بی‌اثری «حملات تهران» بر تقاضای گردشگری

کمتر از یک‌سال پیش نیویورک‌تایمز مطلبی منتشر کرد با تیتر «پس از مدت‌ها اجتناب توریست‌ها، ایران ناگهان مقصد داغ گردشگران شد». افزایش رغبت گردشگران برای سفر به ایران مژده‌ای بود که فعالان صنعت گردشگری کشور را خوشحال و امیدوار کرد و این افزایش چنان بود که در زمان اوج سفرها در بهار امسال، آمار و ارقام گردشگران ورودی و مخصوصا پایین آمدن میانگین سنی آنها در راس خبرها قرار گرفت؛ گردشگرانی که این بار خانوادگی و با میانگین سنی جوان‌تر نسبت به سال‌های قبل، به جزیره امن خاورمیانه سفر می‌کردند.  اما موضوع حوادث تروریستی تهران توجه و نگرانی برخی از فعالان صنعت گردشگری ایران را به خود جلب کرد و به این سوال منتهی شد که «آیا این اتفاق بر آمار گردشگران ورودی ایران تاثیری خواهد داشت؟»

به گزارش عطنا به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، معاون گردشگری کشور چهارشنبه شب در حساب توئیترش به نوعی به این سوال پاسخ داده است: «ترقه‌بازی تروریسم کور، خللی در اراده خانواده بزرگ گردشگری در میهمان‌نوازی از گردشگران ایجاد نخواهد کرد. دلواپس نیستیم؛ در کنار هم هستیم.»

تَرَکِ ترور بر صنعت شیشه‌ای گردشگری؟

در همین حال، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران با تاکید بر اینکه هنوز برای اظهارنظر درباره تاثیرات حملات تروریستی چهارشنبه تهران زود است، تصریح کرد: «نکته اول این است که شرایط مشابهی در دنیا وجود دارد و در خیلی از کشورها این اتفاق افتاده. بنابراین نباید زیاد این واقعه را بزرگ کنیم؛ این اتفاق، به شدت وقایع مشابه پاریس، لندن و آمریکا نبوده و با آنها قابل مقایسه نیست.»

محمد حسن کرمانی افزود: «گردشگری یک صنعت شیشه‌ای است و با یک تلنگر ترک برمی‌دارد. ممکن است در کوتاه‌مدت شاهد افت باشیم و بعد به شرایط قبل بازگردد. مثلا در تورهایی که همین یکی دو روز برگزار شده‌اند، خلل موقتی وارد شود، ولی برای تورهای 6 ماه آینده مطمئنا تاثیری نخواهد داشت.»

او اظهار نظرهایی درباره تاثیر منفی حوادث تروریستی تهران بر صنعت گردشگری را «هیجانی» و «افتادن به ورطه منفی‌بینی و منفی‌گرایی» توصیف کرد و گفت: «این‌گونه صحبت‌ها باعث می‌شوند خودمان به دست خودمان این صنعت را تخریب کنیم. گاهی ابراز نگرانی و انعکاس بیش از حد اخبار به ضرر خودمان تمام می‌شود. بعد از انتشار این اخبار چند نفری از همکاران در کشورهای مختلف با من تماس گرفتند و همه ابراز همدردی کردند. من هم توضیح دادم که شرایط خوب است و مشکلی وجود ندارد.»

کرمانی تصریح کرد: «اینکه در ورودی‌های مترو و در سطح شهر نیروهای امنیتی وجود داشته باشد و حفاظت‌ها بیشتر شوند، هیچ اشکالی ندارد و اتفاق خوبی هم هست. در تمام اروپا این حفاظت‌ها وجود دارد. اما به نظر من مهم‌ترین مشکل ما فضای رسانه‌ای است که باعث می‌شود کوچک‌ترین حوادث، تاثیرات منفی زیادی داشته باشند و بزرگ‌تر از اندازه واقعی‌شان جلوه کنند. این در حالی است که دنیای امروز فضای باز خبری است.»

او با تاکید بر اینکه طی این دو روز هیچ پروازی باطل یا جا به جا نشده و آمار مستندی هم از اینکه آیا توری کنسل شده یا نه، وجود ندارد، گفت: «حداکثر ممکن است طی این چند روز 15 تا 20 درصد کنسلی به وجود بیاید و این اصلا قابل توجه نیست. برای ارزیابی تاثیر این اتفاق باید حداقل 10 روز صبر کرد و بعد آمار حقیقی را به دست آورد.»

