مراجعه مردم به رمال‌ها و انرژی درمان‌ها تهدیدی برای امنیت ملی/ نقش مشاوره در نهادهای اجتماعی

نشست تخصصی انجمن مشاور ایران باعنوان «بررسی مسائل پیش روی مشاوره وروانشناسی» با حضور رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مسئولان این حوزه برگزار شد.

به گزارش عطنا در این نشست که در تاریخ سه‌شنبه، ۳۰ خردادماه برگزار شد، عباسعلی اله‌یاری، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره ایران، برخی از اعضای شورای مرکزی این سازمان، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، نمایندگانی از سازمان‌های مختلف و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در محل دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی حضور داشتند.

به گزارش عطنا به نقل از مهر، دکتر سلیمی ریاست دانشگاه علامه طباطبائی، جلسه را با طرح موضوع تفاوت میان رشتهٔ مشاوره و روانشناسی شروع کرد. وی با بیان اینکه آیا مشاوره یک دانش روانشناسی و معرفتی است یا در حاشیه رشته روانشناسی قرار دارد گفت ریشهٔ این سؤال بر می‌گردد به دو تحقیقی که در گذشته در دولت دهم اتفاق افتاده و در آن زمان دانشگاه علامه در آن زمان پس از بررسی به این نتیجه رسید که نیازی به رشتهٔ مستقل مشاوره نیست و می‌توان در دورهٔ کارشناسی ارشد به عنوان گرایش‌های رشته روانشناسی مطرح شود.

این عضو شورای تحول علوم انسانی افزود: در وزارت علوم این موضوع حل شده است زیرا این وزارت خانه معتقد است که دانشگاه‌ها تعیین کنندهٔ این موضوع هستند و اکنون رشتهٔ حذف شدهٔ مشاوره به پروتال وزارت علوم بازگشته است.

نقش مشاوره در آموزش و پرورش

مدیر کل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش نیز با بیان اینکه بحث مشاوره در آموزش و پرورش سابقه طولانی دارد گفت: ما در چهار حوزهٔ فردی، خانوادگی، مدرسه‌ای و اجتماعی مطالعاتی انجام داده‌ایم و آمارهای نگران کننده را بدست آورده‌ایم.

دکتر مسعود شکوهی با بیان اینکه طراحی الگوی تحصیلی و فرآیندی با توجه به چهار اصل رغبت، توانایی، شخصیت و ارزش‌های دانش آموزان پایه‌ریزی شده، گفت: اجرای طرح توانمندسازی روانی رفتاری دانش آموزان و اخذ آزمون‌های دانش آموزان نیز در حال اجرا است. ما در مرحلهٔ اول این طرح را برای دانش آموزان اول متوسطه اجرایی کرده‌ایم که حدود ۳میلیون نفر را شامل می‌شود.

وی مهارت پایین مشاوران فارق التحصیل و دو بودن از فضای آزمایشگاهی را از سرفصل‌های مورد نیاز به تغییر دانست.

شکوهی غیر مرتبط بودن رشتهٔ تحصیلی برخی از مشاورین آموزش و پرورش را نیز از جملهٔ این مشکلات دانست و افزود: درسال ۹۱ حدود ۱۰هزار مشاور جذب و استخدام آموزش و پرورش شدند که بالغ بر ۳هزار نفر از آنها اصلاً رشتهٔ تحصیلی مرتبط با این عنوان شغلی نداشته و حتی متخصص دامپزشکی و بیوشیمی هم در میان آنها به عنوان مشاوره مدرسه به استخدام درآمده بودند؛ که البته در سال‌های اخیر، برخی از مشاورینی که رشته‌های غیرمرتبط داشتند از مجموعه خارج شدند.

