چرا کاندیداها برنامه‌ای برای آموزش ندارند؟

شاید این سوال بارها مطرح شده باشد که جایگاه نظام تعلیم و تریبت در کشور ما کجاست و آیا همان قدر که مسائل اقتصادی و معیشتی برای مردم و مسئولان اهمیت دارد تربیت نسل فردای این مرز و بوم نیز جایگاه شایسته‌ای در تصمیم‌گیری‌ها دارد.

به گزارش عطنا، محمد امین قانعی‌راد، جامعه‌شناس و رئیس سابق انجمن جامعه‌شناسی ایران، در مطلبی که شنبه 2 اردیبهشت در روزنامه آفتاب یزد به چاپ رساند به جایگاه نظام تعلیم و تربیت در بین نامزدهای ریاست جمهوری پرداخت که در ادامه با هم می‌خوانیم؛

 کمتر از یک‌ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری باقی است و زمان تبلیغات به زودی آغاز خواهد شد. همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شود در این دوره از تبلیغات انتخاباتی هم، اقتصاد و معیشت محور اصلی خواهد بود. اما آیا برای سایر مسائل اصلی نظیر تعلیم و تربیت هم نامزدها برنامه‌های علمی و راهگشا دارند؟ اخیراً 9جامعه‌شناس، اقتصاددان و صاحب‌نظر تربیتی و رسانه‌ای نامه‌ای به کاندیداهای ریاست‌جمهوری نوشتند و از آنها پرسیدند که آموزش و پرورش اولویت چندم دولت شما خواهد بود؟

در بخش‌ها‌یی از این نامه آمده است:
-بر اساس نتایج ارزیابی موسسات معتبر جهانی، رتبه کیفیت آموزشِ ابتدایی ایران در دنیا در جایگاه هفتادم، رتبه کیفیتِ مدیریت مدارس ایران در دنیا یکصدوهشتم و از نظر کیفیتِ کل سیستم آموزش، صدوسومین کشور جهان هستیم. لطفا به طور مشخص بیان بفرمایید آموزش و پرورش اولویت چندم دولت شما خواهد بود و برای تغییر بنیادیِ این نظام تربیتیِ فرسوده، کم تاثیر و نامتناسب با برنامه‌ها‌ی توسعه کشور، چه تمهیدی اندیشیده‌اید؟

-مدارس به جای تربیت شهروند با اخلاق، مسئول، آگاه، منتقد و مشارکت جو به دستگاهی برای تربیت افرادی منفعل و پذیرنده تبدیل شده است. این وضعیت قطعاً تشکیل سرمایه انسانی آینده کشور را با چالش مواجه می‌سازد.دولت شما برای رویکردهای ضدتوسعه و خلاقیت ستیز حاکم بر مدارس کشور، چه تمهید و برنامه‌ای در نظر دارد؟

- برنامه دولت جنابعالی برای شکوفایی اقتصاد آموزش و رفع مضیقه‌ها‌ی مالی و نیز تحول در شیوه تربیت و گزینش معلم چیست؟

-جنابعالی چه سازوکاری برای افزایش کیفیت و تغییر سبک برنامه‌ریزی و مدیریت از رویکرد تجویزیِ محض به سوی افزایش آزادیِ عمل، مشارکت و انتخابِ یادگیرندگان و احترام به تفاوت‌ها‌ی فردی آنان و چه برنامه قاطعی برای پایان دادن به بساط مافیای تست و کنکور درنظر دارید؟

- فرزندان ما رای نمی‌دهند اما از انتخاب ما سود و زیان خواهند دید. شما چه تمهیدی برای دوره حساس کودکی و پیش از دبستان که شالوده نظام شخصیتی و رفتاری آینده کشور را تشکیل می‌دهد، در نظر دارید؟ در پایان امیدواریم در دولت شما "آموزش و پرورش" موضوعی فراتر از یک وزارتخانه باشد.

ضرورت توجه به مقوله آموزش

در این خصوص، آفتاب یزد با محمدامین قانعی‌راد جامعه شناس و استاد دانشگاه که یکی از امضاکنندگان این نامه است گفتگویی کرد. قانعی‌راد در ابتدای سخنانش گفت: معمولا در طول سال‌های گذشته و در ادوار مختلف برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری به مقوله آموزش پرداخته نشده و در خصوص مفاهیمی چون تعلیم و تربیت، مدرسه و آموزش بحث جدی نشده است.

 وی افزود: معمولا در همه انتخابات، مسائل اقتصادی و تا حدی مسائل سیاسی در کانون تبلیغات بوده ولی در خصوص مسائل تعلیم و تربیت بحثی نمی‌شود. این در حالی است که مقوله آموزش و مدرسه یک امر اجتماعی مرتبط با شکل گیری شخصیت شهروندان است. اصولاً تعلیم و تربیت برای نسل آینده این کشور است و نقش مدارس هم بیشتر به آینده فرزندان این کشور مرتبط است.

 قانعی راد گفت: کاندیداها همواره به مطالبات کوتاه مدت توجه می‌کنند و می‌خواهند در طول 4 سال تورم را کنترل و وضعیت معیشت مردم را بهبود بخشند و در مقابل، به مقوله آموزش بی‌توجهی کرده‌اند. بنابراین ضرورتی که موجب نگارش این نامه شد توجه به این مسائلی بود که ذکر شد.

 وی با اشاره به روح کلی این نامه گفت: ما در این نامه تاکید کرده‌ایم که نباید به مقوله تربیت انسان‌ها نگاه ابزاری داشته باشیم. حتی این نگاه که ما باید به فکر سازندگان اقتصاد آینده این کشور باشیم یک نگاه ابزاری است زیرا در این نگاه انسان‌ها ابزار اقتصادند و خودشان فی نفسه اهمیت ندارند. این نگاه ابزاری خطرناک است زیرا به اکنون و حال کنونی دانش‌آموزان نمی‌پردازد این در حالی است که ما باید به زندگی جمعی دانش‌آموزان اهمیت بیشتری بدهیم.

قانعی راد درخصوص موضوع ضرورت ارتقای کیفیت آموزش در نامه مذکور هم گفت: در خیلی از مدارس کشور فشار زیادی به ذهن بچه‌ها وارد کرده و آنها را گرفتار تست‌زدن و کنکور می‌کنند درحالی‌که این به معنای کیفیت آموزش نیست. در دنیا مفهوم کیفیت آموزش با کیفیت زندگی مرتبط است و مفاهیمی چون یادگیری، رضایتمندی، شادمانی، امیدواری، کنجکاوی، پژوهشگری و تفکر را در بر می‌گیرد.

وقتی آدم‌ها پژوهشگر، کنجکاو و متفکر باشند شاد و امیدوار هم باید باشند در واقع مفهوم آموزش برای زندگی در این چارچوب تفسیر می‌شود، نه اینکه هدف ما از آموزش ساختن کارمند و فعال اقتصادی باشد. در این نامه نیز بر ارتباط کیفیت آموزش و کیفیت زندگی تاکید شده است.