تحول در علوم انسانی باید به نیاز دستگاه‌های اجرایی کشور تبدیل شود/ بسیاری از دانشگاه‌های کشور فریز شده در 20 سال پیش هستند

استاد برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه علوم انسانی در کشور ما مدعیان زیادی دارد، گفت: تحول علوم انسانی در شرایطی که با بخش‌نامه و اجبار دستگاه‌ها را ملزم به همکاری با دانشگاه کند، اتفاق نمی‌افتد بلکه نیازمند ایجاد تعامل میان دستگاه‌ها و نهادهای مسئول است.

به گزارش عطنا، نشست هم‌اندیشی استادان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با موضوع «بررسی تحول و ارتقا علوم انسانی»، یکشنبه ۲1 خردادماه به همت دفتر نمایندگی نهاد مقام معظم رهبری در سالن شهید ارشاد این دانشکده با حضور جمعی از استادان برگزار شد.

در این نشست، غلامرضا لطیفی، عضو هیئت علمی گروه برنامه‌ریزی اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه موضوع تحول علوم انسانی در کشور ما مدعیان زیادی دارد، گفت: برخلاف نظر همکاران، من معتقد هستم که ما نمی‌توانیم دستگاه‌ها را در همکاری با خود ملزم کنیم و دستگاه‌های مختلف کشور بایستی بر اساس احساس نیازمندی به مراجعه به ما داشته باشند.

وی افزود: در طول قرن 18، 19 و 20 میلادی، رشد و پیشرفت علوم انسانی بر اساس نیازهای جامعه صورت گرفته است و این نیازها به نهادهای آموزشی و پژوهشی ارجاع داده شدند و در این نهادها نیز با پاسخگویی مناسب به معضلات مربوطه، رشد و پیشرفت علوم انسانی رخ داده است.

در تلاش هستیم تا با بخش‌نامه و اجبار، تحول بیافرینیم!

عضو هیئت علمی گروه برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: ما در تلاش هستیم تا با بخش‌نامه و اجبار، تحول بیافرینیم اما قطعا رشد و پیشرفت از این طریق حاصل نخواهد شد.

لطیفی با اشاره به جلسات متعددی که درباره طرح تحول علوم انسانی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شده است، یادآور شد: شرح درس، کتاب‌ها و جزواتی که ماحصل این جلسات بود گره‌ای از کار تحول علوم انسانی باز نکرد و تنها کاری کلیشه‌ای، تکراری و بی‌ثمر بود.

وی با طرح این پرسش که «جایگاه علم در کشور ما چقدر قداست دارد؟»، پاسخ داد: به سیکل آموزش در ایران که نگاه می‌کنیم، تنها چیزی که می‌بینیم این است که ما سیستم را در تمامی رشته‌ها تقویت می‌کنیم، سپس به سطح (P.H.D) می‌رسانیم تا دوباره در سیستم آموزشی قرار بگیرند.

استاد علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: بسیاری از دستگاه‌های ما در کشور با اندیشمندان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کشور بیگانه هستند و اگر به هر دستگاهی مراجعه کنید، پاسخی که دریافت می‌کنید معمولاً این است که ما خود، مدیران اهل فن و صاحب‌نظران کافی داریم و احتیاجی به دانشگاهیان نداریم.

وی با اشاره به همکاری در پروژه احداث زیرگذر از میدان عشرت آباد تا میدان شوش، اظهار کرد: در یکی از جلسات این پروژه، طی گزارشی، اطلاعاتی درخصوص هزینه‌های پروژه برآورد شده بود و که هزینه این پروژه، 853 میلیون و 453 هزار دلار عنوان شد و من با شنیدن این اعداد و ارقام سئوال کردم پس از احداث این زیرگذر، چه تعداد خودرو در آن جابه‌جایی خواهند داشت؟ و پاسخ گرفتم حداکثر 15 هزار خودرو!

لطیفی خاطرنشان کرد: این پروژه نمونه‌ای است از طرح‌هایی که هزینه بسیاری برای امری نه چندان ضروی صرف می‌شود که در این راستا، اگر دقت کرده باشید در سال‌های اخیر طرحی در قالب «اطاف» در حال برگزاری است.