خدمات شهرداری تهران در خصوص مشاوره

معاون اداره کل سلامت شهرداری تهران در خصوص عملکرد خدمات شهرداری و نقش مدیریت شهری در سلامت افراد جامعه اظهار کرد: اداره کل سلامت زیرمجموعه معاونت اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران است و رویکرد ما به موضوع سلامت یک رویکرد اجتماعی و فرهنگی است. بیش از ۷۵٪ عواملی که بر سلامت انسان‌ها مؤثر است عوامل اجتماعی فرهنگی ست که به نوعی خارج از عهدهٔ وزارت بهداشت است و سازمان‌های دیگری در این حیطه می‌توانند مثمرثمر باشند.

مهدی امینی افزود: ما در تهران ۲۲ منطقه، ۱۲۲ ناحیه و ۳۵۴ محله داریم که نیازمند به مدیریت در حوزه سلامت هستند. در هر محله، یک خانه سلامت درحال فعالیت است؛ در این خانه‌ها، به مسایل مرتبط با سلامت جسمی کمتر اهمیت داده می‌شود و حدود ۲۰۰ واحد مشاوره درحال سرویس دهی دراین مراکز هستند.

وی افزود: یکی از چالش‌های مواجه با آن جذب مشاورین در سطوح تحصیلی مختلفی بود که پس از اجرای غربالگری تخصصی تنها در مقطع کارشناسی ارشد پذیرفته شد. سپس کارگروهی متشکل از متخصصین در شهرداری شکل گرفت و مصاحبه‌ای به طراحی انجامید و نتیجه آن، این که درحال حاضر حدود ۲۰۰ مشاور درحال فعالیت داریم.

نماینده شهرداری تهران در این نشست تخصصی، نبود مشاور در بیش از ۳۰ خانه سلامت و کمبود نیروی متخصص و متبحر را از چالش‌های مواجه با آن دانست و اظهار کرد: افراد ماهر و سطح بالا، خواهان کار در کلینیک‌ها هستند و تمایلی برای فعالیت در خانه‌های سلامت ندارند.

امینی همچنین تصریح کرد: ما نیازمند اطلاعات تفکیک شده هستیم که بطور مثال در هر منطقه چه مشکلات خانوادگی یا روانی رایج هست و برای همان موارد هم برنامه‌ریزی کنیم.

نقش مشاوره در سازمان بهزیستی

در ادامه این نشست، معاون اداره کل بهزیستی استان تهران با اشاره به مبتلا بودن شهر تهران به انواع آسیب‌های اجتماعی اذعان داشت: طلاق، حاشیه نشینی، فقر، کودکان کار، کودکان خیابانی، تن‌فروشی، همسرآزاری، کودک آزاری، والدین‌آزاری، خودکشی، سالمندآزاری، فرار از منزل، معلول‌آزاری، خشونت خانگی و … از جمله آسیب‌های اجتماغی در شهر تهران هستند که روز به روز درحال افزایش و پیچیدگی‌اند.

دکتر خاکی گفت: سازمان بهزیستی با طرح دو موضوع در تلاش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی است: استفاده از روان‌شناس، مشاور و مددکار اجتماعی و همچنین استفاده از سازمان‌های مردم‌نهاد، هر دو لازم و ملزوم یکدیگرند.

وی با بیان اینکه نگاه سازمان بهزیستی به این دو مورد، یک نگاه تخصصی است،گفت: از طریق چهار مقولهٔ پیشگیری، درمان، بازتوانی و ارتقا کیفیت، در تلاش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی هستیم.

نماینده سازمان بهزیستی در این نشست تخصصی، از فاصله بسیار زیاد بین دانشگاه و کار اجرایی به عنوان یک چالش بزرگ نام برد و افزود: دانشگاه بایستی به حوزه کاری وارد شود. دیوار بلندی بین سازمان‌ها و دانشگاه‌ها کشیده شده است که بایستی کوتاه شود.