این فعال صنعت گردشگری همچنین به‌خصوصیات گردشگران ورودی به ایران اشاره و اذعان کرد: «آنهایی که به ایران می‌آیند به هیچ وجه به خاطر برنامه‌ریزی و فعالیت ما نبوده. اوضاع سیاسی اخیر ایران باعث به وجود آمدن این رغبت شده است. البته نتیجه انتخابات دوازدهم هم امید به آینده بهتر را برای گردشگری کشور رقم زده است.»

برنامه هیچ توری تغییر نکرده

رئیس هیئت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران نیز ضمن رد هرگونه تاثیر آنی حملات تروریستی تهران بر صنعت گردشگری ایران گفت: «این اتفاقات را دو هفته پیش به شکلی شدیدتر در لندن هم داشتیم و به‌طور کلی در اروپا خیلی از این حوادث رخ داده‌اند. از این‌رو می‌توان گفت گردشگران با حوادث این چنینی کنار آمده‌اند. من فکر می‌کنم اینکه بگوییم به عامل بازدارنده‌ای برای ورود گردشگران تبدیل می‌شود، اشتباه است.»

ابراهیم پورفرج تصریح کرد: «حوادث اخیر تهران تاکنون هیچ تاثیری بر صنعت گردشگری نداشته و حتی یک نفر کنسلی تور هم نداشتیم. تقاضاها روال عادی خود را داشته‌اند و حتی روز جمعه هم به‌دلیل تقاضاهای زیاد، همکاران من در دفتر مشغول انجام هماهنگی‌های ورود تورها بوده‌اند.»

کمپین‌هایی برای گردشگری ایران

رئیس کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری کشور نیز در این باره گفت: «به‌نظرم باید تاثیرات حوادث اخیر را در طیف مختلف و بر اساس ملیت‌های مخاطبان گردشگری ایران بررسی و تحلیل کرد.»

اویس کیانی تصریح کرد: «پس از توسعه و رونق بیشتر گردشگری کشورمان، ایران تبدیل به یک خانواده بین‌المللی شده است. از چشم توریستی که سه یا چهار بار به ایران سفر کرده، قطع به یقین نه‌تنها انگیزه ورود چند باره این نوع و طیف از مسافر کاهش پیدا نمی‌کند، بلکه به علت عمده میهمان‌نوازی و تاریخ و تمدن این مرز و بوم تمایل مضاعفی حتی برای سفر به ایران ایجاد می‌شود. اما طیفی هستند که برای اولین بار می‌خواهند به ایران بیایند، در این افراد ممکن است تاثیر بگذارد. به‌طور کلی از آنجایی که اغلب قریب به اتفاق مسافران ورودی به ایران افرادی با مطالعه و علاقه‌مند به تاریخ هستند به نظر بنده یک اتفاق کوچک این چنینی رغبتشان را از بین نمی‌برد.»

به گفته این راهنمای گردشگری، معمولا در صورتی صنعت توریسم یک کشور با حجم ممنوعیت سفر یا کنسلی مواجه می‌شود که دولت رسمی کشور مبدا به مردم خود عدم سفر به کشور مشخصی را ابلاغ کند که این تا به امروز در مورد ایران گزارش نشده است.  کیانی همچنین از تشکیل کمپین مجازی «IRAN IS» و «Hello from Iran» خبر داد و افزود: «این کمپین بعد از کمپین «pray for Iran» به وجود آمد. از همه و مخصوصا توریست‌ها دعوت کرده‌ایم تصاویری با این هشتگ‌ها منتشر کنند و می‌توانند از نظر روانی با جلب نظر و توجه جوامع بین‌المللی به ایران بسیار مفید باشند.»

خوشبختانه در فصل اوج سفر اتفاق نیفتاد!

نایب رئیس کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری کشور نیز با تاکید بر اینکه چنین اتفاقی در اکثر کشورها رخ داده درباره واکنش گردشگران تورش گفت: «من روز چهارشنبه یک تور آلمانی داشتم و اخبار را هم دنبال کردیم و در فضای تور ما تاثیری نداشت. البته به نظرم کلا پخش شدن این خبر خوب نیست و به هر حال تاثیر منفی دارد؛ چون همین‌طوری هم هنوز ایران‌هراسی کاملا از بین نرفته و با مخابره خبرهای این چنینی اتفاق خوبی نمی‌افتد، ولی فعلا جای نگرانی است. با این‌همه اگر چنین حوادثی تکرار شوند، حتما تاثیرگذار خواهند بود.»