وی اطاف را «طرح ارزیابی طرح‌های اجتماعی فرهنگی» خواند و گفت: عمدتاً این طرح‌ها به صورت کلیشه‌ای هستند و پس از بازبینی بسیاری از این طرح‌ها با این واقعیت مواجه شدم که هیچ یک از آن‌ها ارزش اجرایی شدن را ندارند.

بسیاری از دانشگاه‌های کشور فریز شده در 20 سال پیش هستند

عضو هیئت علمی گروه برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار کرد: کمیته امداد چه محلی از اعراب در تحول علوم انسانی دارد که به ما دیکته کند تا در علوم انسانی چگونه عمل کنیم؟ این وظیفه باید بر دوش دستگاهی باشد که صلاحیت این کار را دارد، مثل دانشگاه و البته نه صرفاً دانشگاهی خاص، بلکه نهاد دانشگاه.
وی افزود: نهاد دانشگاه بایستی طوری عمل کند که دیگر دستگاه‌ها متقاضی همکاری در فرآیندهای پژوهشی و آموزشی دانشگاه‌ها باشند.

لطیفی با اشاره به بومی کردن علوم انسانی، گفت: این موضوعی است که در سال‌های اخیر مطرح شده و برخی از اساس این موضوع را قبول ندارند و برخی دیگر نیز به آن باور دارند که من معتقدم این موضوعی است که باید در مورد آن با تعامل عمل کرد.

وی اضافه کرد: بومی‌سازی علوم انسانی بحثی تعاملی است که باتوجه به دگردیسی‌هایی که در عرصه علوم اجتماعی و علوم انسانی در دنیای جدید در حال رخ دادن است و متأسفانه این در حالی است که ما با بسیاری از حوزه‌های نظری و تئوریک هیچ آشنایی نداریم.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه بسیاری از دانشگاه‌های کشور فریز شده در 20 سال پیش هستند، بیان کرد: این بیگانگی با دانش و اتفاقات روز دنیا، سبب شده است تا نظام آموزشی ما در حالتی قرار بگیرد که در عرصه آموزش، معلم محور و در عرصه پژوهشی کارفرمامحور باشیم که با این شیوه نمی‌توانیم تحولی ایجاد کنیم.

وی اضافه کرد: ما حتی در عرصه حذف و اضافه گرایش‌های درسی نیز دچار سرگردانی هستیم و این در حالی است که علم دارای ویژگی اکتشافی است یعنی که راه خود را پیدا می‌کند و ما نمی‌توانیم خط و مشی مشخصی برای آن تعیین کنیم تا الزاماً در کانال پیشنهادی ما حرکت کند.

متأسفانه قوانین بسیار غلطی بر ساختار آموزش عالی ما حاکم است

به گفته لطیفی اگر بتوانیم برای مدت محدودی علم را محدود کنیم، خواه، ناخواه راه خود را به بیرون پیدا می‌کند اما اگر بستر دانشگاهی ما بتواند با تعاملات فکری به زایش اندیشه‌ها دست یابد، می‌توان امیدوار بود تا در سال‌های آتی شاهد نسلی متفاوت و دگرگون شده باشیم.

وی با اشاره به «فرصت‌های مطالعاتی» که در اختیار افراد قرار می‌گیرد، اظهار کرد: متأسفانه قوانین بسیار غلطی بر ساختار آموزش عالی ما حاکم است که از جمله این موارد می‌توان به دغدغه بسیاری از استادان و به خصوص جوان‌ترها یعنی ارتقاء مقام اشاره کرد که در انتها و پس از کسب مقام استادتمام در رشته تخصصی خود، حتی 10 نفر او را نمی‌شناسند! این چطور ارتقایی است؟

عضو هیئت علمی گروه برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: قواعد ما به گونه‌ای کلیشه‌ای عمل می‌کنند که امروز شاهد آن هستیم که اولین خواسته و نیاز دانشجو در ترم یک تحصیل خود، این است که «چگونه می‌توانم استاد شوم!»
وی در پایان خاطرنشان کرد: قطعاً اصلاح وضع موجود نیازمند پژوهش‌های جدی و تعامل تمام نهادهای آموزشی و زیرمدخل از آموزش و پرورش تا دستگاه‌های فرعی است.