خاکی تصریح کرد: مشاوران و روان شناسان فارغ‌التحصیل خود را همه‌کاره می‌دانند و می‌خواهند در حوزه‌های مختلف کار کنند که این امر سبب بی‌اعتمادی بین خانواده‌ها می‌گردد.

عملکرد مشاوره در نیروی انتظامی

سرهنگ حمیدی فر مدیرکل مددکاری و مشاوره نیروی انتظامی در این نشست بهره‌برداری نیروی انتظامی از مشاورین را تشریح کرد و گفت: استفاده از روان‌شناس و مشاور و مددکاری اجتماعی در سه حیطهٔ مختلف در نیروی انتظامی استفاده می‌گردد که در حیطه کارکنان و پرسنل به دلیل حساسیت‌های شغلی این حرفه و درگیری با افراد شرور و اتفاقات ناگوار پیش بینی نشده، بایستی به امر سلامت روان و روابط خانوادگی این افراد، توجه خاصی شود.

وی با اشاره به بهره‌گیری از مشاورین در حیطه گزینش نیرو برای ناحا نیز گفت: وضعیت روانی افراد متقاضی از طریق آزمون‌ها و مصاحبه‌های مربوط سنجیده می‌شود

سرهنگ حمیدی‌فر حیطه اجتماع و مردم را سومین حیطه درگیری نیروی انتظامی با روانشناسی عنوان کرد و گفت: خدمات مبتنی بر آسیب‌شناسی روانی، مشاوره خانواده، روان سنجی، مددکاری اجتماعی، مشاوره حقوقی و انتظامی در این حیطه گنجانده شده است.

وی افزود: افراد زیادی هستند که بخاطر آسیب‌های روانی و یا خانوادگی، مرتکب جرم می‌شوند و اگر صرفاً آن‌ها را به زندان بیندازیم، فی الواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم و این افراد پس از آزاد شدن، به احتمال قوی مجدداً مرتکب جرم خواهند شد؛ پس نیاز به دریافت خدمات مشاوره‌ای و روان شناختی دارند.

حمیدی فر افزود: کاربرد این دسته از خدمات در نیروی انتظامی بسیار چالش‌برانگیز است. اگرچه ممکن است چالش‌ها بیشتر یک مسئله مدیریتی باشد و نتوان صرفاً آن را علمی قلمداد کرد.

به گفته مدیرکل مددکاری و مشاوره نیروی انتظامی،  در ۶۳۰ شعبه کلانتری، بالغ بر ۴۴ مرکز مشاوره وجود دارد که هر مشاور بایستی روزانه ۴ پرونده را بررسی کند. ۷۰٪ این موارد پیش از ورود به قوه قضاییه، با مشاوره به زندگی برمیگردند. با این حال اذعان داریم که نیازمند کمک متخصصین و اساتید در حیطه مشاوره هستیم.

مشاوره و قوه قضاییه

زمان‌پور نماینده معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، نیز با اشاره به ظرفیت دستگاه قضایی در استفاده از مشاوره گفت: بیش از یک دهه است که در این ارگان به فرایند مشاوره توجه می‌شود که در تصدیق این موضوع، توجه به امر تشکیل مراکز مشاوره خانواده در کنار محاکم و حضور مشاور در محاکم اطفال، در متن قانون تأکید شده است. همچنین ۴۶۰مرکز مشاوره خانواده تا کنون درحال ارایه این خدمات هستند. در محاکم اطفال نیز از نظرات مشاور برای بازاجتماعی کردن کودک و نوجوان استفاده می‌گردد که این امر در کانون‌های اصلاح و تربیت نیز رایج است.

وی همچنین افزود: کارگاه‌های توجیهی زیادی به منظور ایجاد و تقویت نگرش مثبت نسبت به مشاور، برای قضات خانواده و اطفال برگزار شده است و در سطح پیشگیری اولیه و ثانویه، کلاس‌های ارتقای مهارت‌های ارتباطی، کنترل خشم و یا برای افراد معتاد، کلاس‌های سبک زندگی مثبت را برگزار کرده‌ایم.