عباس خرمروز تصریح کرد: «خوشبختانه این اتفاق در لوسیزن گردشگری ایران رخ داد و خیلی از تورهایی هم که برای های‌سیزن بعدی یعنی مهر و آبان داریم، تا الان ثبت نام‌هایشان تمام شده. اگر همین اتفاق کمی زودتر رخ داده بود تاثیرات به مراتب بیشتری داشت.»

کارشناسان و فعالان گردشگری بر این باورند که حوادث تروریستی چهارشنبه گذشته تهران، در میزان تورهای ورودی تاثیر چندانی نخواهند گذاشت

این راهنمای عربی و انگلیسی همچنین به واکنش عربستان نسبت به این حوادث اشاره کرد و گفت: «به نظرم حوادث تروریستی در تهران بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته‌اند و نه تخریبی. متاسفانه کشورهای عربی بوق تبلیغاتی قدرتمندی دارند و ممکن است در تشدید تاثیرات رخدادهای تروریستی تهران اثرگذار باشند؛ همچنان‌که در تلویزیون‌های عربی پوشش زیاد این خبر را شاهد بودیم.»

او در پاسخ به اینکه چه راهکارهایی برای جلوگیری از تاثیرات منفی احتمالی این حادثه بر صنعت گردشگری ایران وجود دارد، خاطرنشان کرد: «ما راهنمایان گردشگری، باید نکات ایمنی را برای توریست‌ها رعایت کنیم. در زمان‌های خاص و فضاهای خیلی شلوغ تا جای ممکن تردد نکنیم یا مراقبت‌های بیشتری داشته باشیم. از طرفی لازم است هماهنگی بین پلیس اتباع خارجی و تورلیدرها بیشتر شود.»

در همین حال، برخی از راهنمایان گردشگری از کنسل شدن تورهای تابستانشان خبر داده‌اند و برخی هم از اظهار همدردی‌های ایمیلی گردشگرانشان گفته‌اند. اما یک راهنمای گردشگری، درباره واکنش گردشگرانی که قبلا با او سفر کرده‌اند نسبت به حوادث اخیر تهران گفت: «یک توریست خانم بلژیکی داشتم که حدود 50 ساله بود. صبح از ایران به خانه‌اش رسیده بود. کمی خوابیده و وقتی بیدار شده اخبار را شنیده بود. بلافاصله ایمیلی برایم فرستاده بود.»

به گفته هانیه باقرزاده این توریست اروپایی در ایمیلش نوشته: «نگران نباشید، من، پسرانم و دوستانشان تابستان به ایران می‌آییم. می‌خواهیم اصفهان را ببینیم و کلی خوش بگذرانیم. من می‌دانم که شما قوی هستید؛ نگران نباشید. من می‌آیم و تازه احتمالا خواهرم و شوهرش هم با ما می‌آیند. ما می‌دانیم که ایران امن است.»

به‌نظر می‌رسد فعالان گردشگری ایران متفق‌القول هستند که حوادث تروریستی اخیر تهران تاثیر قابل‌توجهی بر صنعت گردشگری ایران نخواهد داشت. دو دلیل عمده برای این گزاره وجود دارد؛ اول اینکه تقریبا اکثر کشورهای دنیا با این پدیده روبه‌رو بوده‌اند و در گردشگرپذیرترین شهرهای دنیا مانند پاریس و لندن نیز چنین حوادثی در اندازه‌ای بسیار بزرگ‌تر رخ داده و گردشگران تا حدودی با این قضیه کنار آمده‌اند. از سوی دیگر گردشگران ایران بیشتر به دنبال مطالعات تاریخی و هنری‌شان این مقصد را انتخاب کرده‌اند، نه برای تفریح و این ریشه‌داری هدف باعث می‌شود کمتر به سمت تصمیمات آنی برای تغییر بروند.

با این‌همه نکته‌ای که توجه به آن ضروری است، جایگاه فعلی صنعت گردشگری کشور است. کشور پس از یک دوره تلاش دیپلماتیک تا حدود زیادی بر «ایران‌هراسی»ها فائق آمده‌است؛ بنابراین هر حادثه‌ای در هر مقیاسی که هست باید به دقت بررسی و تحلیل شود تا بتوان اثرات احتمالی‌اش را به حداقل ممکن رساند.