطيل كند، چون امنيت مردم در خطر است.»

خطوط مترو مستقیما با ایمنی و سلامتی شهروندان سر و کار دارند و لزوم تجهیز و تکمیل آنها قبل از افتتاح، ضروری است و نباید به سادگی از کنار آن گذشت. از سوی دیگر با توجه به جمعیت فراوان تهران تنها با توسعه حمل و نقل زیر زمینی می‌توان از شدت ترافیک و آلودگی هوا کاست. بنابراین به جای نشان دادن عملکرد شهرداری باید به جان مردم توجه شود، زیرا کلانشهر تهران دیگر تاب و تحمل تکرار حوادثی همچون پلاسکو را ندارد.