مراجعه مردم به رمال‌ها و انرژی درمان‌ها تهدیدی برای امنیت ملی

دکتر الهیاری ریاست سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران در این نشست با اشاره به نیاز مردم به خدمات روانشناسی در دههٔ چهارم انقلاب اظهار کرد: در حوزهٔ سلامت از ۱۰۰٪ بیش از ۸۰٪ آن پیرامون سلامت روانی، اجتماعی و معنوی تعریف می‌شود و تنها ۲۰٪ آن به سلامت جسم مربوط می‌شود.

وی تصریح کرد: مردم حتی برای همان ۲۰٪ سلامت جسمی هم به خدمات روانی نیاز دارند و درصورتی که ما این خدمات را بخوبی فراهم نکنیم، به رمال و انرژی درمانگرها مراجعه خواهند کرد و مشکلاتی به بار خواهد آمد.
الهیاری افزود: مشاور و روان‌شناس، شبیه به رزمندگان جنگ هستند؛ کسانی که رفتند تا از کشور دفاع کنند، درحال حاضر این جنگ‌ها در دل زندگی مردم و زیر سقف خانه‌ها درحال اتفاق افتادن است.

کارفرمایان ما مردم هستند

دکتر معصومه اسمعیلی، رئیس انجمن مشاوره ایران در پایان این نشست با بیان این که علت دعوت از همکاران حاضر در این جلسه، مطرح سازی مطالبه گری‌های این دستگاه از مشاوران و روان شناسان بود، اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین مسائل درون سازمانی ما بحث اخلاق حرفه‌ای است و میباست به آن توجه ویژه داشت. ورود افراد شایسته برای این رشته نیز از مسائل مهمی است که باید با دقت زیادی انجام شود.

وی افزود: هنوز حکم رئیس سازمان روانشناسی و مشاوره ازسمت رئیس جمهور ابلاغ نشده است و این مسئله می‌تواند تا حدودی موجب بروز اختلالاتی شود هر چند در حال حاضر هم کارها به خوبی صورت می‌گیرد؛ ولی انتظار داریم رئیس جمهور محترم هر چه زود تر حکم را ابلاغ کنند.

ئیس انجمن مشاوره ایران تصریح کرد: از دیگر چالش‌هایی که با آن مواجه هستیم ورود افراد غیر متخصص به حیطهٔ مقدس روانشناسی ست. افرادی که شایستگی و مناسبت این کار را ندارند باید هرجه زودتر برای حذف آنها، تصفیه و غربالگری انجام شود.

همچنین افزود: کارفرمایان ما مشاوران و روانشناسان که مردم هستند با سرعت بالایی از همان سنین کودکی تا بزرگسالی با پدیده‌های زیادی مواجه هستند و ما می‌بایست این آمادگی را از طریق راهبردهای پیشگیری به مردم یاد بدهیم نه راهکار. زمان راهکارها زمانی است که ما با مسائل و پدیده‌های کوچکی روبرو هستیم و فرصت داریم راهکارهای هر بخش را بیابیم اما وقتی ما با یک هجوم و سونامی از مسائل و اطلاعات درست و غلط مواجه هستیم بایستی مردم را به نگاه راهبردی مسلح کرده و نگاه فرآیندی و راهبردی به مسائل را به مردم آموزش دهیم در غیر این صورت هویت شخصی ملی و دینی ما می‌تواند تحت تأثیر این اطلاعات، شکل‌های مختلفی به خود بگیرد لذا همگرایی با جامعه شناسان، حقوق دانان و علمای دینی و فرهنگی در کشور لازم است تا از طریق این هم‌اندیشی‌ها بتوانیم به مسیرهای راهبری برسیم و تفکر راهبردی را به مردم آموزش دهیم تا بتوانند در مقابله با این هجمه قوی و کارا باشند.